Του Δημήτρη Λιάτσου

Ήταν νύχτα της 8ης Μάη 1945 όταν στην Ευρώπη υπογράφονταν η άνευ όρων παράδοση της χιτλερικής Γερμανίας! Από κει, τα χαράματα της 9ης, το νέο σκορπίστηκε στα πέρατα της αχανούς, πολύπαθης σοβιετικής γης. Από Βλαδιβοστόκ, Μούρμανσκ, Σεβαστούπολη, από το αδούλωτο Λένινγκραντ, τη Μόσχα και την καμένη γη του Στάλινγκραντ, μία μόνο λέξη: ΠΟΜΠΕΝΤΑ, ΝΙΚΗ.

Φέρνω τη μνήμη 40 χρόνια πίσω... Φοιτητής στο Κίεβο, αυτές τις μέρες μας κάλεσαν και μας είπαν ότι στις 9 Μάη τριμελής αντιπροσωπεία Ελλήνων μπορεί να παραστεί στην εξέδρα των επισήμων, κατά τη διάρκεια της μεγάλης παρέλασης της ΝΙΚΗΣ.

«Κάποιοι από εσάς είστε παιδιά Ελλήνων ανταρτών, ελάτε να τιμήσετε τους δικούς σας!»

Οποία τιμή! 1980, 35 χρόνια από τη μεγάλη ΝΙΚΗ του Κόκκινου Στρατού και των συμμάχων στον πόλεμο κατά του ναζιστικού άξονα. Από κει, την εξέδρα των επισήμων, στην κεντρική πλατεία της Οκτωβριανής Επανάστασης, διαμέσου της κεντρικής λεωφόρου Χρεσιάτικ (από το ελληνικό ρήμα χριστίζω-ονοματίζω, βαπτίζω), είχα την τύχη να παρακολουθήσω για πρώτη φορά την επιβλητική παρέλαση και μετά να κατέβουμε στη λεωφόρο και να συνενωθούμε με εκείνο το ανθρώπινο ποτάμι που όρμησε να συγχαρεί τους βετεράνους! Εκείνους που, με ανύποπτες θυσίες, έφεραν πίσω τη χιλιάκριβη τη λευτεριά!

Το ουκρανικό και λευκορωσικό μέτωπο ήταν εκείνα που σήκωσαν το πρώτο βάρος της επίθεσης των χιτλερικών!

Παρά τις πρώτες, πρόσκαιρες επιτυχίες των εισβολέων να προωθηθούν γρήγορα ως το Κιέβο και το Μινσκ, στις 7 Νοέμβρη, επέτειο της Οκτωβριανής επανάστασης, στη Μόσχα έγινε η καθιερωμένη στρατιωτική παρέλαση. Μόνο που, αυτή τη φορά, οι στρατιώτες, αφού έστρεφαν το βλέμμα προς την εξέδρα του μαυσωλείου όπου στεκόταν σύσσωμη η πολιτική και στρατιωτική ηγεσία με επικεφαλής τον Ιωσήφ Στάλιν, κατευθύνονταν προς το σιδηροδρομικό σταθμό «Μπελορούσκι» και έφευγαν για το μέτωπο!

Τέσσερα σχεδόν χρόνια αργότερα γύρισε από το μέτωπο ο ένας στους τέσσερις... Εκεί, ξανά στον σταθμό «Μπελορούσκι»... Οι μάνες, οι αδερφές, οι αγαπημένες αναζητούσαν τον δικό τους ανάμεσά τους. Τους έραναν με λουλούδια. Πόσα λουλούδια έδωσε η φύση εκείνη τη χρονιά! Οι μανάδες ήξεραν ότι ο δικός τους δεν γύρισε, έμεινε εκεί, στα πεδία των μαχών... Όμως, αγκάλιαζαν όποιον γύρισε από το τάγμα, τη μονάδα, την πυροβολαρχία!

Όσοι γύρισαν ήταν πλέον παιδιά όλων των μανάδων! Ήταν τα παιδιά όλης της μπαρουτοκαπνισμένης χώρας... Και έφεραν τη ΝΙΚΗ!

Οι παρελάσεις των φοιτητικών χρόνων όσων βρεθήκαμε να σπουδάζουμε στη Σοβιετική Ένωση πήραν τη μορφή παράδοσης, πέρασαν εν μέρει «από τη μνήμη στην καρδιά». Η σταθερότητα της ζωής στη χώρα φάνηκε εξασφαλισμένη...

Η μετασοβιετική προσπάθεια μετάλλαξης της ΝΙΚΗΣ!

Η ζωή το έφερε να βρεθώ στη Μόσχα ως ανταποκριτής ελληνικών ΜΜΕ από το 1991 και μετά... Μια περίοδο που στην ελληνική πολιτική ορολογία θα χαρακτηρίζονταν ως... πέτρινα χρόνια! Οι έννοιες δημοκρατία, ελευθερία, ελεύθερος τρόπος ζωής και λοιπά, κυριάρχησαν δίπλα στους βετεράνους εκείνου του πολέμου, πολλοί εκ των οποίων αντιμετώπιζαν πρόβλημα επιβίωσης.

