Του Λεωνίδα Βατικιώτη

Κανείς δεν είχε αμφιβολία ότι ο Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου ήταν εκτελεστικό όργανο των ΗΠΑ. Ορισμένες ενστάσεις δικαιολογημένα πρόβαλλαν τη «δεύτερη» εποχή της παγκοσμιοποίησης όταν το άνοιγμα των αγορών έπαψε να είναι ένα αμιγώς αμερικανικό αίτημα που εξυπηρετούσε τις πολυεθνικές των ΗΠΑ. Ήταν η περίοδος που σημαντικά κερδισμένες από την κατάργηση των εμπορικών φραγμών έβγαιναν επίσης οι κορυφαίες πολυεθνικές της Ευρώπης κι άλλων ηγεμονικών δυνάμεων, οπότε ο πολιορκητικός κριός των εμπορικών συμφωνιών που υπογράφονταν σε κάθε γύρο διαπραγματεύσεων εξυπηρετούσε κι άλλες πολυεθνικές.

Η απόφαση όμως που έλαβε ο ΠΟΕ την Τετάρτη διαλύει κάθε αυταπάτη για την υποταγή του στις ΗΠΑ γιατί προκειμένου να εξυπηρετήσει την πολιτική του Ντόναλντ Τραμπ, στην πράξη, ακυρώνει το ρόλο του ως αιχμή του δόρατος της παγκοσμιοποίησης και ρίχνει στην πυρά τα δικά του ευαγγέλια για την «ευλογία» των ανοιχτών αγορών και την «κατάρα» των εμπορικών δασμών και φραγμών!

Η απόφαση του ΠΟΕ αφορούσε τη χρόνια διαμάχη μεταξύ της ευρωπαϊκής αεροπορικής βιομηχανίας Airbus και της αμερικανικής Boeing. Εν συντομία, ΗΠΑ και ΕΕ αλληλοκατηγορούνται ότι εξασφαλίζουν την επιβίωση των δικών τους αεροπορικών βιομηχανιών με κρατικές επιδοτήσεις, κάτι που ισχύει πέρα για πέρα. Την Τετάρτη 2 Οκτωβρίου όμως ο ΠΟΕ αποφάσισε ότι η ΕΕ απέτυχε να συμμορφωθεί πλήρως στον τερματισμό των παράνομων επιδοτήσεων προς την Airbus. Παρότι οι Βρυξέλλες αντέτειναν  ότι έχουν αναλάβει ουσιαστικά βήματα για να συμμορφωθούν στις σχετικές υποδείξεις κι αναμένει μάλιστα το ιερατείο των ελεύθερων αγορών σε ένα επόμενο δικαστήριο να επικυρώσει την πρόοδο που έχει επιτελεστεί, ο ΠΟΕ αναγνωρίζοντας την οικονομική ζημιά που έχουν υποστεί οι ΗΠΑ τους επέτρεψε να προβούν σε οικονομικά αντίτιμα, προς επανόρθωσή της: Να επιβάλουν στην ΕΕ τιμωρητικούς δασμούς ύψους 7,5 δισ. δολ.

Ο Τραμπ σαν …έτοιμος από καιρό έδωσε στη δημοσιότητα μια λίστα ευρωπαϊκών εξαγωγικών προϊόντων, που όπως εύστοχα έγραψαν οι New York Times θύμιζε λίστα γκουρμέ αγορών: ιταλικό τυρί παρμεζάνα, ισπανικές ελιές, ιρλανδικά malt ουίσκυ, γαλλικά μύδια, κ.λπ. Είναι προϊόντα που θα επιβαρυνθούν με επιπλέον δασμούς ύψους 25%. Με επιπλέον δασμούς ύψους 10% θα εισάγονται από τις 18 Οκτωβρίου στις ΗΠΑ και τα αεροσκάφη της Airbus.

