Τον 17ο αιώνα, στο παραμύθι του Σαρλ Περώ «Ο κοντορεβιθούλης», ένα Παιδί επινοεί το πρώτο σύστημα ασφαλούς πλοήγησης στο άγνωστο σύστημα της φύσης άμεσα, έμμεσα στο σκληρό τοπίο της κοινωνικής γύμνιας και εγκατάλειψης. Αιώνες πριν τη δυναστεία των κινητών τηλεφώνων, των τάμπλετ, του gps, κακοτράχαλες συνθήκες ζωής εξάρουν τη φαντασία του Παιδιού, του αυριανού Πολίτη. Η φαντασία ωθεί την ευρηματικότητα ως μέσο επιβίωσης του ίδιου και των συνοδοιπόρων του, χαράσσοντας νέους δρόμους στο μέλλον . Ο Κοντορεβιθούλης δεν χάραξε με μοναδικό τρόπο για την ηλικία του το αποτύπωμα Του στον παρόντα χρόνο. Ταυτόχρονα Εξέφρασε την επιθυμία του να ζήσει να επιστρέψει δυνατός στην ομάδα, στην κοινωνία παίρνοντας τη μοίρα στα χέρια του, αρνούμενος να αποδεχθεί τη μοίρα του μοναχικού ατόμου, έτοιμου να χαθεί στο άγνωστο της απεραντοσύνης της φύσης.

Την τρίτη χιλιετία η Ανέχεια- με όποιο επιθετικό πρόσημο κι αν χαρακτηρίζεται (ενεργειακή, διατροφική κ.α.) απειλεί να υπονομεύσει την εκπαίδευση του αυριανού πολίτη, να μηδενίσει τη δύναμη της φαντασίας. Η Ανέχεια προβάλλεται σαν γόνιμο έδαφος καλλιέργειας προκατασκευασμένων προτάσεων στείρας, περιορισμένης ανακούφισης των πιο ευαίσθητων κοινωνικών ομάδων, οικοδομημένες στη λογική « αποφασίζουμε πριν από σένα για σένα». Τα μέτρα αντιμετώπισης της φτώχειας σε όλο της το φάσμα, από την σταδιακή οικονομική δυσπραγία έως την πλήρη οικονομική εξαθλίωση της οικογένειας, με αιτίες τον πληθωρισμό, την αδυσώπητη ακρίβεια, τον αποκλεισμό από κοινωνικά αγαθά (στέγη, υγεία κ.λπ.) και δραστηριότητες ταυτίζονται με συγκεκριμένους καταλόγους προϊόντων κατανάλωσης για τον νεαρό αποδέκτη του άλλοτε παραδοσιακού δώρου των γιορτών, του δώρου των παππούδων, των γιαγιάδων, της νονάς, των φίλων. Μακροπρόθεσμα Εθίζουν το Παιδί – αποδέκτη να αισθανθεί ίσως λίγο καλύτερα. Πάντα περιστασιακά, αποκόβοντας Το με κομψό τρόπο από την ελπίδα στη σταθερότητα, στη συνέχεια του εξελικτικού νήματος της ζωής. Το Παιδί εκλαμβάνεται ως Διψασμένο ον για του χυμούς της ζωής , καταλήγοντας πλησιάσει τη βρύση έχοντας το δικαίωμα σε δύο -τρεις καθορισμένης ροής σταγόνες χαράς χωρίς την προοπτική απρόσκοπτης πρόσβασης στο ζωογόνο νερό.

