Η ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας, που ήταν ο βασικός στόχος της κυβέρνησης, αναβάλλεται για τη μετά Covid-19 περίοδο. Η Επιτροπή Πισσαρίδη έχει χαθεί από το προσκήνιο, καθώς τον πρώτο ρόλο έχει ξαναπάρει η Επιτροπή Εμπειρογνωμόνων. Η αναβάθμιση της Ελλάδας από τη Moody's, εν μέσω πανδημίας και ύφεσης, μπορεί, σύμφωνα με τον πρωθυπουργό, να «αποτελεί ισχυρή ψήφο εμπιστοσύνης στις προοπτικές ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας», αλλά για τον πολύ κόσμο αυτήν τη στιγμή δεν έχει πρακτικό αντίκρισμα. Η πρόκληση σήμερα είναι να αντέξει το δημόσιο σύστημα υγείας και ο κόσμος, που χάνει τα εισοδήματά του εξαιτίας της πανδημίας. Η ανάταξη της οικονομίας, μετά και το δεύτερο κύμα, αναμένεται πιο δύσκολη απ' όσο φοβούνταν, τώρα όμως επιστρέψαμε στο salus populi suprema lex esto.

Τα δισεκατομμύρια του Ταμείου Ανάκαμψης της Ε.Ε. αναμένεται να αξιοποιηθούν μετά τον έλεγχο της πανδημίας και η κυβέρνηση αισιοδοξεί ότι θα υπάρξει ισχυρή ανάκαμψη. Στο Μαξίμου επαναλαμβάνουν συχνά ότι μετά το τέλος της δοκιμασίας αυτής θα υπάρχουν νικητές και ηττημένοι και η Ελλάδα θα πρέπει να βρίσκεται μεταξύ των νικητών. Πέρα από την καθημερινή μάχη της χώρας με τον κορωνοϊό, όπως αναφέρει στέλεχος της κυβέρνησης, «θα προχωράμε σε σημαντικές μεταρρυθμίσεις, ώστε, όταν τελειώσει η πανδημία, η ελληνική οικονομία να ανακάμψει άμεσα». Όσο για τον τουρισμό, η κυβέρνηση αισιοδοξεί ότι δεν θα χαθεί ούτε το επόμενο καλοκαίρι για τη χώρα, βασιζόμενοι στα καλά νέα για τα εμβόλια, αλλά αυτή η αισιοδοξία δεν είναι απολύτως τεκμηριωμένη, αφού δεν είναι πολύ πιθανό να έχει εμβολιαστεί ως τότε ο γενικός πληθυσμός ώστε να μπορεί να ταξιδεύει με ασφάλεια. 

 Άγνωστη η διάρκεια του lockdown. Περιορισμοί και μετά.

Για την περίοδο αυτή στο Μαξίμου θεωρούν ότι αν ο κόσμος τηρήσει τα μέτρα, το σύστημα υγείας θα αντέξει, αλλά η εναπόθεση της ευθύνης στους πολίτες σηκώνει αρκετή κριτική, ειδικά από την αξιωματική αντιπολίτευση, της οποίας είναι η βασική κατηγορία. Ο πρωθυπουργός έχει ζητήσει να γίνονται αυστηροί έλεγχοι και να μπαίνουν πρόστιμα σε όσους δεν τηρούν τα μέτρα. Ακόμα μεγαλύτερη αυστηρότητα έχει ζητήσει να επιδειχθεί στους αρνητές της μάσκας που πραγματοποιούν συγκεντρώσεις, καλώντας κι άλλους να κάνουν το ίδιο. Την πρώτη μέρα του lockdown έγιναν 55.724 έλεγχοι και βεβαιώθηκαν 1.300 παραβάσεις με διοικητικά πρόστιμα, ώστε να σταλεί παντού το μήνυμα. 