Η απόφαση του ΠΟΕ είναι τεράστιας πολιτικής σημασίας επειδή συμπλέει κι ενθαρρύνει τη γραμμή του εμπορικού πολέμου που έχει κηρύξει ο Τραμπ από την πρώτη μέρα που εγκαταστάθηκε στον Λευκό Οίκο, χωρίς να φείδεται επικρίσεων προς τους διεθνείς οργανισμούς που χαρακτήριζε ως αναποτελεσματικούς, αργούς, κοκ. Ως τώρα τα θύματα των εχθροπραξιών τον κατηγορούσαν για μονομερείς ενέργειες, οι οποίες υποτίθεται ότι παραβιάζουν το γράμμα και το πνεύμα του πολυμερούς πλαισίου του ΠΟΕ. Οι πιο ένθερμοι μάλιστα απειλούσαν τον Τραμπ ότι θα προσφύγουν στον ΠΟΕ για να τον συνετίσει ακόμη και να τον τιμωρήσει, κάνοντας ότι δε βλέπουν πώς οι ΗΠΑ έχουν το υψηλότερο επίπεδο εμπορικών δασμών μεταξύ των 7 πλουσιοτέρων κρατών του κόσμου, εν γνώσει προφανώς του ΠΟΕ. Έρχεται λοιπόν τώρα ο ΠΟΕ κι ανάβει το πράσινο φως στην πολιτική του εμπορικού πολέμου του Τραμπ νομιμοποιώντας κι όχι απλώς επικυρώνοντας μια πολιτική που έχει επιβάλλει δασμούς ύψους σε προϊόντα ύψους 360 δισ. δολ. από την Κίνα, 10% και 25% σε προϊόντα αλουμινίου και χάλυβα απ’ όλο τον κόσμο, επίσης σε πλυντήρια, φωτοβολταϊκά πάνελ, κοκ.

Η απόφαση μάλιστα του ΠΟΕ έδωσε τη δυνατότητα στις ΗΠΑ να επιβάλουν δασμούς πολύ μεγαλύτερης αξίας στην Ευρώπη. Είναι κάτι που η Ουάσιγκτον δεν έκανε μόνο και μόνο για να σκεφτούν και δεύτερη φορά οι ηγέτες της γηραιάς ηπείρου την πρόθεσή τους να απαντήσουν στους αμερικανικούς δασμούς με «συμμετρικούς» ευρωπαϊκούς, όπως πολλοί έσπευσαν να δηλώσουν, όπως ο γάλλος υπουργός Οικονομικών.

Ξεχωριστό ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός ότι από τους δασμούς στην Airbus οικονομικά πλήγματα θα δεχθούν κι οι ΗΠΑ. Κι αυτό θα συμβεί όχι μόνο επειδή κι οι αμερικανικές αεροπορικές εταιρείες παραγγέλνουν συστηματικά από την Airbus, σε βαθμό το 40% των αγορών της να προέρχεται από τις ΗΠΑ. Μια τέτοια εξέλιξη πιθανότατα είναι ευκταία για τον Λευκό Οίκο και την Boeing μιας κι οι αμερικανικές αερογραμμές έτσι θα στραφούν στην Boeing. Το πλήγμα που θα δεχτούν οι ΗΠΑ προέρχεται από τις συνέπειες που θα βιώσουν εξωτερικοί συνεργάτες – υπεργολάβοι της Airbus που έχουν την έδρα τους στις ΗΠΑ. Είναι χαρακτηριστικό ότι σε καμιά άλλη ευρωπαϊκή χώρα, ούτε στην  Γαλλία, ούτε στη Γερμανία, ούτε και στην Αγγλία οι υπεργολάβοι της Airbus δεν κάνουν αθροιστικά το τζίρο που κάνουν οι αμερικάνοι: 50 δισ. ετησίως! Την ύπαρξη αυτών των αλυσίδων αξίας – που επικαλούνται ως απειλή οι Ευρωπαίοι – τη γνωρίζει προφανώς καλύτερα απ’ όλους ο Τραμπ. Η διάρρηξή τους επομένως, με ό,τι κόστος συνεπάγεται, πιθανότατα είναι και το ζητούμενο από την πολιτική προστατευτισμού που πρεσβεύει και με θρησκευτική προσήλωση υπηρετεί, ξέροντας ότι οι ΗΠΑ διατηρούν το απόλυτο πλεονέκτημα απέναντι σε οποιονδήποτε οικονομικό ανταγωνιστή τους: την μεγαλύτερη εσωτερική αγορά του κόσμου!