Μάιος 1995! Πενήντα χρόνια από τη μεγάλη Νίκη! Για πρώτη φορά η μεγαλειώδης παρέλαση αποφασίστηκε να μη γίνει στην Κόκκινη Πλατεία, αλλά στη λεωφόρο Κουτούζοφσκι. Όπου αργότερα στήθηκε το μουσείο του πατριωτικού πολέμου. Κλήθηκαν και πήραν μέρος ηγέτες από δεκάδες χώρες του κόσμου... Ήταν μια «καθωσπρέπει» εκδήλωση που ευχαρίστησε τους ξένους. Άλλωστε, κινούνταν στα πλαίσια του στόχου ενσωμάτωσης της νέας Ρωσίας στο δυτικό σύστημα αξιών! Και ο Μπορίς Γέλτσιν έβαλε τα δυνατά του να δείξει την πίστη του στο νέο σύστημα αξιών! Όπου τον πόλεμο εκείνον (γενικά και αόριστα) δεν τον κέρδισε, κατά κύριο λόγο, ο Κόκκινος Στρατός, αλλά όλοι οι σύμμαχοι μαζί και... εξίσου! Ποτέ δεν θα ξεχάσω τα λόγια ενός βετεράνου για τον τρόπο εορτασμού εκείνης της επετείου: ο πρόεδρος Γέλτσιν πήρε τους φιλοξενούμενούς του και πήγε στο Κουτούζοφσκι... Οι προσκεκλημένοι το βράδυ θα φύγουν και εμείς θα μείνουμε με την... ακριβή μας ΝΙΚΗ!!!

Μάιος 2005! Εξηντάχρονα! Στη δεκαετία που πέρασε οι... μονοκράτορες έκαναν «πρόοδο» στην επανεγγραφή των αποτελεσμάτων του πολέμου:

Μια μέρα πριν φτάσει στη Μόσχα για να πάρει μέρος στις εορταστικές εκδηλώσεις, ο τότε πρόεδρος των ΗΠΑ, Τζορτζ Μπους, δήλωνε από τη Βαλτική:
«Οι ΗΠΑ και πολλές άλλες χώρες αντιπάλεψαν και νίκησαν τον χιτλερισμό!»

Έτσι, απλά, ξεδιάντροπα και... αμερικανικά!

Το... καλό με τους Ρώσους είναι ότι, έστω και αργά, συνειδητοποιούν την ουσία και αντιδρούν! Έπρεπε όμως να έρθει και άλλη μια επέτειος για να «πεισθούν» ότι πάνε να τους... υφαρπάξουν τη ΝΙΚΗ!

Μάιος 2015! Η νίκη στον πόλεμο έχει «επιστρέψει» ξανά από την καρδιά στη μνήμη! Το, ύπουλα επεξεργασμένο, σχέδιο διαστρέβλωσης της αλήθειας για τον πόλεμο πάνω σε στρωμένα με... χούφτες δολάρια χαλιά, εξυφάνθηκε επιμελώς στα ηγετικά κλιμάκια των πρωτευουσών, κυρίως των χωρών της Ανατολικής Ευρώπης. Αυτών που απελευθέρωσε ο μαχητής του Σοβιετικού στρατού!

Και τότε έδρασε η λαϊκή μνήμη! Από ρωσική επαρχία ρίχτηκε η ιδέα της ανάδειξης του λεγόμενου «Αθάνατου Συντάγματος». Οι πολίτες ξέθαψαν φωτογραφίες, μετάλλια και αναμνηστικά των παππούδων-γιαγιάδων μαχητών, τα έκαναν πορτραίτο και βγήκαν στους δρόμους αμέσως μετά τη μεγαλειώδη παρέλαση. Επικεφαλής της προώθησης της ιδέας αυτής μπήκε ο αγαπημένος ηθοποιός, Βασίλι Λανοβόι. Τον είδα στο Μέγαρο συνεδρίων στο Κρεμλίνο σε συναυλία, δυο μέρες πριν την επέτειο, όπου καλούσε τον κόσμο να κρατήσει άσβεστη τη μνήμη των βετεράνων προγόνων του!

Στη μέρα της νίκης το 2015, αμέσως μετά την παρέλαση στην Κόκκινη Πλατεία, στον δρόμο από τον σταθμό «Λευκορωσία» ως το μαυσωλείο, ξεχύθηκαν γύρω στο εκατομμύριο άνθρωποι με πορτραίτα. Μεγαλείο!

Εκείνη τη χρονιά είχε κληθεί από την Ελλάδα να πάρει μέρος την παρέλαση, ο πρωθυπουργός ή ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας... Δεν είναι του παρόντος να αναφερθώ παρά εν ευθέτω χρόνω... Τελικά, στη Μόσχα έφθασε η τότε πρόεδρος της ελληνικής Βουλής! Ήταν εκείνη που συμφώνησε να μεταδοθεί από το κανάλι της Βουλής, ζωντανή, ολόκληρη η παρέλαση και η κατάθεση στεφάνων στον χώρο της αιώνιας φλόγας. Είχα την ύψιστη τιμή να παρουσιάσω, ως σχολιαστής, με την άξια συνάδελφό μου από το στούντιο στην Αθήνα, το μεγαλειώδες γεγονός!

Κάθε χρονιά, στη σοβιετική ή στη ρωσική εποχή, η Μόσχα δεν αρνήθηκε ποτέ τη συμβολή των άλλων χωρών της αντιχιτλερικής συμμαχίας στη μεγάλη νίκη! Αλλά η επιμονή στη διαστρέβλωση έφερε το Κρεμλίνο να πει: Μπάστα! Φτάνει! Δημοσιεύονται πλέον συνεχώς ιστορικά ντοκουμέντα για τον ρόλο της ηγεσίας κάθε ευρωπαϊκής χώρας την ιστορική περίοδο πριν και κατά τη διάρκεια του αντιφασιστικού πολέμου. Σήμερα όμως, όπως μου είπε και ο βετεράνος, Βασίλι Γκούσεφ, το μακρινό πια 1995, «όλα τα συζητάμε, αλλά σήμερα γιορτάζουμε τη ΝΙΚΗ μας»!