Του Θανάση Παπαγεωργίου

Δύσκολα θα μπορούσε να χαρακτηρίσει κανείς «ενημερωτική» την τελευταία – στις 28 Αυγούστου - ενημέρωση των κυρίων Ν. Χαρδαλιά και Γκ. Μαγιορκίνη.

Και στις δυο παρουσιάσεις ήταν αρκετά εμφανής, αν μη τι άλλο, ο απολογητικός χαρακτήρας, σε μια προσπάθεια να δοθούν εμμέσως απαντήσεις σε ερωτήματα, που έχουν τεθεί εδώ και αρκετό καιρό πλέον στο δημόσιο διάλογο, μετά το έναυσμα που δόθηκε από πληθώρα δημοσιευμάτων στο Tvxs.gr

Εν τούτοις το αποτέλεσμα, ως προς αυτό το εγχείρημα,  ήταν κάθε άλλο παρά ικανοποιητικό. Φυσικά από την παρουσίαση του κυρίου Χαρδαλιά, δεν έλειψαν ο καθιερωμένος τόνος και ύφος, που συνοδεύει την επί παντός επιστητού επιχειρηματολογία, στους εναλλασσόμενους ρόλους, που υποδύεται, άλλοτε του λοιμωξιολόγου , άλλοτε του επιδημιολόγου, ανάλογα με τις ανάγκες της προπαγάνδας, ούτε επίσης και η διολίσθηση σε σχετικές λεκτικές ακροβασίες

Όσο για τον κύριο Μαγιορκίνη, παρά την εμφανή προσπάθεια του να διατηρήσει ένα λακωνικό περιεχόμενο και ένα λιτό περίγραμμα στη δική του συνοπτική παρέμβαση, αποφεύγοντας πολυσυζητημένους σκοπέλους, δεν κατάφερε τελικά να αποφύγει κι εκείνος με τη σειρά του τη διολίσθηση σε επικίνδυνους ατραπούς της απλής αριθμητικής και της σύνθετης λογικής, που επιχείρησε να διαβεί. Με αποκλειστικό μπούσουλα την επένδυση των κυβερνητικών επιλογών με μια ευτελή επίφαση επιστημοσύνης.

Χαρακτηριστική επίσης είναι και η φράση του κου Χαρδαλιά : «Θα σας το πω εγώ αυτό γιατί το έχω ξαναπεί και θα το επαναλαμβάνω συνέχεια», η οποία δείχνει την επιμονή του, να αναδειχθεί σε ρόλο «επιδημιολόγου», προκειμένου «να καλύψει τα κενά», που είχε αφήσει ο κος Μαγιορκίνης, αφού ο τελευταίος, αυτοχαρακτηριζόμενος ως «λοιμωξιολόγος», είχε παραιτηθεί από το ρόλο του «επιδημιολόγου».

Ωστόσο, η πρόσφατη τηλεοπτική τους παρουσία, υπήρξε αρκετά αποκαλυπτική, αναφορικά με μια σειρά από θέματα. Θα ξεκινήσουμε σήμερα με ένα από αυτά.

Μέχρι εκεί... και μη παρεκει...

Γ. ΣΑΚΚΑΣ: Καλησπέρα. Κύριε Χαρδαλιά, αναφερθήκατε πριν νομίζω, στα ενεργά κρούσματα. Είπατε έναν αριθμό γύρω στα 3.500;

Ν. ΧΑΡΔΑΛΙΑΣ: 3.285.

Ο κος Χαρδαλιάς ήταν σαφής: «Ναι, γνωρίζουμε σε ποιες περιοχές είναι. Γνωρίζουμε και σε ποια διεύθυνση είναι το κάθε κρούσμα. Μέχρι εκεί όμως. Από εκεί και πέρα, οι ανακοινώσεις του ΕΟΔΥ δίνουν λίγο-πολύ το περίγραμμα, σε σχέση με τις Περιφερειακές Ενότητες».

Ας επιχειρήσουμε να αναλύσουμε τη φράση. Τι να σημαίνει άραγε ή δήλωση «Μέχρι εκεί όμως»;

Ας υποθέσουμε ότι η αίσθηση που επιχειρείται να δοθεί, είναι ότι υπάρχει πλήρης γνώση και καταγραφή στοιχείων, δεδομένων κλπ, που επιτρέπουν να έχει κανείς ολοκληρωμένη εικόνα της κατάστασης. Ωστόσο με δεδομένο το έλλειμμα των στοιχείων που παρουσιάζουν οι αναφορές και οι ανακοινώσεις του ΕΟΔΥ, δεν εισπράττει κανείς αυτή τη βεβαιότητα.

Τι ακριβώς συμβαίνει λοιπόν; Υπάρχουν άλλα στοιχεία για τον ΕΟΔΥ και τους αρμόδιους «χειριστές» και ποιους ακριβώς και άλλα για το κοινό; 

Επιπλέον η επόμενη διευκρίνιση σχετικά με τα «ενεργά κρούσματα» δίνει μάλλον μια άλλη διάσταση στη φράση. «Από την πρώτη στιγμή της πανδημίας σας θυμίζω ότι υπήρχε περίοδος που μέσα σε μία ημέρα τα κρούσματα τα οποία είχαμε μαζί με τις επαφές τις high risk και τις low risk συνολικά ο αριθμός είχε φτάσει στις 22.000».

Αμφιβάλλω αν υπήρξε έστω κι ένας Έλληνας πολίτης, που να γνώριζε μέχρι εκείνη τη στιγμή ότι εξελίχθηκε ένα τέτοιο γεγονός κάτω από τα μάτια του, σε όλη τη διάρκεια των προηγούμενων μηνών και συγκεκριμένα με αυτό το «αριθμητικό στοιχείο».

Εάν ήταν κάτι τέτοιο γνωστό, θα ήταν φυσικά αδύνατον να στηθεί ένα success story. Το αντίθετο μάλιστα, δηλαδή εάν ένα τέτοιο δεδομένο ήταν γνωστό, τότε όλοι θα ήταν σε θέση να αντιληφθούν τους πραγματικούς κινδύνους, που εγκυμονούσε μια πανδημία, της οποίας η έκταση, ουδέποτε είχε επιχειρηθεί να περιγραφεί, με μια παρεμφερή δήλωση, από τον ίδιο τον κο Χαρδαλιά ή από τον κο Τσιόδρα.

Με άλλα λόγια την ώρα που η χώρα παρουσιαζόταν, ως COVID free, έχοντας πραγματοποιήσει ένα μικρό θαύμα, κάποιοι γνώριζαν – εάν πράγματι γνώριζαν - μια άλλη πραγματικότητα, από εκείνη που παρουσίαζαν, επαναλαμβάνοντας τακτικά τη στερεότυπη διατύπωση, που έχει αποτυπωθεί πλέον στα αυτιά όλων μας : Πρακτικά δεν έχουμε κρούσματα, εξ ου και η χαλάρωση.

Δεν ξέρω σε ποια στοιχεία βασίζεται ο κος Χαρδαλιάς, για την ως άνω αναφορά. Δεν ξέρω επίσης τι ακριβώς έχει αντιληφθεί, όταν χρησιμοποιεί την «έννοια των ενεργών κρουσμάτων». Τέλος δεν είμαι σε θέση να γνωρίζω, τι γνωρίζει ο κος Χαρδαλιάς που δεν γνωρίζουμε εμείς οι «αγαπητοί συμπολίτες» του.