Η αντιμετώπιση της φτώχειας στους μεταμοντέρνους χρόνους συμπτύσσεται στη διανομή τσουρούτικων επιλογών ενός απρόσωπου δώρου , το δώρο του καλαθιού του Αη Βασίλη χωρίς να λαμβάνονται υπόψη οι ιδιαιτερότητες, η μοναδικότητα κάθε μικρού Παιδιού. Ο αυριανός πολίτης απειλείται να βουλιάξει σαν Μιθριδάτης σε ένα μοντέλο ζωής των εφάπαξ επιδομάτων, των fuel pass, των έκτακτων στείρων παροχών, της ασταθούς και περιοδικής επιδοματικής πολιτικής από τα πρώτα βήματα του στο θαύμα της ζωής. Παρασύρεται στην εμπειρία της εξάρτησης από ατελεύτητα μέτρα της οικονομικής ευκαιρίας. Μέτρα τα οποία επιδρούν εκτονωτικά χωρίς να ανακουφίζουν πραγματικά. Μέτρα αναποτελεσματικά για το σύνολο της κοινωνίας τα οποία δεν παροτρύνουν την υπό διαμόρφωση προσωπικότητα του Παιδιού στην κατεύθυνση της συμμετοχής στην κοινωνική σύμπραξη. Στον αντίποδα, το Παιδί παθητικός θεατής καταστάσεων ανερμήνευτων εξαιτίας του νεαρού της ηλικίας κινδυνεύει να παρακολουθεί, άκριτα οικονομικές δυσκολίες χαμένες σε κλίμα αοριστίας.

Φυλακίζεται το Παιδί στη λογική της επιφανειακής ικανοποίησης άμεσων ατομικών επιθυμιών, στερώντας του την καλλιέργεια της αναγκαιότητας για συνεργασία, την πεμπτουσία του Παιχνιδιού. Γιατί το Παιχνίδι πρώτα και πριν από όλα προϋποθέτει τη συμμετοχή του άλλου ή των άλλων. Μοναχό του το Παιδί θα χαϊδέψει το όποιο λούτρινο αρκουδάκι του περιβόητου καλαθιού του Αη Βασίλη, μια και το λούτρινο παιχνίδι εγκρίνεται ως εφικτός οικονομικός στόχος από υπουργούς και προύχοντες. Μοναχό του θα απολαύσει την ιδιοκτησία της φιγούρας δράσης (νέοδμητοι όροι χωρίς παιδευτικό περιεχόμενο) ή του ηλεκτρονικού παιγνιδιού, καθημερινά συναπαντήματα στις διαφημίσεις της τηλεόρασης Παραταγμένα δίπλα σε προϊόντα προστατευόμενα με αντικλεπτικούς μηχανισμούς, στα ράφια του πολυκατάστηματος προϊόντα του προβεβλημένου καλαθιού του Αη Βασίλη καταρρακώνουν ασυνείδητα το αίσθημα της συν-διασκέδασης με συγγενείς, φίλους, γείτονες, συμμαθητές.

Η φιλοσοφία του καλαθιού καταργεί τις αρχές της Σχόλης, όπως η ίδια θρησκεία διέδωσε από τα πρώτα χρόνια της επικράτησης της. Ας θυμηθούμε, τα Χριστούγεννα: Τρία δώρα πρόσφεραν οι Τρεις μάγοι στον νεογέννητο Θέανθρωπο. Τρεις μάγοι όχι ένας, με διαφορετικά δώρα, τα οποία συμβόλιζαν αθροιστικά το πέρασμα του από τη γη. Στις μέρες μας ποια ακριβώς πρόταση ζωής καταθέτει στον Πολίτη του μέλλοντος το «καλάθι του Αη Βασίλη»;

Και μόνο η απουσία της επιλογής ΒΙΒΛΙΟΥ αποδίδει ανάγλυφα έναν υβριδικό τύπο επιβίωσης, απόμακρου από την αναζήτηση της μάθησης, την αγάπη στη γνώση, τη συντροφιά και τη νοερή συνεργασία με ιστορίες των άλλων.

Προδιαγεγραμμένες ή μάλλον ευκολάκια οι απαντήσεις στα ερωτήματα σχετικά με τις εξώφθαλμες απουσίες όπως του βιβλίου ακόμα και από αυτό το καλάθι: «ο οικονομικός ανταγωνισμός με τα βιβλιοπωλεία δεν επιτρέπει την ένταξη του βιβλίου στο καλάθι». Κάτι ανάλογο διατυπώθηκε σαν αιτιολογία για την απουσία των Γλυκών (μελομακάρονα και κουραμπιέδες), τα οποία φαίνεται ότι δεν συμπεριελήφθησαν σε καλάθι ειδικών κατηγοριών.

Φθάσαμε οι πραγματικές ανάγκες της κοινωνίας να περιχαρακώνονται σε Επιδοτήσεις εντός των επιτρεπτών ορίων του οικονομικού ανταγωνισμού(!), δηλαδή των αρχών της ελεύθερης αγοράς. Και το ζωτικότερο, οι επιλεγμένες από οικονομικά επιτελεία επιδοτούμενες προσεκτικά επιλεγμένες ανάγκες των κοινωνικών ομάδων να κατηγοριοποιούνται. Μια κοινωνία η οποία υποχρεούται να αποδεχθεί ως αναγκαίο κακό την διαρκή οικονομική επιδείνωση της πλειοψηφίας, τώρα παρακολουθεί τον Κατακερματισμό των απλούστερων, πανάρχαιων κοινωνικών αναγκών όπως το Παιχνίδι, με την υποβάθμιση του σε καλάθια δεύτερης ευκαιρίας. Το ΠΑΙΧΝΙΔΙ ήταν και θα συνεχίσει να αποτελεί κοινωνική ανάγκη στην ιστορία του πολιτισμού, όπως απεικονίστηκε στα πρώτα σπαράγματα ζωγραφικής σε βράχους εκατομμυρίων χρόνων ζωής.

Για την ιστορία του πολιτισμού και της εκπαίδευσης ας καταγραφεί ότι στο φαινόμενο του καλαθιού του Αη Βασίλη το 2022 μ.Χ. στριμώχνονται:

-τραπέζια παζλ

-παιχνίδια κούκλες και άλλα αξεσουάρ

-βρεφικά παιχνίδια

-φιγούρες δράσης

-παιχνίδια κατασκευών με τουβλάκια

-αθλητικά παιχνίδια -μπάλες κτλ.

-λούτρινα παιχνίδια

-μουσικά παιχνίδια

-τηλεκατευθυνόμενα

-ηλεκτρικά παιχνίδια

Καλάθι γυμνό από την τρυφερότητα του παραμυθιού, της αφήγησης, του Βιβλίου. Καλάθι που ορθώνει σύνορα στη φαντασία του Παιδιού σιγοψιθυρίζοντας του «ως εκεί μπορούμε». Καλάθι εκτός της φαντασίας Μοντεσόρι να προσφέρεται απλόχερα η ευκαιρία στα ευάλωτα μέλη της οικογένειας να κατασκευάσουν το Παιχνίδι με δύο πέτρες της Γης, δυο φύλλα του δέντρου ανακαλύπτοντας την ελευθερία της δημιουργίας χωρίς όρια. Καλάθι της οικονομικής Σχολής του Σικάγου, της πόλης που φιλοξένησε τις πρώτες στην ιστορία «πορείες πείνας» στο μεγάλο κραχ του 1930.

Υ.Γ. αρκετοί αποδέκτες δώρων από το «καλάθι του Αη Βασίλη» δεν θα διδαχθούν στην επίσημη ιστορία μικρά, χαρακτηριστικά περιστατικά του τότε φιλανθρωπικού κύματος από το εξωτερικό στην καταστραμμένη Ελλάδα στο τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Δέματα της U.N.R.R.A από αυτά τα οποία εστάλησαν στα καμένα Καλάβρυτα για τις ανάγκες των χαροκαμένων μανάδων και των ορφανών περιείχαν εκατοντάδες μεταξωτές γραβάτες. Αυτές τις δυνατότητες βοήθειας είχαν οι καλών προθέσεων συμπάσχοντες πολίτες από την αντίπερα όχθη του Ατλαντικού.