Διάδρομοι Βρυξελλών: Περιστρεφόμενες πόρτες τραπεζών - Κομισιόν: δομικό χαρακτηριστικό της λειτουργίας της ΕΕ

Του Γιώργου Βασσάλου

Τέσσερις από τους πέντε διευθυντές του τμήματος της Κομισιόν που είναι υπεύθυνο για τις χρηματοπιστωτικές μεταρρυθμίσεις στην ΕΕ από την κρίση του 2008 και μετά - όταν έφυγαν από την Κομισιόν - πήγαν να δουλέψουν για χρηματοπιστωτικές εταιρείες ή εταιρείες λόμπινγκ που τις εκπροσωπούν.

Συνολικά, ένας στους τρεις περίπου (19 στους 61) από τους ανθρώπους που στελέχωσαν τα ανώτερα κλιμάκια της Γενικής Διεύθυνσης Χρηματοπιστωτικής Ρύθμισης (DG FISMA) στην περίοδο 2008-2017 είτε δούλεψαν σε ιδιωτικές χρηματοπιστωτικές εταιρείες πριν μπουν στην Κομισιόν, είτε πήγαν σε αυτές αφού άφησαν την Κομισιόν.

Τέλος, δύο στους τρεις επιτρόπους που είχαν την αρμοδιότητα της ρύθμισης των χρηματοπιστωτικών αγορών μετά την κρίση επίσης κατέληξαν στα τραπεζικά λόμπι, συν έξι ακόμα πρώην επιτρόπους με άλλα χαρτοφυλάκια (συμπεριλαμβανομένου του Μπαρόζο).

Στις 12 Απρίλη, την ίδια μέρα που μαζί με το Παρατηρητήριο της Ευρώπης των Πολυεθνικών (CEO) δημοσιεύσαμε τη μελέτη που παρουσίαζε μία προς μία και με ονοματεπώνυμα τις υποθέσεις αυτές, ο Λόιντ Μπλάνκφαϊν αφεντικό της Γκόλντμαν Σαχς από το 2006, έδωσε μια σπάνια συνέντευξη στις Βρυξέλλες.

 Όταν ρωτήθηκε για τις περιστρεφόμενες πόρτες είπε τα εξής:

«Υπάρχει μια πόρτα, αλλά δεν είναι ακριβώς περιστρεφόμενη. Έχουμε κυρίως ανθρώπους που πάνε από την τράπεζα μας στις κυβερνήσεις. Σπάνια το αντίστροφο. Οι πέντε τελευταίοι προκάτοχοι μου έφυγαν για να μπούνε στην κυβέρνηση [των ΗΠΑ] κι έχουμε κι άλλους που πήγαν σε δημόσιες θέσεις στο εξωτερικό.[1] Έχουμε μια παράδοση στα δημόσια αξιώματα,[2] που κρατά από την εποχή του Β’ παγκοσμίου όταν ο πρόεδρος μας ήταν έμπιστος του Ρούζβελτ.  Άνθρωποί [μας] όπως ο Πώλσον[3]χειρίστηκαν καλύτερα την κρίση γιατί είχαν εμπειρίες πραγματικής ζωής στον εμπορικό – ανταγωνιστικό τομέα. Η μόνη περίπτωση που προσλαμβάνουμε ανθρώπους όπως ο Μπαρόζο ή ο Σάδερλαντ[4] που έχουν κάνει την καριέρα τους σε δημόσια πόστα, είναι για να αναλάβουν ρόλους σχεδόν κυβερνητικούς.»[5]

Αυτά ειπώθηκαν σε εκδήλωση που οργανώθηκε από την αμερικανικών συμφερόντων εφημερίδα Politico Ευρώπης που είναι η μοναδική εβδομαδιαία έκδοση που ειδικεύεται σε θέματα ΕΕ. Δεν επρόκειτο μάλιστα ακριβώς για συνέντευξη Τύπου, καθότι πρόσβαση είχαν μόνο δημοσιογράφοι με πρόσκληση  των οργανωτών, ενώ ακολούθησε «γεύμα δικτύωσης».

Και η Politico εξάλλου δεν είναι ακριβώς μια εφημερίδα που ασκεί τη δημοσιογραφία. Ο κύριος όγκος των εσόδων της δεν έχει καμία σχέση ούτε με τα φύλλα που πουλάει, ούτε με τις επισκέψεις στο σάιτ της. Τα έσοδα της προέρχονται από την παροχή «διαβαθμισμένων» πληροφοριών στους λίγους αλλά πλούσιους ηλεκτρονικούς συνδρομητές των «επαγγελματικών» στηλών της κι από την παροχή υπηρεσιών στους χορηγούς της που είναι διάφορα εταιρικά λόμπι, όπως η οργάνωση εκδηλώσεων όπως η χθεσινή ή η παραχώρηση σε αυτούς της εποπτείας ορισμένων σελίδων της.