Τις αμέσως επόμενες μέρες η κυβέρνηση περιμένει ότι θα συνεχιστεί ο πολύ υψηλός αριθμός κρουσμάτων (λόγω της μετάδοσης της προηγούμενης περιόδου), αλλά μετά, αν τα μέτρα αποδώσουν, τα κρούσματα θα αρχίσουν να μειώνονται. Το lockdown, ωστόσο, σύμφωνα με κυβερνητικές πηγές ‒κι ας μην το λένε δημόσια‒, είναι πολύ πιθανό να συνεχιστεί και μετά τις τρεις εβδομάδες, μέχρι τα μέσα Δεκεμβρίου σε πρώτη φάση. Η κυβέρνηση θέλει να ανοίξει η αγορά, τουλάχιστον λίγο πριν από τα Χριστούγεννα, και αν η κατάσταση ξεφύγει πάλι, μετά τις γιορτές θα συνεχιστεί η καραντίνα. Αυτά λέει ο σχεδιασμός για την ώρα, αλλά επειδή η εξέλιξη της πανδημίας είναι δυναμική, δεν μπορούν να υπάρξουν απόλυτα ακριβείς προβλέψεις. 

 Η επιστροφή στην προ γενικού lockdown φάση και το άνοιγμα της οικονομίας θα γίνει σταδιακά, λένε τα κυβερνητικά στελέχη, αναφέροντας ότι ο σχεδιασμός γι' αυτό έχει ξεκινήσει ήδη, παρότι δεν είναι σε θέση να γνωρίζουν πότε ακριβώς θα αρχίσει να υλοποιείται. «Πρώτα θα ανοίξουν τα γυμνάσια και τα λύκεια, μετά το λιανεμπόριο και τελευταία η εστίαση» λένε, επισημαίνοντας ωστόσο ότι το επικείμενο άνοιγμα θα έχει περισσότερους περιορισμούς από εκείνους που υπήρχαν τον περασμένο Μάιο, καθώς, σύμφωνα με τον σχεδιασμό και τις προτάσεις της Επιτροπής, θα υπάρχουν περιορισμοί και στην κυκλοφορία και στο ωράριο λειτουργίας των καταστημάτων εστίασης. 

 Το 2022 η «επιστροφή στην κανονικότητα» 

Η περίφημη επιστροφή στην κανονικότητα, για όποιον μιλάει με τους επιστήμονες, δεν αναμένεται πριν από το 2022, παρά την αισιοδοξία που δημιουργούν τα νέα εμβόλια που δοκιμάζονται με επιτυχία και αναμένονται τον επόμενο μήνα, σε περιορισμένο όμως αριθμό. Κάποιες εταιρείες θα είναι σε θέση να προχωρήσουν σε μαζικούς εμβολιασμούς στις αρχές Μαρτίου του 2021. Αλλά και πάλι, η κάλυψη θα είναι περιορισμένη στην αρχή. Τα κριτήρια προτεραιότητας έχουν οριστεί από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και οι πρώτες ομάδες που θα εμβολιαστούν είναι επαγγελματίες υγείας, τα σώματα ασφαλείας, όσοι βρίσκονται σε ανοσοκαταστολή και οι ηλικιωμένοι με υποκείμενα νοσήματα. Ο γενικός πληθυσμός σε όλη την Ευρώπη θα εμβολιαστεί αργότερα, με τα σημερινά δεδομένα το πιθανότερο το 2022. Για να επιτευχθεί η λεγόμενη ανοσία της αγέλης χρειάζεται να εμβολιαστεί το 60% του παγκόσμιου πληθυσμού και με αυτούς τους υπολογισμούς η κανονικότητα δεν θα επιστρέψει πριν από το καλοκαίρι του 2022. Ο υπουργός Υγείας, πάντως, έχει διαβεβαιώσει ότι όταν τα εμβόλια για τον κορωνοϊό θα είναι διαθέσιμα στην Ευρώπη, θα είναι διαθέσιμα και στην Ελλάδα, καθώς η Ευρωπαϊκή Ένωση διαπραγματεύεται την προμήθειά τους από τις εταιρείες για λογαριασμό όλων των κρατών-μελών.

