Επιστροφή στις χειρότερες μέρες του κρατικού αυταρχισμού στη Γαλλία σηματοδοτεί ο νόμος απαγόρευσης των διαδηλώσεων που ψηφίστηκε την Τρίτη 5 Φεβρουαρίου από τη γαλλική εθνοσυνέλευση, με 387 ψήφους υπέρ και 92 κατά.

Η «Τουρκία του Ερντογάν» δεν αποτελεί κάποιο είδος καινούριου φρούτου. Αντιθέτως, έρχεται από πολύ παλιά. Πριν το 1990 και το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, πριν το 1980 και το πραξικόπημα της 12ης Σεπτεμβρίου, πριν το 1950 και τη λήξη της ακραιφνώς κεμαλικής στρατογραφειοκρατίας, πριν το 1923 και την ίδρυση της Α’ Τουρκικής Δημοκρατίας. Επικαλούμαι εσκεμμένα τα ανωτέρω ορόσημα, καθώς στην Ελλάδα πασχίζουμε διαχρονικά να ερμηνεύσουμε τη στρατηγική συμπεριφορά της Τουρκίας με βάση πρόσκαιρα δεδομένα και εφήμερες εξελίξεις, αγνοώντας ότι η Τουρκία είναι δομικά «αυτο-ενταγμένη» σε μια πορεία έκφρασης μαξιμαλισμών.

Η κρίση της απασχόλησης, με την έννοια του υψηλού επιπέδου ανεργίας και της αδυναμίας δημιουργίας περισσότερων νέων θέσεων εργασίας πλήρους απασχόλησης καθώς και η κρίση του κοινωνικού κράτους, με την έννοια της συρρίκνωσης των κοινωνικών δικαιωμάτων και παροχών, αποτελούν το κυρίαρχο χαρακτηριστικό της μετάβασης, κατά τις τελευταίες δεκαετίες του 20ου αιώνα και κατά τις πρώτες δεκαετίες του 21ου αιώνα, από τη συλλογικότητα και τη συλλογική ευθύνη στην εξατομίκευση και την ατομική ευθύνη.

Τα στρατηγικά αδιέξοδα της Τουρκίας στην ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής φαίνεται να ενισχύονται το τελευταίο χρονικό διάστημα σε βαθμό που της προκαλούν νευρικότητα τόσο στις σχέσεις με γειτονικές χώρες όπως η Ελλάδα και η Κύπρος όσο και με χώρες μεγάλης οικονομικής και στρατιωτικής εμβέλειας όπως οι ΗΠΑ και η Ρωσία. Η αποτυχία της Άγκυρας να αποσπάσει την ρωσική συναίνεση ως προς τη δημιουργία μίας ζώνης αποκλιμάκωσης (de-scalation zone) στη βορειοανατολική Συρία αποκλειστικά από τις τουρκικές ένοπλες δυνάμεις κατά τη συνάντηση κορυφής Ρωσίας-Ιράν-Τουρκίας που πραγματοποιήθηκε στο Σότσι στις 14 Φεβρουαρίου 2019 ενέτεινε την τουρκική νευρικότητα.

Αυτή τη φορά ήταν ο Τσακαλώτος που έφερε στο προσκήνιο το κρίσιμο για την ανάκαμψη της ελληνικής οικονομίας ζήτημα του ύψους των πρωτογενών πλεονασμάτων (3,5% του ΑΕΠ μέχρι το 2022 και 2% μέχρι το 2060). Φρόντισε, μάλιστα, να προσδώσει και μία πολιτική νότα, δηλώνοντας πως εάν η ΝΔ κερδίσει τις εκλογές, ο ΣΥΡΙΖΑ θα υποστηρίξει την προσπάθεια της κυβέρνησης Μητσοτάκη να επαναδιαπραγματευθεί με τους δανειστές με σκοπό να μειώσει το ύψος των πρωτογενών πλεονασμάτων.

Ποια «Ευνοούμενη» βασίλισσα του Λάνθιμου; Εδώ, έχουμε τους «Ευνοούμενους» πολιτικούς. Και αν η ταινία σπάει ταμεία (λέμε τώρα…), οι δικοί μας αδειάζουν ταμεία! Όχι, δεν είναι κλέφτες. Δανειολήπτες είναι, όπως και οι μισοί Έλληνες. Μόνο που οι πολιτικοί μας φαίνεται πως είναι πιο καπάτσοι. Έτσι, όχι μόνο παίρνουν πιο πολλά δανεικά και με μικρότερη δόση, αλλά δεν τους τα ζητούν και πίσω οι τράπεζες, σε περίπτωση αδυναμίας εξόφλησης. Ειλικρινά, μπράβο τους!