Στο ασφαλισμένο αυτό περιβάλλον λοιπόν, ο «Μίστερ Γκόλντμαν» …απασφάλισε σε κυνικότητα. Ο «δημοσιογράφος» ούτε τόλμησε να τον ρωτήσει τι ακριβώς εννοεί «ρόλος σχεδόν κυβερνητικός» για τον πρώην Πρόεδρο της Κομισιόν Μανουέλ Μπαρόζο,  τη στιγμή που υποτίθεται ότι Γκόλντμαν και Μπαρόζο ορκίζονται ότι όταν ο τελευταίος συναντά υπευθύνους της ΕΕ, δεν είναι για να προωθεί τις υποθέσεις της τράπεζας  (σύμφωνα με τον επίτροπο Κατάινεν πχ. πήγαν απλά για μπύρα).  

Η «συνέντευξη» αυτή του Μπλάνκφαϊν αποτελεί μια προκλητική τραπεζική θριαμβολογία για τα δέκα χρόνια από τη μεγάλη κρίση που κλείνουν φέτος στα οποία οι τράπεζες κατάφεραν να βάλουν τους εργαζόμενους να πληρώσουν τη δικιά τους κατάρρευση. Αποτελεί επίσης μια προσπάθεια να εμπεδωθεί η νομιμοποίηση των τραπεζιτών να κυβερνούν άμεσα ή έμμεσα.

Ο Μπλάνκφαϊν ήξερε πολύ καλά σε ποια πόλη και σε ποιο κοινό έκανε τις παραινέσεις του η πολιτική κουλτούρα στην Ευρώπη να στοιχηθεί με την (κατ’ αυτόν) αμερικανική και να αποδεχτεί το κυβερνητικό ρόλο των τραπεζιτών.

Η Γενική Διεύθυνση Χρηματοπιστωτικής Ρύθμισης (DG FISMA) - λίγους δρόμους παρακάτω από εκεί που μιλούσε - συνέταξε όλες τις νομοθετικές προτάσεις που είχαν να κάνουν με τη «μεταρρύθμιση» των χρηματοπιστωτικών αγορών στην Ευρώπη μετά την κρίση του 2008.  Η μελέτη μας δείχνει ότι στην περίοδο αυτή το τελικό στάδιο της καριέρας ενός «ευρωκράτη» της DG FISMA που φτάνει στο βαθμό του διευθυντή ήταν να πάει σε μια συμβουλευτική που κάνει λόμπινγκ – βασικά στους πρώην υφισταμένους του - για λογαριασμό τραπεζών και άλλων χρηματοπιστωτικών γιγάντων.

Ο πρώην Γενικός Διευθυντής της DG FISMAJonathan Faull έφυγε από τη διεύθυνση αυτή το 2015 για να μπει στην task force της Κομισιόν για το Brexit. Μετά το δημοψήφισμα ανακοίνωσε ότι θα φύγει από την Κομισιόν δηλώνοντας: «υπάρχουν κάποια πράγματα που θέλω ακόμα να κάνω». Το  2017 έγινε «πρόεδρος ευρωπαϊκών υποθέσεων» της λομπίστικης συμβουλευτικής Brunswick που έχει ανάμεσα στους πελάτες της τις RoyalBank of ScotlandBank of AmericaInterContinental Exchange και Paypal. Έγινε επίσης σύμβουλος του θινκ τανκ Centre for European Reform (CER) που χρηματοδοτείται μεταξύ άλλων από τις American ExpressDeutscheBankBarclaysGoldman SachsJP Morganand Lloyds. Το λόμπι αυτό είναι δεύτερο σε συναντήσεις με την τωρινή task force για το Brexit, μετά τη BusinessEurope.