Η δύσκολη άσκηση του Πολυτεχνείου 

Η μεγάλη ανησυχία τις μέρες αυτές, τόσο στο Μαξίμου όσο και στο υπουργείο Προστασίας του Πολίτη, είναι η επέτειος του Πολυτεχνείου, για την οποία η κυβέρνηση έχει αποφασίσει να μη γιορταστεί, πλην όμως δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι θα συμφωνήσουν όλοι μαζί της. Ήδη υπάρχουν καλέσματα πολιτικών φορέων για «σπάσιμο» του απαγορευτικού, ώστε να πραγματοποιηθούν οι συγκεντρώσεις και η πορεία. 

 Ο Μιχάλης Χρυσοχοΐδης την περασμένη εβδομάδα δήλωσε: «Αυτήν τη χρονιά δεν γιορτάσαμε την 25η Μαρτίου, την 28η Οκτωβρίου, το Πάσχα, το ίδιο θα συμβεί και με το Πολυτεχνείο». Ο υπουργός Προστασίας του Πολίτη, ωστόσο, δέχεται ήδη κριτική από δεξιά για ανοχή στην παραβίαση των μέτρων για την πανδημία απ' όσους διαδηλώνουν, ενώ την ίδια στιγμή γνωρίζει ότι θα δεχτεί κριτική και από αριστερά, αν το αποτρέψει. Η μια πλευρά διαμαρτύρεται ότι «απαγορεύτηκαν οι παρελάσεις, ενώ γίνονται συγκεντρώσεις». Η άλλη πλευρά θεωρεί ότι το δημοκρατικό δικαίωμα της διαδήλωσης δεν πρέπει να καταργείται λόγω πανδημίας. Η κυβέρνηση δεν θέλει να επιτρέψει τίποτε από όλα αυτά, επικαλούμενη τις εισηγήσεις των εμπειρογνωμόνων, αλλά έχει και μια αμηχανία, καθώς δεν θέλει να κατηγορείται ως «αυταρχική», κάτι που θα έπληττε τη φιλελεύθερη εικόνα που θέλει να έχει.

Η Ελλάδα απειλείται από τα γερμανικά όπλα στα χέρια της Τουρκίας και το φωνάζει

Πολλοί ήταν εκείνοι που προεξοφλούσαν πως αν στις ΗΠΑ εκλεγόταν ο Τζο Μπάιντεν, ο Ερντογάν θα μαζευόταν, αν και άφηναν ένα περιθώριο μέχρι τον Ιανουάριο που θα γίνει η αλλαγή. Σήμερα, ωστόσο, οι περισσότεροι από αυτούς λένε ότι «η Τουρκία είναι πολύ μεγάλη για να την αφήσουν οι ΗΠΑ» και να μην περιμένουμε κάποια ιδιαίτερη αλλαγή. Έτσι κι αλλιώς, το State Department, με το οποίο αναμένεται να συμβαδίσει ο νέος Πρόεδρος, είχε καταδικάσει τη συμπεριφορά της Τουρκίας, χωρίς να επηρεάζεται από την προσωπική σχέση Τραμπ - Ερντογάν, αλλά εκείνη η καταδίκη δεν πτόησε ιδιαίτερα την Άγκυρα. 

Η ελληνική εξωτερική πολιτική εξακολουθεί να κινείται στη γραμμή «δεν πρόκειται περί μιας διαμάχης ανάμεσα στην Ελλάδα και την Τουρκία αλλά ανάμεσα στην Ευρώπη και την Τουρκία». Το υπουργείο Εξωτερικών όλο αυτό το διάστημα φροντίζει να επικοινωνεί τη γραμμή ότι η Ελλάδα λύνει τις διαφορές της με βάση το Διεθνές Δίκαιο (υπέγραψε συμφωνία οριοθέτησης με την Ιταλία, μερικής οριοθέτησης με την Αίγυπτο και συμφώνησε με την Αλβανία την προσφυγή στο Διεθνές Δικαστήριο), ώστε να καταδείξει τη διαφορά με την Τουρκία και να την εκθέσει. Όχι ότι θα συγκινήσει κανέναν φυσικά, αλλά με αυτόν τον τρόπο στερεί επιχειρήματα και άλλοθι από τους υποστηρικτές της. Ο Νίκος Δένδιας, σε πρόσφατη συνέντευξή του στη γερμανική εφημερίδα «Welt», το είπε και πιο καθαρά, αναφέροντας ότι η προσέγγιση της Γερμανίας απέναντι στην Τουρκία έχει αποτύχει, γι' αυτό θα πρέπει να καταστεί σαφές ότι οι παραβιάσεις του Διεθνούς Δικαίου πρέπει να έχουν συνέπειες.