Πάμπολλα τα πολιτικά και νομικά ατοπήματα στα οποία υπέπεσε η διαπραγμάτευση, το περιεχόμενο, η κύρωση και η μέχρι τώρα εφαρμογή της Συμφωνίας της (Μεγάλης) Πρέσπας, και όχι των Πρεσπών. Και αυτό γιατί οι Ψαράδες, δηλαδή το χωριό όπου υπεγράφη, βρίσκονται στην όχθη της μίας, της Μεγάλης Πρέσπας, και όχι και των δύο λιμνών. Το «Πρεσπών» που προβάλλει η σημερινή κυβέρνηση, μάλλον θέλει να δημιουργήσει συνειρμούς με την ευρύτερη περιοχή όπου συναντώνται τα σύνορα τριών βαλκανικών χωρών (Ελλάδος, Σκοπίων και Αλβανίας), ώστε να υπάρξει η ψευδαίσθηση ότι μεταβαίνουμε σε μία νέα εποχή συνεργασίας, καλής γειτονίας και «υπέρβασης» των συνόρων, της οποίας θεμέλιο βέβαια θα είναι «η Συμφωνία των Πρεσπών».

Οι εξελίξεις, ιδίως, αυτές των τελευταίων ετών στους κόλπους των προηγμένων καπιταλιστικών οικονομιών επαληθεύουν τη γενική πρόβλεψη του Karl Marx ότι «ο «καπιταλισμός αυτοκαταστρέφεται«, κάτι που γίνεται σήμερα πια αποδεκτό, ακόμη και από νεοφιλελεύθερης κατεύθυνσης οικονομολόγους. Στο μόλις εκδοθέν βιβλίο μου «Το τέλος της οικονομικής κυριαρχίας της Δύσης και η εισβολή της Ανατολής» (Ίδρυμα Δημητρίου και Μαρίας Δελιβάνη, Εκδόσεις ΙΑΝΟΣ, 2018), παρέθεσα πολυάριθμες πηγές που αποδεικνύουν τη σήψη του καπιταλιστικού συστήματος, ρίχνοντας βέβαια το κύριο βάρος στον τερατώδη πια τρόπο που επικράτησε στον χώρο της κατανομής του εισοδήματος.

Οι τουρκικές κατοχικές δυνάμεις προωθήθηκαν στην περιοχή των Στροβιλιών πριν περίπου δέκα ημέρες, αυξάνοντας το έδαφος που κατέχουν και εγκλωβίζοντας σ’ αυτό κι άλλους Ελληνοκύπριους. Πρόκειται για επιβολή νέων τετελεσμένων επί του εδάφους. Συνιστά μια ενέργεια που «εμπλουτίζει» τους τρόπους προώθησης και επιβολής τετελεσμένων από τουρκικής πλευράς.

Ποιο ήταν το πρώτο βήμα στη «μεγάλη πορεία» του εθνοαποδομητισμού (στο εξής εθνομηδενισμός) στην Ελλάδα; Ήταν η θεωρία για την ασυνέχεια της ελληνικής γλώσσας, η οποία, όμως, εγκαταλείφθηκε νωρίς (παρότι εκδηλώθηκε λυσσαλέα), διότι δεν μπορούσε να απαντήσει στο στοιχειώδες ερώτημα: «Ποια μέρα, ποια βδομάδα, ποιον μήνα, ποιο έτος, ποιον αιώνα έπαψε να ομιλείται ή να γράφεται η ελληνική γλώσσα στη λόγια ή δημώδη μορφή της στην κυρίως Ελλάδα ή στις ευρύτερες περιοχές που περιείχαν Ελληνισμό;».

Η γνωστή ρήση του Θουκυδίδη «Ο αδύναμος υποχωρεί όσο του επιβάλλει η αδυναμία του», από τον διάλογο Μηλίων-Αθηναίων, περιγράφει εύστοχα το πλαίσιο και τη χρονική συγκυρία, κατά την οποία πραγματοποιήθηκε η -κατά τα άλλα αναγκαία- επίσκεψη Τσίπρα στην Άγκυρα. Μπορεί μεν η αποτρεπτική ισχύς της χώρας, ειδικά στο σκέλος της αεροπορίας, να είναι ακόμα αξιόπιστη, αλλά το ελληνοτουρκικό ισοζύγιο ισχύος βαίνει σταθερά προς πλήρη ανατροπή.

Φωτογραφίες: Θάνος Τσάντας

Σημείο τομής στα ενεργειακή πολιτική της Ελλάδας αποτελεί πλέον ο νόμος για την ιδιωτικοποίηση της λιγνιτικής παραγωγής, που ψηφίστηκε στη Βουλή στις 25 Απριλίου από μια οριακή πλειοψηφία 151 βουλευτών, με τον ανεξάρτητο από το Ποτάμι, αλλά σταθερά στρατευμένο στον νεοφιλελευθερισμό,  βουλευτή Χάρη Θεοχάρη, να προσφέρει στην κυβέρνηση  την κρίσιμη ψήφο.