O προκάτοχος του FaullJörgen Holmquist είχε φύγει από τη DG FISMA το 2010 μαζί με τον αναπληρωτή του David Wright για να μπουν στην taskforce της Τρόικας στην Ελλάδα οπού έμειναν μέχρι 2012. Έπειτα ο Holmquist πήγε στη λομπίστικη συμβουλευτική Interel European Affairsόπου έμεινε μέχρι το θάνατό του το 2014. Η Interel έχει ανάμεσα στους πελάτες της το Σύνδεσμο Βρετανών Ασφαλιστών, «χρηματιστήρια παγκόσμιας εμβέλειας» και «πολυεθνικά χρηματοπιστωτικά συγκροτήματα».  Ο Wright πήγε για τέσσερα χρόνια στο Διεθνή Οργανισμό Επιτροπών Κινητών Αξιών (IOSCO), αλλά το 2016 πέρασε κι αυτός στην πλευρά της λομπίστικης Flint Global της οποίας ο μεγαλύτερος πελάτης στις Βρυξέλλες είναι ο διαχειριστής χαρτοφυλακίων Fidelity.

O Elemér Terták άλλαξε πέντε φορές συνολικά ρόλους από δημόσιες θέσεις στον ιδιωτικό τομέα και τούμπαλιν. Μετά τη συνταξιοδότησή του από την Κομισιόν έγινε μέλος των Γνωμοδοτικών Συμβουλίων του Χρηματιστηρίου της Βουδαπέστης και της Ένωσης Ουγγρικών Τραπεζών.

Συστηματικές είναι επίσης οι περιπτώσεις προσλήψεων πρώην στελεχών χρηματοπιστωτικών εταιρειών ως «υπεύθυνους πολιτικής» (policy officers) ή και προϊστάμενους μονάδας στη DG FISMA. Ορισμένα παραδείγματα:

- Πρώην στέλεχος της BNP Paribas, εργάστηκε στην ομάδα συντονισμού σε επίπεδο ΕΕ της διάσωσης της ίδιας της BNP και δεκάδων άλλων τραπεζών

- Πρώην αντικριστής της Λέμαν Μπάδερς δούλεψε πάνω στο κύριο νομοθετικό σχέδιο αναμόρφωσης της δομής των αγορών της ΕΕ και «βελτίωσης της διαφάνειας» τους.

- Πρώην στέλεχος του γίγαντα διαχείρισης χαρτοφυλακίων Στέιτ Στρητ δούλεψε πάνω στην ίδια νομοθεσία ως υπάλληλος της Κομισιόν και στη συνέχεια πήγε στην τράπεζα Nordea ως υπεύθυνος συμμόρφωσης με τη νομοθεσία αυτή. 

- Στέλεχος της Κομισιόν έγινε ο αρχιλομπίστας της Deutsche Bank κι έπειτα προσλήφθηκε ως δεξί χέρι του αρμόδιου Επιτρόπου. 

- Στέλεχος της Κομισιόν πήρε απόσπαση στη τσέχικη προεδρία, άρχισε να διαπραγματεύεται για λογαριασμό της την πρώτη νομοθεσία μετά την κρίση (2009) που αφορούσε τα αμοιβαία κεφάλαια κινδύνου (hedge funds)  και στη συνέχεια έγινε αρχιλομπίστας των hedge funds  

Μελέτη της ολλανδικής κεντρικής τράπεζας, αποκαλύπτει ότι τα μισά περίπου στελέχη των αντίστοιχων ολλανδικών ρυθμιστικών αρχών λένε «εμείς’ όταν μιλάνε για το χρηματοπιστωτικό τομέα και το παίρνουν σαν προσωπική προσβολή όταν κάποιος λέει κάτι κακό γι' αυτόν. Η μελέτη αυτή μιλάει για «κοινωνική ταυτοποίηση» ρυθμιστών και ρυθμιζόμενων που ενισχύεται από τη συχνή αλλαγή ρόλων και «ευνοεί τα κατεστημένα συμφέροντα εμποδίζοντας την εξυπηρέτηση του δημοσίου συμφέροντος».[6] Άλλη πρόσφατη έρευνα μελετά τις καριέρες των κεντρικών τραπεζιτών των χωρών του ΟΟΣΑ για την περίοδο 1973 – 2005 και καταλήγει ότι εκείνοι που είχαν εργαστεί πριν τις θητείες τους στον ιδιωτικό χρηματοπιστωτικό τομέα, συνέβαλαν στην απορρύθμιση των αγορών αισθητά περισσότερο από τους υπόλοιπους.[7]

