Επιστροφή στους Σκοτεινούς Χρόνους


Του Θανάση Καραμπάτσου

«No kings» (όχι βασιλιάδες) έγραφαν ανάμεσα στα άλλα τα πλακάτ που ανέμισαν οι αμερικανοί διαδηλωτές το περασμένο Σαββατοκύριακο σε κεντρικούς δρόμους και πλατείες στις Ηνωμένες Πολιτείες ως αντίδραση στην πολιτική Τραμπ, και ειδικά στην παρέλαση που διοργάνωσε ο αμερικανός πρόεδρος για τα γενέθλιά του με αφορμή τα 250 χρόνια του αμερικανικού στρατού λες και είναι ο πρόεδρος Κιμ.

Γιατί αυτό το σύνθημα; Μήπως για την αυταρχική πολιτική της αλαζονείας, του σκοταδισμού και της προσωπικής επιδειξιμανίας, μήπως για την κυβέρνηση των υπερπλούσιων υπουργών ή πρόκειται για επίκληση της δημόσιας μνήμης στην αρχή του «έθνους» που δημιούργησε τις Ηνωμένες Πολιτείες;

Η σπουδαία αμερικανική επανάσταση (1774), που ενέπνευσε φυσικά τη μεγαλειώδη γαλλική (1789), είχε κεντρικό σύνθημα όχι στον βασιλιά – της Αγγλίας, βέβαια, που επιχειρούσε να καθυποτάξει τις ακμάζουσες αποικίες, ενώ στη συνέχεια με την εμβληματική διακήρυξη της ανεξαρτησίας (1776) αποδείχτηκε ότι δεν χρειάζονται κιόλας ηγεμόνες.
 
Αμερικανική και γαλλική επανάσταση πρόβαλαν τα ιδανικά που χαρακτηρίζουν έκτοτε τον δημοκρατικό κόσμο: ελευθερία, ισότητα, αδελφότητα. Αυτά προκάλεσαν ιδεολογικοπολιτική ρήξη με το δεσποτικό παρελθόν των μοναρχιών και σάρωσαν τη δυναστική αριστοκρατία, τη φεουδαρχία, την εκκλησιαστική επιβολή, τις προκαταλήψεις, τον μυστικισμό.

Με τις δύο επαναστάσεις, και ειδικά με τη γαλλική ο διαφωτισμός θριάμβευσε και μαζί η επιστήμη, η εκκοσμίκευση. Άλλαξε ο τρόπος σκέψης και η οργάνωση του συστήματος καθώς η λειτουργία του εξορθολογίστηκε.

Για να συντελεστεί ο θρίαμβος του ορθού λόγου κινήθηκαν πλάι πλάι στις επαναστατικές γραμμές ο αστός, ο βιομήχανος, ο έμπορος, ο χωρικός και ο προλετάριος. Μαζί έδιωξαν τους βασιλιάδες.


Κι εδώ ξεκινά ένας προβληματισμός με αφορμή το σύνθημα «No kings» του περασμένου Σαββατοκύριακου.

Μόλις οι αστοί πήραν την εξουσία που εποφθαλμιούσαν από την ελέω θεού βασιλεία και αριστοκρατία καθιέρωσαν νέους κανόνες στο παιχνίδι. Οι επαναστάσεις του 1848 στην Ευρώπη μάς θυμίζουν ότι επήλθε συμβιβασμός με αριστοκράτες και χωρικούς σε βάρος του πολυπληθούς και δυναμικού πλέον δυναμικού των εργαζόμενων που απαιτούσαν καλύτερες συνθήκες διαβίωσης. Η εξέγερση ήταν το μόνο όπλο που είχαν, και μάλιστα δεν είχαν τίποτα να χάσουν.

Ο συμβιβασμός άφησε τους κοινοβουλευτικούς όρους στην πολιτική αλλά με σημαδεμένη τράπουλα καθώς δεν είχαν όλοι τα ίδια προνόμια στην άσκησή της ούτε ισότητα στις ευκαιρίες. Ο πυρετός του χρυσού στην Καλιφόρνια αναπτέρωσε τυχοδιωκτικές επιθυμίες αλλά η δύναμη της ισχύος δημιούργησε τις ολιγαρχίες.

Όλη η κοινωνική πορεία αντανακλάται στις διαχρονικές επιλογές διακυβέρνησης. Ο ακόρεστος πόλεμος για επέκταση σε νέες αγορές γκρέμισε τελικά τους εμπνευστές του, τις μεγάλες ευρωπαϊκές αυτοκρατορίες που σαρώθηκαν στο τέλος του πολυαίμακτου πρώτου μέρους των παγκοσμίων πολέμων (1914-18) και μέσα από αυτές αναδύθηκαν τα «εθνικά κράτη». Η μεγάλη οκτωβριανή επανάσταση (1917) προκάλεσε αντιδράσεις αλλά και εύθραυστη ισορροπία στη Δύση, ειδικά αμέσως μετά το τέλος του δεύτερου μέρους των παγκοσμίων πολέμων (1939-45) με τη βιομηχανικής διαστάσεως βαρβαρότητα. Μας έδωσε το κράτος πρόνοιας και σταδιακά το τέλος της αποικιοκρατίας, την άνοιξη των δικαιωμάτων.

Η σάρωση σε ό,τι ήταν και θύμιζε υπαρκτό σοσιαλισμό (1999) αποτέλεσε το σημείο καμπής για ριζικές αλλαγές. Ριγκανισμός και θατσερισμός άλλαξαν την κοινωνία: έκαναν τους φτωχούς φτωχότερους και τους πλούσιους πλουσιότερους με όχημα τον λόγο της αγοράς σε βάρος της πρόνοιας. Σταδιακά η δημοκρατία υποχωρούσε όπως και τα δικαιώματα για χάρη των ελίτ. Οι κροίσοι έφτασαν να μην εμπιστεύονται τους πολιτικούς που διαμεσολαβούσαν στην εκτελεστική εξουσία και ανέλαβαν οι ίδιοι αυτοπροσώπως να κάνουν τους ομοίους τους πλουσιότερους, αυθαδέστερους και άτρωτους. Ο μπερλουσκονισμός όπου Γης κολύμπησε στα λασπωμένα νερά του λαϊκισμού και μαζί με τον νεοφιλελευθερισμό έφτιαξαν μια νέα τάξη πραγμάτων. Μικρά εκτελεστικά σώματα λαμβάνουν αποφάσεις μακριά από τη θέληση των εκλογέων: δημοψήφισμα Μάαστριχτ, εκλογές με μεγάλα ποσοστά αποχής, απονεκρωμένο ευρωκοινοβούλιο σε αντίθεση με το πανίσχυρο επί κυβερνήσεων και ανεξέλεγκτο Eurogroup το οποίο –έκπληξη!– κανείς δεν εκλέγει.

Φτάσαμε στην εποχή των «αρίστων» και στην ιδεολογική ηγεμονία της προπαγάνδας μέσω των διαύλων επικοινωνίας που ελέγχουν οι ισχυροί ολιγάρχες η οποία γεννά ηγεμόνες και Λουδοβίκους. Αψηφούν ή αλλάζουν νόμους και συντάγματα σαν να είναι βασιλιάδες. Επιβάλλουν την ηγεμονική εξουσία τους στα άλλα βάθρα της δημοκρατίας, στη δικαιοσύνη (ο Τραμπ και ο Μητσοτάκης έχουν διαμορφώσει δικές τους δικαστικές ηγεσίες και επιβάλλουν την ετυμηγορία τους από τον θρόνο τους ή το βήμα της Βουλής) και στη νομοθετική (ο Τραμπ ετοιμάζεται να διεξαγάγει πόλεμο χωρίς την έγκριση του Κογκρέσου, της λαϊκής βούλησης δηλαδή, ενώ τα μέλη του ελληνικού κοινοβουλίου είναι διακοσμητικά, άβουλα καθότι εξαρτώμενα από τον ηγεμόνα για την επανεκλογή τους).

Όλα μοιάζουν να επιστρέφουν στην προ Διαφωτισμού εποχή. Ο Τραμπ συμπεριφέρεται σαν βασιλιάς και ζητά τυφλή υπακοή από τις ομοσπονδιακές υπηρεσίες, όπως το FBI, το IRS και το ICE. Οι αστοί, οι ολιγάρχες, οι κροίσοι πήραν στα χέρια τους την εξουσία και την οδήγησαν πίσω στην απόλυτη δεσποτεία. Η ελέω θεού μοναρχία εξελίσσεται σε ελέω αγοράς. Η αστική τάξη που δεν ολοκλήρωσε ποτέ τη γαλλική επανάσταση διότι συνθηκολόγησε με την αριστοκρατία, τα ειδικά προνόμια της οποίας πάντα ζήλευε, προδίδει πλέον καθοριστικά την εποχή των Φώτων και γυρίζει τον πλανήτη στους σκοτεινούς χρόνους των θρησκευτικών πολέμων και του απολυταρχισμού. Αποδεικνύεται ανίκανη να ολοκληρώσει αυτό που άρχισε δίνοντας ελπίδες στους ξεβράκωτους που έγιναν πολίτες και ξέπεσαν αυτή την εποχή σε status υποτελούς υπηκόου των επιδομάτων.

Ακολουθεί φυσικά τα συμφέροντά της, τον αγώνα που κάνει για την επιβίωσή της έναντι των ομοίων της και αυτών που μπορούν να πάνε την ανθρωπότητα στο φως της ανθρωπιάς και της ειρήνης. Αρκεί να ξεκαθαρίσουμε ποιος έχει αυτό το όραμα και συμφέρον να το κάνει πράξη.


Δρόμος ανοιχτός

Δεν υπάρχουν σχόλια :

Δημοσίευση σχολίου