Ωστόσο το σχετικό διάγραμμα που εμφανίζεται – σε αντίθεση με άλλες χώρες – μετά από καθυστέρηση μηνών, στη βάση δεδομένων του Worldometer, που αντλεί στοιχεία από βάσεις δεδομένων, οι οποίες τροφοδοτούνται με δεδομένα από τον ΕΟΔΥ και του οποίου (Worldometer) στοιχεία  επικαλούνται κατά καιρούς και ανάλογα με τη περίσταση κυβερνητικοί παράγοντες, δεν επιβεβαιώνει τον ισχυρισμό περί 22.000 κρουσμάτων. Όπως διαπιστώνει κανείς στην αιχμή της καμπύλης που αντιστοιχεί στις 29 Απριλίου τα ενεργά κρούσματα ανέρχονταν 1.860. Αντίθετα υπάρχει αύξηση του αριθμού των ενεργών κρουσμάτων στις 8 Αυγούστου, τα οποία ανέρχονται συγκεκριμένα στον αριθμό των 3.836.Είναι γεγονός, όπως άλλωστε γίνεται ευλόγως αντιληπτό, ότι η καμπύλη παρουσιάζει αξιοπερίεργες διακυμάνσεις. Επομένως θα άξιζε τον κόπο, μια εξονυχιστική ανάλυση, σε συνδυασμό με το σοβαρό ζήτημα των ενεργών κρουσμάτων. Ο λόγος είναι σαφής, δεδομένου ότι ο αριθμός των κρουσμάτων αποτελεί μια σοβαρή παράμετρο για τον υπολογισμό της τάσης εξέλιξης της πανδημίας . Η τάση αυτή με τη σειρά της θα πρέπει να συνυπολογίζεται στην εκτίμηση κινδύνου. Με άλλα λόγια αποτελεί βασικό συστατικό της «τροφοδοσίας των διαφόρων μοντέλων». Αλλά με το ζήτημα αυτό θα ασχοληθούμε σε επόμενο άρθρο.

Τα πράγματα γίνονται ακόμη χειρότερα με την επόμενη δήλωση: «Άρα αυτή τη στιγμή βρισκόμαστε σε πολύ καλύτερη κατάσταση και βεβαίως και γνωρίζουμε ακριβώς κάθε κρούσμα». Η δήλωση αυτή, χρησιμοποιούμενη ως βασικό καθησυχαστικό επιχείρημα, παρουσιάζοντας τη σημερινή κατάσταση ως ασφαλή, μάλλον όψιμο φόβο και ανατριχίλα προκαλεί, γι αυτό που ίσως κατά τύχη γλιτώσαμε. Όσο για το σήμερα και πολύ περισσότερο για το μέλλον, μια τέτοια δήλωση μόνο προβληματισμό, επιφυλάξεις και αβεβαιότητα μπορεί να προκαλεί.

Επομένως δεν θα μπορούσε να αποκλείσει κάποιος το γεγονός, ότι το «μέχρι εκεί όμως», μάλλον προσδιορίζει τα όρια της επιτρεπόμενης και συνιστώμενης ενημέρωσης του κοινού. Επομένως είμαστε εκ νέου αποδέκτες ενός άλλου «διπλού μηνύματος», μέσα από το οποίο επιχειρείται μια ευνόητη αναφορά στο «κράτος πατερούλη», στο οποίο ο πολίτης οφείλει να έχει απόλυτη εμπιστοσύνη και να αποδέχεται τις φροντίδες που εκείνο προσδιορίζει, χωρίς να έχει δικαίωμα να γνωρίζει ή έστω να γνωρίζει μόνο ότι «πρέπει να γνωρίζει». Επιπλέον ας μην ξεχνάμε ότι  η κριτική ή η αμφισβήτηση εξαρτώνται από τη διάθεση ή τα περιθώρια της «πατρικής στοργής» και του καλού ή κακού χαρακτήρα του «πατερούλη». Την ίδια στιγμή βέβαια το μήνυμα ενσωματώνει εν τω γεννάσθαι τις καταιγιστικές αναφορές περί «ατομικής ευθύνης», με πλήθος άλλων συνοδών ενοχοποιητικών συστάσεων.

Αν δεν μας απατά η μνήμη μας, μια ανάλογη αντίληψη διατυπώθηκε σε μια ανάρτηση του κου Σαπουνά, του καθ’ ύλην αρμόδιου για την αντιμετώπιση της πανδημίας και Προϊσταμένου της Διεύθυνσης του Ε.Ο.Δ.Υ. στις 15 Αυγούστου 2020 στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης:  «Η επιδημία συνεχίζεται. Η κυκλοφορία του ιού είναι φανερή στην κοινότητα και όπως φαίνεται έχουμε δύσκολους μήνες μπροστά μας. Αυτό δεν σημαίνει όμως σε καμία περίπτωση ότι πρέπει να χάσουμε την ανθρωπιά μας. Οφείλουμε ως κοινωνία να αποθαρρύνουμε τους κανιβαλισμούς και την ανθρωποφαγία. Η προστασία των ατομικών δικαιωμάτων και των ιατρικών δεδομένων είναι πρώτη προτεραιότητα και πρέπει να τις διασφαλίσουμε. Κρατάμε τις αποστάσεις τηρούμε τα μέτρα ακούμε τους ειδικούς και δεν ασχολούμαστε με το τι κάνει ο άλλος. Ποτέ δεν θα είναι σε θέση ο πολίτης να κάνει διερεύνηση και να μάθει τις σωστές πληροφορίες. Το κράτος αναλαμβάνει αυτό τον ρόλο και πολύ αποτελεσματικά. Σεβασμός στους συμπολίτες και στα προσωπικά δεδομένα!»

Φαίνεται όμως ότι δεν είμαστε μόνο εμείς οι «αγαπητοί συμπολίτες» του κου Χαρδαλιά, στους οποίους προσδιορίζεται σαφώς το περιεχόμενο και το πλαίσιο της ενημέρωσης, έτσι όπως το αντιλαμβάνεται  η προστατευτική του αντίληψη. Είμαστε οι πρώτοι που αναδείξαμε το πρόβλημα που υπήρχε εδώ και καιρό, σχετικά με το έλλειμμα πληροφόρησης που αντιμετώπιζε η επιτροπή εμπειρογνωμόνων του Υπουργείου Υγείας για την αντιμετώπιση της πανδημίας και για το οποίο ήταν υπεύθυνος ο ΕΟΔΥ. Το πρόβλημα αυτό, που είχε άμεσο αντίκτυπο στις εκτιμήσεις κινδύνου, τις οποίες η επιτροπή καλείτο να κάνει, όπως άλλωστε φάνηκε με τις αντιφατικές ανακοινώσεις σχετικά με τις τιμές του περιβόητου δείκτη Rt, επιβεβαιώθηκε επανειλημμένα από δηλώσεις μελών της επιτροπής, αλλά και από δημοσιεύματα που ακολούθησαν. 

Απ’ ό,τι φαίνεται το πρόβλημα αυτό, εξακολουθεί να υπάρχει. Χαρακτηριστικά είναι δυο αποσπάσματα από μια πρόσφατη συνέντευξη του κου Τάκη Παναγιωτόπουλου, ομότιμου καθ. Δημόσιας Υγείας και μέλους της Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων στον κο Ξυδάκη στο ραδιοσταθμό, Στο Κόκκινο, στις 27/08. Ο κος Παναγιωτόπουλος  παραδέχθηκε ότι τα στοιχεία που υπάρχουν διαθέσιμα είναι πράγματι περιορισμένα για πάρα πολλές περιόδους και όχι μόνο για την Επιτροπή. Μέρος αυτού του φαινομένου οφείλεται στην συνολικότερη υποτίμηση της σημασίας των στοιχείων και της οργάνωσης της επιδημιολογικής επιτήρησης που επιτελεί ο ΕΟΔΥ «με τα δόντια», δεν ήταν από την αρχή μία προτεραιότητα. [...] Έχει επικρατήσει μία αστυνομική λογική, με μέτρα κυρίως απαγορευτικά. Πρέπει να υπάρχουν και αυτά «στην άκρη του δρόμου», αλλά κυρίως πρέπει να πάμε με την πειθώ, αλλά και με διαφάνεια».Ο κόσμος πολύ λογικά δεν πείθεται με γενικές διαπιστώσεις, αλλά πολύ περισσότερο με αξιόπιστα νούμερα για την εξέλιξη της επιδημίας από αξιόπιστους φορείς και Οργανισμούς. Τα στοιχεία, κατά τον ίδιο, έπρεπε να είναι δημοσίως διαθέσιμα. Για περιοριστικά μέτρα σε μία περιοχή δεν μπορεί να υπάρχει μόνο ισχυρισμός αλλά να αποδειχθεί, να τεκμηριώνεται η ανάγκη τους με τρόπο κανονικό, ρουτίνας: τι έχουμε εδώ, τι έχουμε εκεί, τι έχουμε παραπέρα. Οι αποφάσεις είναι της Πολιτικής, ωστόσο όπου υπάρχουν δύσκολα διλήμματα απαιτείται συναίνεση και για να υπάρξει συναίνεση απαιτείται συνεννόηση, που για να επέλθει απαιτείται συμμετοχή, της κοινωνίας, των πολιτικών δυνάμεων, στη λήψη των δύσκολων αποφάσεων, την επιλογή μεταξύ όχι ιδανικών λύσεων»

Είναι καιρός να γίνει αντιληπτό ότι η πολιτική αυτή των «διπλών μηνυμάτων», έφερε ακριβώς τα αντίθετα αποτελέσματα, από αυτά που οι εμπνευστές της ισχυρίζονταν ότι επεδίωκε. Ως πολίτες αυτής της χώρας είμαστε υποχρεωμένοι να απαντήσουμε  ότι:

• Καμία Πολιτική Δημόσιας Υγείας δεν δύναται να εφαρμοστεί επιτυχώς χωρίς την γνώση, την ευαισθητοποίηση και εν τέλει την ενεργή συμμετοχή των πολιτών. Ειδικά σε θέματα Δημόσιας Υγείας που εμπεριέχουν την έννοια της προσωπικής επιλογής και της προσωπικής στάσης ζωής, αποκλειστικώς επιβαλλόμενες από το «κράτος» ντιρεκτίβες δεν έχουν ποτέ τα προσδοκώμενα οφέλη, καθώς απόλυτη προϋπόθεση της συμμετοχής των πολιτών στα προτεινόμενα μέτρα πρόληψης είναι να έχει κερδηθεί από το Κράτος η εμπιστοσύνη τους, συνθήκη που επιτυγχάνεται μόνο μέσα από την συστηματική και ειλικρινή ενημέρωση των πολιτών για την πραγματική κατάσταση που επικρατεί και τον κίνδυνο που αντιμετωπίζουν.
• Τον πολίτη ΔΕΝ μπορείς να τον διαχειρίζεσαι με νήματα ως μαριονέτα, αντίθετα τον ενημερώνεις και τον πείθεις …
• Στον πολίτη ΔΕΝ μπορείς να επιβάλλεσαι «ετσι-θελικά», αντίθετα κερδίζεις την εμπιστοσύνη και την αυτόβουλη συμμετοχή του στα μέτρα με ειλικρινή ενημέρωση και ενέργειες που τον κάνουν να νιώθει ασφαλής από την παρουσία του Κράτους …
• Τον πολίτη ΔΕΝ μπορείς να τον εξυμνείς ούτε να τον επιπλήττεις κατά το δοκούν ή εκ των υστέρων βάσει διαμορφωμένων καταστάσεων, διότι αυτομάτως του δημιουργείς ανασφάλεια για το μέλλον ή και καχυποψία ότι αναζητούνται αποδιοπομπαίοι τράγοι για τη συγκάλυψη ελλείμματος ενεργειών του Κράτους…
• Στην κοινωνία ΔΕΝ δημιουργείς κοινωνικούς αυτοματισμούς και αντιπαλότητες που προκαλούν ΧΑΟΣ, πολλώ δε μάλλον με την επίφαση της προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και προσωπικών δεδομένων, αξίες που ούτως ή άλλως στην χώρα μας επί δεκαετίες προστατεύονται κατά τα προβλεπόμενα του νόμου και της δεοντολογίας από την ιατρική κοινότητα.

Από τους αρμόδιους διαχειριστές της σημερινής υγειονομικής κρίσης, τους φορείς Δημόσιας Υγείας και πιο συγκεκριμένα τον ΕΟΔΥ, δεν περιμένουμε ως νοήμονες πολίτες να μας κουνούν το δάκτυλο σε μια προσπάθεια να δικαιολογήσουν τα αδικαιολόγητα, αντιθέτως περιμένουμε -δυστυχώς μάταια -εδώ και μήνες να μας κάνουν να νιώσουμε ασφαλείς με την πραγματική παρουσία του Κράτους δίπλα μας, ήτοι περιμένουμε :

να δούμε εφαρμογή στο πεδίο των παγκόσμων κατευθυντήριων οδηγιών - πολιτικών Δημόσιας Υγείας που είναι στην ευθύνη και αρμοδιότητά του, όπως τη συστηματική διενέργεια μαζικών τεστ στην κοινότητα σε όλη την επικράτεια, με στόχο την ανεύρεση όσο το δυνατόν περισσότερων κρουσμάτων, την απομόνωσή αυτών και των επαφών τους για την περιχαράκωση της διασποράς του ιού στην κοινότητα. Με συγκεκριμένα νούμερα, χρόνους, μεθοδολογία και στοιχεία ανά περιφέρεια και όχι μόνο αποσπασματικά τεστ στα σύνορα ή εκ των υστέρων αποσπασματικά τεστ σε περιορισμένα περιβάλλοντα ήδη διαγνωσμένων μεμονωμένων κρουσμάτων, όπου έως σήμερα περιορίζει τις ενέργειές του. Να ενημερωθούμε με μονοσήμαντα μηνύματα για το τι ακριβώς ισχύει και το τι πρέπει να πράξουμε και όχι με αντιφατικές δηλώσεις και διπλά μηνύματα που τη μία μας καθησυχάζουν και την άλλη πανικοβάλλουν έχοντας πάντοτε ένα δράκο στο βάθος να μας υπενθυμίζει σε κάθε περίπτωση φταίμε εμείς οι πολίτες  για τον θάνατο του διπλανού μας  ή και τον δικό μας ...

Είναι σίγουρο ότι το διπλό αυτό μήνυμα του «Μέχρι εκεί όμως» δεν συμβάλλει στην ενίσχυση των δυνάμεων όλων μας συλλογικά, αλλά και του καθενός από εμάς για να μπορέσουμε να αντιμετωπίσουμε την πανδημία. Ο αόρατος εχθρός δεν αντιμετωπίζεται με κλειστά μάτια! Χρειάζεται διαφάνεια , χρειάζεται ολοκληρωμένη, πλήρη, τεκμηριωμένη και στοιχειοθετημένη ενημέρωση. Ενημέρωση σε καμία περίπτωση δεν σημαίνει επιλεκτική παράθεση «ισχνών ιχνο – στοιχείων». Ωστόσο μετά το πέπλο του σκότους, απ’ ό,τι φαίνεται προτείνεται το πέπλο της σιωπής. Είναι μια μέθοδος που μας παροτρύνει να ακολουθήσουμε ο κος Μαγιορκίνης, συνιστώντας μας  να υποδυθούμε, αλλά στην ουσία να «διαδραματίσουμε» το ρόλο του «σιωπηλού φορέα». Αλλά αυτό θα το αναλύσουμε στο επόμενο άρθρο... Πηγή: tvxs.gr