Στη DG FISMA το φαινόμενο της «περιστρεφόμενης πόρτας» είναι εντονότερο κι από τις δύο αυτές περιπτώσεις. Τεκμηριώνεται η ύπαρξη κινήτρων καριέρας που μπορεί να προδιαθέτουν σε έλλειψη της αυστηρότητας που επιτάσσει το δημόσιο συμφέρον απέναντι σε παράγοντες που μπορεί να είναι οι αυριανοί εργοδότες των δημοσίων λειτουργών. Είναι επίσης ξεκάθαρο ότι πολύ συχνά ιδιωτικές εταιρείες αποκτούν επαφές και γνώση για διαδικασίες και πρόσωπα χάρη σε προσλήψεις πρώην λειτουργών που κάνουν. Αν προσθέσουμε και την αντιστοιχία των εισοδημάτων με τα στελέχη του ιδιωτικού τομέα – με την εξαίρεση των διευθυνόντων συμβούλων που «ξεφεύγουν» - καταλήγουμε στην ύπαρξη μιας επαρκούς βάσης για μια συνειδητή ένταξη σε μια ενιαία επαγγελματική και κοινωνική ομάδα - αποτελούμενη τόσο από τους ιδιωτικούς όσο και τους δημόσιους υπαλλήλους που  εύκολα μπορούν να ανταλλάξουν ρόλους - που θεωρεί ότι ξεχωρίζει ως τέτοια από τον ωκεανό – εμάς – των αγνωμόνων.   

Η κατάσταση αυτή δε μπορεί παρά να αποτελεί κομμάτι της εξήγησης του γιατί δεν άλλαξε τίποτα ουσιαστικό σε σχέση με τη θέση των χρηματοπιστωτικών αγορών στην κοινωνία μετά το 2008, αλλά και του γιατί η Κομισιόν συμπεριφέρεται αυτή τη στιγμή σαν η κρίση αυτή να μην έγινε ποτέ, εργαζόμενη ανοικτά για την αναδημιουργία κάθε λογής φούσκας.

Στην ομιλία του στις Βρυξέλλες, ο διευθύνων σύμβουλος της Γκόλντμαν Σαχς, είπε ότι σήμερα «όλοι λειτουργούν πιο εγωιστικά και πιο χαοτικά, ίσως λόγω της έλλειψης κάποιου μεγάλου προβλήματος ή καταστροφής». Είναι φυσικά πολύ δύσκολο γι’ αυτόν να διακρίνει μέσα από το γυάλινο πύργο του, ότι η απόσπαση αυτή της πολιτικής εξουσίας από κάθε μηχανισμό λαϊκού ελέγχου κι ο εναγκαλισμός της από τους ταξικά εγωιστές «ανθρώπους του» δε μπορεί παρά να παράγει χάος. Ακόμα περισσότερο, δε, να αντιληφθεί ότι η πολιτική εξουσία που συγκεντρώνουν οι τραπεζικές και άλλες πολυεθνικές είναι το τόσο το συμπύκνωμα όσο και η ρίζα όλων των καταστροφών που μας απειλούν από τον πόλεμο και την εξαθλίωση μέχρι τη κλιματική αλλαγή.

[1] Ο τελευταίος στη μακρά λίστα είναι ο Jörg Kukies, πρώην συνεπικεφαλής της Γκόλντμαν Γερμανίας και Αυστρίας και που έγινε υφυπουργός Οικονομίας της Γερμανίας
[2] Σε δήλωση του το Μάρτη του 2017, ο  Μπλάνκφαϊν είχε πει ότι τα στελέχη της Γκόλντμαν έχουν τη  δέσμευση να υπηρετούν σε δημόσια αξιώματα όταν τους παρουσιάζεται η ευκαιρία. 
[3] Υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ 2006-2009. Πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της Γκόλντμαν Σαχς 1998-2006.
[4] Ευρωπαίος Επίτροπος Ανταγωνισμού 1985-1989.Πρόεδρος του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου 1995-1993. Μη-εκτελεστικός Πρόεδρος της Γκόλντμαν Σαχς 1995-2015.Πρόεδρος της BP 1997-2009
[5] Το απόσπασμα αυτό αποτελεί σύμπτυξη κι ελαφρά αναδιάταξη των λεγομένων του Μπλάνκφαϊν για χάρη της ροής του κειμένου, κάθε φράση όμως που περιέχεται ειπώθηκε έτσι ακριβώς από τα χείλη του. Μπορείτε να δείτε το συγκεκριμένο βίντεο εδώ από το λεπτό 33’16’’.   
[6] Dennis Veltrop and Jakob de Haan, I Just Cannot Get You out of My Head: Regulatory Capture of Financial Sector Supervisors, DNB Working Paper, January 2014.

Πηγή:  Kommon

Δρόμος ανοιχτός

Δεν υπάρχουν σχόλια :

Δημοσίευση σχολίου