Ακόμα πιο καθαρά και μάλλον ασυνήθιστα τολμηρά έθεσε και το θέμα του εμπάργκο όπλων στην Τουρκία, δηλώνοντας ανοιχτά ότι «η Ελλάδα απειλείται από τα γερμανικά όπλα στα χέρια της Τουρκίας», αναφερόμενος στα υποβρύχια που έχει παραγγείλει από τη Γερμανία, τα οποία, όπως είπε, είναι από τα «καλύτερα επιθετικά στον κόσμο» και η παράδοσή τους πρέπει να σταματήσει. «Μη δώσετε στην Τουρκία κάτι με το οποίο θα είναι σε θέση να αποσταθεροποιήσει ολόκληρη την Ανατολική Μεσόγειο» είπε, ζητώντας ταυτόχρονα περισσότερους ανθρώπους από την Ε.Ε. για την προστασία των συνόρων. Ο υπουργός Εξωτερικών ανέδειξε επίσης το ότι ο Ερντογάν «προωθεί την υπερσυντηρητική Μουσουλμανική Αδελφότητα στη Μέση Ανατολή, ενώ στην Ευρώπη προσπαθεί να εισάγει μια ισλαμική παιδεία, η οποία είναι σαφώς πιο κοντά στο φονταμενταλιστικό Ισλάμ». 

Στο υπουργείο Εξωτερικών, μετά και την επίσκεψη Λαβρόφ, επισημαίνουν ότι η Ελλάδα πρέπει να συνεργαστεί με τη Ρωσία, έχοντας όμως ξεκάθαρο ότι «ανήκει στη Δύση». «Χρειαζόμαστε περισσότερη αμερικανική και ευρωπαϊκή παρουσία» λέει ο Νίκος Δένδιας, αναφέροντας ότι η Ε.Ε. βλέπει την Τουρκία να παραβιάζει ακόμα και τα χωρικά ύδατα της Κύπρου και δεν κάνει τίποτα, και ζητώντας εμμέσως την παρουσία ευρωπαϊκών πολεμικών πλοίων στην περιοχή. 

Θετικά, αλλά χωρίς ιδιαίτερες προσδοκίες είδαν την εκλογή του Τζο Μπάιντεν στο Μαξίμου και στο υπουργείο Εξωτερικών. Πολλά στελέχη και βουλευτές της ΝΔ μπορεί να είναι με τους ρεπουμπλικάνους, αλλά η φιλελεύθερη πτέρυγα, στην οποία ανήκει ο Κυριάκος Μητσοτάκης, είναι μάλλον πιο κοντά στους Δημοκρατικούς. Αυτήν τη φορά, ωστόσο, ακόμα και εκείνοι που παραδοσιακά στηρίζουν τους ρεπουμπλικάνους ήταν κάπως μουδιασμένοι και λόγω της ακραίας προσωπικότητας του Ντόναλντ Τραμπ αλλά και λόγω της σχέσης του με τον Ταγίπ Ερντογάν. Ο Τζο Μπάιντεν είναι ένα πρόσωπο γνωστό και στον πρωθυπουργό και στον υπουργό Εξωτερικών, με το οποίο έχουν συνεργαστεί στο παρελθόν, σε αντίθεση με τον Τραμπ, με τον οποίον δεν υπήρχαν δίαυλοι, αν εξαιρέσει κανείς τον υπουργό Εξωτερικών Μάικ Πομπέο. Ούτε η κυβέρνηση ούτε κανένας άλλος στην Ελλάδα δεν τρέφει αφελείς προσδοκίες, πάντως, καθώς γνωρίζει πώς λαμβάνονται οι αποφάσεις και πώς χαράζεται η εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ.