Πυρκαγιές: Στο ίδιο έργο θεατές


Του Ιάσονα Κωστόπουλου

Οι εικόνες από πυρκαγιές που κατακαίνε τεράστιες εκτάσεις της χώρας επαναλαμβάνονται τα τελευταία χρόνια με τέτοια συχνότητα, που τείνουν να γίνουν συνώνυμες με το ελληνικό καλοκαίρι. Δυστυχώς, πέρα από τις ίδιες τις πυρκαγιές, εξίσου επικίνδυνα απαράλλακτη παραμένει και η εικόνα της αντιμετώπισής τους. Η πρόληψη είναι σχεδόν ανύπαρκτη, η υποστελέχωση των αρμόδιων υπηρεσιών παραμένει σταθερή και το μόνο για το οποίο φαίνεται να μεριμνά η κυβέρνηση είναι η αποστολή μηνυμάτων εκκένωσης μέσω του 112 ‒ ενώ οι πυρκαγιές καίνε ανενόχλητες για ημέρες, συχνά μέχρι να φτάσουν στη θάλασσα.

Το αποτέλεσμα; Από το 2021 και μετά παρατηρείται κατακόρυφη αύξηση των καμένων εκτάσεων. Η μόνη ίσως θετική εξέλιξη είναι η αύξηση της συμμετοχής των εθελοντών, χωρίς τη συμβολή των οποίων η κατάσταση θα ήταν ακόμα χειρότερη.

Αντίστοιχη εικόνα παρουσιάζεται και φέτος. Παρά τον ήπιο καιρό έως και το τέλος Ιουνίου, έχουν ήδη ξεσπάσει πυρκαγιές σχεδόν σε ολόκληρη τη χώρα. Πιο πρόσφατες και ‒δυστυχώς‒ καταστροφικές ήταν εκείνες στην Παλαιά Φώκαια και, κυρίως, στη Χίο, όπου κάηκε σχεδόν το 1/10 του νησιού. Στην Παλαιά Φώκαια η φωτιά φαίνεται να ξεκίνησε εντός κατοικημένης περιοχής, καθώς, σύμφωνα με μαρτυρίες κατοίκων, υπήρξε βλάβη σε καλώδια του ΔΕΔΔΗΕ. Σύντομα, οι εικόνες θύμισαν τις περσινές φωτιές στην Αττική: σπίτια να φλέγονται, εθελοντές και κάτοικοι να προσπαθούν να περιορίσουν τη φωτιά και τις ζημιές, ενώ δεκάδες αστυνομικοί περιφέρονταν με μοναδική αποστολή την εκκένωση των οικισμών από τους «πεισματάρηδες» κατοίκους που επιχειρούσαν να σώσουν τις περιουσίες τους.

Χαρακτηριστική είναι η μαρτυρία μιας γυναίκας που είδε το σπίτι της να καίγεται: «Κάηκε το σπίτι μου, δεν μπορώ να το πιστέψω. Καιγόταν, και δεν μας άφηναν να πάμε να ανοίξουμε τις βάνες για να βρέξουμε την περιοχή». Οι κάτοικοι καταγγέλλουν πως το νερό δεν επαρκούσε, παρά τις επανειλημμένες εκκλήσεις τους στην ΕΥΔΑΠ να αυξήσει την πίεση του δικτύου. Ο απολογισμός των ζημιών μετρά ήδη τρία καμένα σπίτια, ενώ τουλάχιστον άλλα δέκα έχουν υποστεί σοβαρές ζημιές. Πολλά επίσης είναι τα καμένα οχήματα. Για ακόμη μία φορά ‒και παρότι η πυρκαγιά δεν εκδηλώθηκε σε δασική περιοχή, όπου ίσως θα ήταν δυσκολότερη η κατάσβεση-‒ σε πολλές περιπτώσεις χρειάστηκε να φτάσει κυριολεκτικά μέχρι τη θάλασσα για να σβήσει.

ΑΠΟ ΕΚΕΙ και πέρα, η συζήτηση περί ευθυνών και αιτιών παραμένει η ίδια και απαράλλαχτη, με τα ίδια επιχειρήματα να ανακυκλώνονται επί χρόνια: κλιματική αλλαγή, ξηρασία, ατομική ευθύνη. Άλλωστε, όπως συνηθίζουν να λένε διάφοροι «ειδήμονες», οι πυρκαγιές το καλοκαίρι δεν είναι καινούργιο φαινόμενο.

Ωστόσο, μια σύγκριση των στοιχείων που διαθέτει το Ευρωπαϊκό Σύστημα Πληροφοριών για τις Δασικές Πυρκαγιές (EFFIS) δείχνει ότι τα πράγματα δεν είναι ακριβώς έτσι. Την τετραετία 2017-2020 κάηκαν συνολικά 577.290 στρέμματα ‒ ποσοστό που αντιστοιχεί στο 0,44% της ελληνικής επικράτειας. Αντίθετα, από το 2021 έως το 2024, ο αριθμός των καμένων στρεμμάτων εκτοξεύτηκε στα 3.729.030, δηλαδή στο 2,83% της επικράτειας. Αυτό σημαίνει ότι στην πιο πρόσφατη τετραετία κάηκαν σχεδόν 6,5 φορές περισσότερες εκτάσεις.

Αυτό συνέβη ενώ ο αριθμός των πυρκαγιών αυξήθηκε μόνο κατά 25% ‒ ένα ποσοστό εντελώς δυσανάλογο με την αύξηση των καμένων εκτάσεων. Η δυσαναλογία αυτή αποδυναμώνει το αφήγημα περί κλιματικής αλλαγής και ξηρασίας ως τις κύριες αιτίες για την έξαρση των ζημιών. Αν πράγματι ίσχυαν ως βασικοί παράγοντες, θα αναμενόταν και ανάλογη αύξηση των ίδιων των πυρκαγιών.

Εκείνο που προκαλεί εντύπωση είναι ότι, παρά την τραγική αυτή εικόνα, από το 2017 μέχρι και το 2023 η μόνη ουσιαστική ενίσχυση αφορά τα εναέρια μέσα ‒και κυρίως τα μισθωμένα. Η ενίσχυση σε ανθρώπινο δυναμικό παραμένει οριακή, με εξαίρεση την αξιοσημείωτη αύξηση των εθελοντών, οι οποίοι έχουν υπερδιπλασιαστεί.

Η πραγματικότητα μιλά από μόνη της: για την κυβέρνηση, η απραξία φαίνεται να αποτελεί επιλογή. Τα πράγματα αφήνονται να εξελιχθούν στον αυτόματο πιλότο, με επικοινωνιακά τεχνάσματα και αποσπασματικές ενισχύσεις. Ωστόσο, είναι φανερό πως υπάρχει άμεση ανάγκη για αλλαγή πορείας στη δασοπροστασία.

Τόσο στον Δρόμο όσο και στον ευρύτερο δημόσιο διάλογο έχει τονιστεί επανειλημμένα η σημασία της πρόληψης και της συμμετοχής των τοπικών κοινωνιών στην προστασία των δασών. Η κυβέρνηση κωφεύει επίμονα, ενώ η αντιπολίτευση περιορίζεται σε ήπιες, τεχνοκρατικές κριτικές ‒ κάθε φορά μετά από μια νέα καταστροφή. Λίγους μήνες αργότερα, θα ανακοινωθούν πενιχρές αποζημιώσεις και υποσχέσεις για πλήρη αναδάσωση, μέχρι τελικά οι αναδασωτέες περιοχές να μετατραπούν σε πεδίο «στρατηγικών επενδύσεων» και κερδοφορίας για ιδιώτες ανάδοχους.
Ανυπολόγιστη καταστροφή στη Χίο

Η Χίος βιώνει μία από τις μεγαλύτερες περιβαλλοντικές καταστροφές των τελευταίων ετών, με τις πυρκαγιές να κατακαίνε περισσότερα από 65.000 στρέμματα ‒σχεδόν το 1/10 της έκτασης του νησιού. Σύμφωνα με το METEO, 20.000 από αυτά είναι εκτάσεις που είχαν καεί ξανά το 2012 και το 2016, με αποτέλεσμα η φυσική αναγέννηση να καθίσταται εξαιρετικά αμφίβολη. Η πυρκαγιά συνέχισε να καίει για τέσσερις μέρες, προκαλώντας τεράστιες καταστροφές σε περιουσίες και φτάνοντας ανησυχητικά κοντά στην ίδια την πόλη της Χίου. Παράλληλα, τεράστιες είναι οι ζημιές στις υποδομές ύδρευσης και άρδευσης. Ο πρόεδρος της ΔΕΥΑΧ, Πρόδρομος Μανωλάκης, ανέφερε: «Δυστυχώς συνεχώς ανακαλύπτουμε όλο και μεγαλύτερες ζημιές», εκτιμώντας ότι περίπου 15 χιλιόμετρα δικτύου έχουν υποστεί σοβαρή καταστροφή.

Έπειτα από την κατάσβεση της πυρκαγιάς, το νησί έχει κηρυχθεί σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης, με την κυβέρνηση και τις τοπικές αρχές να εκτιμούν ότι θα χρειαστεί αρκετός χρόνος για την αποκατάσταση των ζημιών.

Οι πολίτες καταγγέλλουν πως χρειάστηκαν δύο ημέρες για να φτάσουν ενισχύσεις και μέσα πυρόσβεσης στο νησί, ενώ ακόμη και το 112 έδινε λανθασμένες οδηγίες, στέλνοντας τους πολίτες προς το μέτωπο της φωτιάς. Ο πρόεδρος της κοινότητας Χαλκειούς, Νίκος Κουτσουράδης, δήλωσε: «Δεν είμαι πυροσβέστης ούτε υπεύθυνος για το επιχειρησιακό σχέδιο, αλλά ήταν φανερό ότι δεν υπήρχε σωστή κατεύθυνση της φωτιάς. Καταλήγει πάντα στη θάλασσα αντί να αναχαιτίζεται».

Ενδεικτική της κατάστασης πνευμάτων στο νησί είναι και η ανάρτηση του συγγραφέα Γιάννη Μακριδάκη στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης: «Είμαστε από ώρα 13.00 χωρίς ρεύμα λόγω της πυρκαγιάς. Αν έχει έρθει το ρεύμα ως τις 8.30 μ.μ., θα μπορέσω να είμαι παρών. Η Χίος ξανά κάρβουνο. Έρμαιο της μαύρης ανάπτυξης που υπηρετεί η πολιτική της “οικοπεδοποίησης” της Ελλάδας. Η Ελλάδα οικόπεδο τουριστικής λαίλαπας, “ενεργειακής μετάβασης”, “πράσινης ανάπτυξης”. Συνισταμένη κοινή όλων αυτών: το κάρβουνο». Και συνεχίζει: «Είμαστε στην κορύφωση της πολιτικής παρακμής και κατάντιας μας σε Δήμο, Περιφέρεια και Κοινοβούλιο. Δεν είναι τυχαίο τίποτα. Ελάτε για τουρισμό, μην παραλείψετε. Ελάτε να δείτε τα αποκαΐδια ενός σπουδαίου τόπου».

Θα πρέπει να τονιστεί ότι στη Χίο υπάρχει σχέδιο για τη δημιουργία εγκαταστάσεων εξόρυξης αντιμονίου, που καταλαμβάνουν 64.000 στρέμματα περιοχής Natura. Πράγμα που, όπως είναι φυσικό, έπειτα και από την καταστροφή που προκάλεσε η πυρκαγιά, οι κάτοικοι ζητούν να ακυρωθεί, ώστε να προστατευθεί ο φυσικός πλούτος που απέμεινε στο νησί.

Τα αίτια της πυρκαγιάς αποδίδονται σε εμπρησμό, καθώς ξέσπασαν σχεδόν ταυτόχρονα πέντε μέτωπα σε μεγάλες αποστάσεις μεταξύ τους. Οι κάτοικοι καταγγέλλουν ότι άκουσαν εκρήξεις και πως είδαν τους επιβάτες ενός ενοικιαζόμενου αυτοκινήτου να μπαίνουν στο δάσος, στο σημείο όπου λίγο αργότερα ξέσπασε η φωτιά. Επιπλέον, βρέθηκε και ένα μπιτόνι με εύφλεκτο υγρό και ένα γκαζάκι. Παράλληλα, υπήρξαν φήμες για την προσαγωγή Τούρκων πολιτών, οι οποίες όμως διαψεύστηκαν από τις αρχές, καθώς δεν φαίνεται να υπήρχαν αρκετά στοιχεία. Εν τέλει, οι αρχές συνέλαβαν και καταδίκασαν σε τρία χρόνια χωρίς αναστολή μια οικιακή βοηθό, η οποία κατηγορείται ότι προκάλεσε ένα από τα πύρινα μέτωπα, καθώς δεν έσβησε καλά το τσιγάρο της ‒ τόσο καλά γίνανε όλα απ’ ότι φαίνεται.

Αποκαλυπτική δήλωση κατοίκου της Χίου

Φωνή αγωνίας από το Χαλκειός Χίου: Ο Νικόλας Κορωναίος καταγγέλλει εγκατάλειψη και αδιαφορία των Αρχών στο politischios.gr:

«Ζήσαμε μία δραματική κατάσταση και μόνοι σας μπορείτε να δείτε το τι έχει γίνει. Το σπίτι μου σώθηκε γιατί ήμουν εδώ. Γιατί αν δεν ήμουν εδώ, το σπίτι θα ήταν καμένο. […] Παιδιά, εγώ αυτό που αντιμετώπισα και που θέλω να να πω ‒και να τα ακούσουν οι αρχές καλά αυτό που θα πω‒ είναι: το μεγάλο λάθος είναι ότι κλείσανε τα νερά μέσα από τα χωράφια για τα κηπάκια. […] Αυτά τα λάστιχα που ήτανε μέσα στα χωράφια θα σώζανε πολλούς ανθρώπους.

Άλλο ένα πράγμα που θα πω είναι ότι οι Πυροσβεστικοί ήταν έξι παιδιά έξω από την εκκλησία με πυροσβεστικό όχημα. Τους φωνάξαμε. […] Οι τέσσερις ήρθανε μέσα. Εγώ και η γυναίκα μου κουβαλάγαμε με τους κουβάδες να σβήσουμε εδώ τη φωτιά, να μην έρθει πιο μέσα. Και αυτοί δεν καταδεχτήκαν να σηκώσουν ένα κουβά. Οπότε, κάποια στιγμή του λέω του ενός εξ αυτών: “Ρε παιδιά, βοηθήστε, 70 χρονών είναι η γυναίκα μου, βοηθήστε την, σας παρακαλώ πολύ.” Και πιάσαν ένα-δύο κουβάδες και μετά φύγανε. Κάνανε τσιγαράκι όμως απ’ έξω στα πεζούλια.

Άλλο ένα μεγάλο παράπονο είναι προς την Αστυνομία. […] Ήρθε η Αστυνομία, δύο αστυνομικοί, με ένα παπάκι. Εγώ έσβησα τη φωτιά κάτω στα θερμοκήπιά μου και ακούω κάποιον: “Κορωναίος! Κορωναίος!” Λέω: “Ορίστε, έρχομαι.” “Έλα εδώ ρε!”, με βρισιές, “θα σε χώσω μέσα!” “Γιατί θα με χώσεις μέσα;” “Γιατί δεν έπρεπε να είσαι εδώ.” “Αν δεν ήμουνα εδώ, θα ήτανε καμένο και το σπίτι μου και το κτήμα μου.”

[…] Εδώ είναι ένα ρέμα. Ουδέποτε ήρθανε να καθαρίσουνε το ρέμα η Κοινότητα ή ο Δήμος. Να το το ρέμα ‒ φαίνεται, η φωτιά κατέβηκε και ανέβηκε πάνω από το ρέμα. Το στρατόπεδο κάηκε από το ρέμα.

[…] Αλλά και κάτι άλλο. Προχθές πήγα και έκανα καταγγελία ‒προ 10 ημερών‒ στην Πυροσβεστική, γιατί ο Δήμος δεν ερχόταν να πάρει τα σκουπίδια: κλαδιά, στρώματα, καναπέδες, καρέκλες, καφάσια. Είχαν συσσωρευτεί κάτω από το νεκροταφείο. Ήρθανε ‒να φανταστείτε‒ τέσσερις μέρες κουβαλούσαν οι νταλίκες. Επειδή έκανα καταγγελία. Δηλαδή, πρέπει να γινόμαστε ρουφιάνοι; Να κάνουμε καταγγελίες και μετά να λένε “ο Κορωναίος το ’κανε”; Ο χωροφύλακας του χωριού είμαι εγώ; Δεν ξέρω αν με νιώθετε πώς μιλάω. Αν αυτά τα πράγματα δεν τα είχανε πάρει, θα είχε καεί και το χωριό. Γιατί πήρε φωτιά εκεί.

[…] Εγώ, παιδιά, είμαι 74 χρονών. Δεν υπάρχει περίπτωση να τα αποκαταστήσω πια αυτά τα πράγματα.»

Πηγή: edromos.gr

Δρόμος ανοιχτός

Δεν υπάρχουν σχόλια :

Δημοσίευση σχολίου