Αν το ευρωπαϊκό όραμα πρόκειται να καταστραφεί στις επερχόμενες ευρωεκλογές, αυτό δεν θα είναι αποτέλεσμα της ανόδου των ευρωσκεπτικιστών και των φερόμενων ως ακροδεξιών, όπως φοβούνται και καταγγέλλουν οι ελίτ. Θα είναι συνέπεια της κοινωνικής, οικονομικής και πολιτικής τυφλότητας αυτών των ελίτ. Ο πανικός που τις έχει καταλάβει εκδηλώνεται καθημερινά σε ολόκληρη την Ευρώπη -της Ελλάδας εξαιρουμένης- με βαρυσήμαντα άρθρα και εκδηλώσεις που εν τέλει αποτελούν τεκμήρια της αδυναμίας των ελίτ να παραχωρήσουν εξουσία, να εκδημοκρατίσουν την ΕΕ, να περιορίσουν τις οικονομικές ανισότητες.

Σύμφωνα με το καθεστώς Ερντογάν, πίσω από την απόπειρα του στρατιωτικού πραξικοπήματος το 2016 βρίσκεται ο αυτοεξόριστος στις ΗΠΑ ισλαμιστής ιεροκήρυκας Φετουλάχ Γκιουλέν. Την επίσημη αυτή θέση έρχεται για πρώτη φορά να διαψεύσει ένα επίσημο έγγραφο με την υπογραφή του τότε γενικού εισαγγελέα της Άγκυρας, που έχει ως θέμα τα γεγονότα εκείνης της δραματικής νύχτας. Το έγγραφο έφερε στη δημοσιότητα εξόριστος Τούρκος δημοσιογράφος.

Όπως αναμενόταν, έλαβε χώρα μίνι ανασχηματισμός, για την ακρίβεια συμπληρώσεις του κυβερνητικού σχήματος. Αφορμή ήταν η αντικατάσταση του υφυπουργού Εργασίας Ηλιόπουλου, που είναι υποψήφιος δήμαρχος Αθηναίων και της υφυπουργού Μακεδονίας-Θράκης Νοτοπούλου, η οποία είναι υποψήφια δήμαρχος Θεσσαλονίκης. Όπως συνέβη και στον προηγούμενο ανασχηματισμό, ο Τσίπρας εκμεταλλεύθηκε την ευκαιρία για να υφυπουργοποιήσει δύο νέα στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ, που έχουν αναφορά σ’ αυτόν, τον Μπάρκα και την Χατζηγεωργίου.

Η Βενεζουέλα δεν είναι από τα καυτά θέματα στην Ελλάδα. Η εικόνα του Μαδούρο δεν προσφέρεται ιδιαιτέρως για κερδοφόρα προπαγάνδα εναντίον της κυβέρνησης. Για τη Δεξιά, ο Μαδούρο κατατάσσεται, αυτομάτως, στους αριστερούς, μάλλον κομμουνιστής, αλλά και πάλι τι μπορεί να πεις όταν στους υποστηρικτές του είναι και ο Τσίπρας και ο Ερντογάν; Μια καλή ιδέα είναι ότι η Βενεζουέλα του Μαδούρο (ή του εκλεκτού των ΗΠΑ Γκαϊδό) δεν είναι ζήτημα ιδεολογίας αλλά γεωπολιτικών συμφερόντων.

Το πιο μύχιο όνειρο του φιλελευθερισμού ήταν πάντα η πολιτικο-πολιτισμική απεξάρτηση του καθαρού καπιταλισμού από τα βάρη της ανθρώπινης ιστορίας και των συλλογικών πολιτικών παθών. Σήμερα, το όνειρο αυτό μοιάζει να υλοποιείται λίγο-πολύ παντού παρά τις πολλές κοινωνικές αντιστάσεις, υπό το πρόσημο της (πολιτισμικά) ριζοσπαστικής και (πολιτικά) αντιδραστικής «Αριστεράς»: Αναφέρεται σ’ ένα ανύπαρκτο, απολύτως φανταστικό πολιτικό υποκείμενο. Πρόκειται για την «ανθρωπότητα», ή πιο κοσμοπολίτικα «πολίτες του κόσμου».

Η μετάβαση και η εγκαθίδρυση, από τις αρχές της δεκαετίας του 1970, του νεοφιλελεύθερου παραγωγικού και εργασιακού υποδείγματος της παγκοσμιοποίησης, της ευελιξίας και των ανισοτήτων συνέβαλε, μεταξύ των άλλων, στη διάρρηξη της παραγωγικής ικανότητας και της καταναλωτικής δυνατότητας των εργαζομένων. Το εν λόγω υπόδειγμα αφομοίωσε το κόστος παραγωγής και αύξησε το ποσοστό κέρδους με τη λιτότητα και τις νέες τεχνολογίες.