Του Κώστα Ράπτη

Η διάσκεψη του Βερολίνου, η οποία έληξε με συμφωνία των έντεκα συμμετεχουσών χωρών, σημαδεύεται από ένα μεγάλο παράδοξο. Η έκβασή της αποτυπώνει αποκλειστικά τις  συναινέσεις του διεθνούς παράγοντα, χωρίς μέχρι στιγμής να έχουν εμπλακεί στην διαδικασία οι ίδιοι οι αντιμαχόμενοι στη Λιβύη και χωρίς καν αυτοί να έχουν βρει την δυνατότητα έναρξης απευθείας συνομιλιών αναμεταξύ τους, πόσω μάλλον κοινό έδαφος ως προς το μέλλον της καθημαγμένης χώρας τους.

Είναι άλλωστε αυτό ακριβώς το στοιχείο στο οποίο στάθηκε ο έμπειρος υπουργός Εξωτερικών της Ρωσίας Σεργκέι Λαβρόφ, αποτιμώντας τη διάσκεψη του Βερολίνου ως ένα μικρό βήμα προς τα εμπρός. Κανένα σχέδιο εκεχειρίας οσοδήποτε επεξεργασμένο (πράγμα που άλλωστε δεν προκύπτει από το κείμενο της διάσκεψης) δεν μπορεί να σταθεί ερήμην των άμεσα εμπλεκομένων.

Το παράδοξο γίνεται εντονότερο, αν αναλογιστεί κανείς ότι στο Βερολίνο συγκεντρώθηκαν για να αποτρέψουν τις έξωθεν παρεμβάσεις στην λιβυκή κρίση οι δυνάμεις που κατεξοχήν ευθύνονται για αυτές - και δεν έχουν μέχρι τώρα ισχυρά κίνητρα ή αντικίνητρα για να αλλάξουν στάση. Το ότι η συμπροεδρεύουσα Γερμανίδα Καγκελάριος Άγκελα Μέρκελ και ο Αμερικανός Υπουργός Εξωτερικών Μάικλ Πομπέο συναντήθηκαν με τον διάδοχο και τον υπουργό Εξωτερικών των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων το Σάββατο και την Κυριακή αντιστοίχως, δείχνει σε ποια πλευρά κρίθηκε ότι πρέπει να ασκηθούν οι μεγαλύτερες πιέσεις, εφόσον εκτιμάται ότι το Άμπου Ντάμπι εξακολουθεί να ενθαρρύνει τον στρατάρχη Χάφταρ να συνεχίσει τη στρατιωτική προσπάθεια, στην φάση μάλιστα που η δική του πλευρά κλιμακώνει τον εκβιασμό του διεθνούς παράγοντα με αποκλεισμό πετρελαιοπηγών.

Άλλοι παίκτες, πάλι, δεν έχουν πρόβλημα να εμφανίζονται δημοσίως εποικοδομητικοί, διότι η δική τους εμπλοκή είναι ανεπίσημη και "διαψεύσιμη”: στην περίπτωση της Ρωσίας περνά κυρίως από την εταιρεία μισθοφόρων Wagner, ενώ στην περίπτωση της Τουρκίας πρωτίστως από τους ισλαμιστές αντάρτες που μεταφέρονται από την Συρία. Εναπόκειται στις επιτροπές επιτήρησης της εκεχειρίας που συμφωνήθηκαν στο Βερολίνο η πιστοποίηση της συμμόρφωσης των δυνάμεων αυτών. Από εκεί και πέρα, είναι θέμα του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ το αν θα υπάρξει μηχανισμός κυρώσεων στους παραβάτες, πολλώ δε μάλλον μία εντολή, την οποία οι πάντες θεωρούν ως νομιμοποιητική προϋπόθεση, για την ανάπτυξη μίας πολυεθνούς ειρηνευτικής δύναμης, σαν αυτή για την οποία τόσο επείγεται λόγου χάρη η πρώην αποικιακή κυρίαρχος της Λιβύης, Ιταλία.

Σε μία τόσο πρώιμη φάση μιας διαδικασίας η οποία περιγράφεται μακρά και με τόσες κρίσιμες λεπτομέρειες να μην έχουν ακόμη αποσαφηνιστεί (λ.χ. οι "27” αναμένουν τη σημερινή συνεδρίαση του Συμβουλίου Γενικών Υποθέσεων για να αποκτήσουν εικόνα), παραμένει ανοιχτό το ερώτημα γιατί η διάσκεψη του Βερολίνου να έχει καλύτερη τύχη από αυτές που προηγήθηκαν για το ίδιο θέμα στο Παρίσι και το Παλέρμο, ή τις μεσολαβητικές προσπάθειες που έλαβαν χώρα στο Άμπου Ντάμπι και τη Μόσχα. Έχει ασφαλώς τη σημασία του το γεγονός ότι εκεί που η διευθέτηση της λιβυκής κρίσης προσέκρουε μέχρι τώρα στους ανταγωνισμούς της Γαλλίας με την Ιταλία, η Γερμανία βρίσκει την ευκαιρία να προβάλλει ως πιο αξιόπιστος μεσολαβητής και βέβαια έτσι να εκδηλώσει και τις πρωτοφανέρωτες μεσογειακές της φιλοδοξίες. Συμβαίνει άλλωστε η γερμανική κυβέρνηση για λόγους εθνικής ιδιοτέλειας να διέπεται από διάθεση κατευνασμού των δύο λιγότερο ελεγχόμενων διεθνών παικτών της λιβυκής κρίσης, ήτοι της Ρωσίας και της Τουρκίας, που επίσης διατηρούν μεταξύ τους σχέσεις συνεργασίας μολονότι στη Λιβύη (και τη Συρία) υποστηρίζουν αντίπαλες πλευρές.

Ο ίδιος γερμανικός ηγεμονισμός είναι που παρέπεμψε στις... ελληνικές καλένδες το κυριότερο θέμα ελληνικού ενδιαφέροντος, δηλ. το τουρκο-λιβυκό μνημόνιο οριοθέτησης θαλάσσιων δικαιοδοσιών, με άκομψο μάλιστα αποκλεισμό της Ελλάδας από τη διάσκεψη του Βερολίνου.

Από αυτή την άποψη, η έκβαση της διάσκεψης δεν προσθέτει και δεν θα μπορούσε να προσθέσει κάτι το νέο για την ελληνική πλευρά, τα συμφέροντα της οποίας θα κριθούν στο νέο μέτωπο που προκαταβολικά φρόντισε να ανοίξει ο Ταγίπ Ερντογάν προαναγγέλλοντας διεξαγωγή τουρκικών υποθαλάσσιων ερευνών εντός του 2020 νοτίως της Κρήτης.

Μόνες οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν την πολυτέλεια να μην πλήττονται από την ενδεχόμενη επικράτηση οποιασδήποτε από τις δύο κυρίες αντιμαχόμενες πλευρές στη Λιβύη, ούτε ίσως από την παράταση της κρίσης -  αν και βεβαίως η ρωσική εμπλοκή γεννά νευρικότητα.

Πηγή: capital.gr