Οι πρώτες αποδοκιμασίες στον ίδιο τον Μάριο Ντράγκι, πρώτα από τους απολυμένους εργάτες της Whirlpool, για πρώτη φορά αφότου ανέλαβε την κυβέρνηση, και στις 19 Ιουλίου από τους απολυμένους της πολυεθνικής GNK στη Φλωρεντία, πρώτα θύματα της άρσης απαγόρευσης στις απολύσεις αποτελεί μία τρανή απόδειξη πως η Ιταλία ξυπνά από τη μέθη της νίκης στο Κύπελλο Ευρώπης και ανακαλύπτει πως οι εφήμερες συλλογικές εξάρσεις της ταυτότητας δεν φέρνουν την κάθαρση, ούτε και δίνουν μία λύση στις αδήριτες ανάγκες της κοινωνίας.

Μόλις μία ώρα μετά την ανακοίνωση, στις 15 Ιουλίου, της αμετάκλητης απόφασης της εταιρείας να κλείσει το εργοστάσιο στη Νάπολη, οι εργαζόμενοι στη Whirlpool αποφάσισαν να μεταφέρουν την οργή τους στον ίδιο τον Μάριο Ντράγκι. Όχι όμως στην έδρα της κυβέρνησης, το Παλάτσο Κίτζι, αλλά στην ίδια τη Νάπολη, όπου ο δοτός πρωθυπουργός, μαζί με την περιώνυμη υπουργό Δικαιοσύνης Μάρτα Καρτάμπια, θα επισκέπτονταν τις φυλακές-κολαστήριο της Santa Maria Capua Vetere, που τόσο απασχόλησε την κοινή γνώμη, ώστε με εμβληματικό συμβολισμό να αναγγείλουν με μιντιακές τυμπανοκρουσίες την έναρξη της πολυδιαφημιζόμενης μεταρρύθμισης της δικαιοσύνης (που όπως όλο και περισσότεροι δικαστές καταγγέλλουν ουσιαστικά πρόκειται για μία απορρύθμιση, στο πλαίσιο της προσπάθειας συνταγματοποίησης αντιλαϊκών μέτρων και της καταστολής -έμμεσης κι άμεσης – στα πρότυπα του νεοφιλελευθερισμού) .

Ατύπως αυτή ήταν η πρώτη συνάντηση μεταξύ του Πρωθυπουργού και των εργαζομένων, η πρώτη φορά που η Ιταλία έρχεται αντιμέτωπη, όχι με τα ωσαννά του Τύπου ενθαδικού και ξένου και των Βρυξελλών για την καπατσοσύνη του Ντράγκι, αλλά με τις πραγματικές διαστάσεις της οικονομίας και της εργασίας και με το ποιες πρέπει να είναι οι προτεραιότητες της κυβέρνησής του. Γιατί μέσα σε μία εβδομάδα, βάσει της απόφασης του Ντράγκι να τερματίσει την απαγόρευση των απολύσεων, με την επίφαση μάλιστα της συναίνεσης και των συνδικάτων σε μία εναλλακτική διαδικασία, ο εργασιακός χάρτης της Ιταλίας γεμίζει με τη ζοφερή εικόνα των απολύσεων από άκρου εις άκρον: 152 απολύσεις, μέσω μηνύματος στο κινητό μάλιστα, στη Gianetti Ruote του Τσεριάνο Λαγκέτο, το ίδιο και για τους 422 της GKN στα Κάμπι Μπιζέντσιο και οι από καιρό προαναγγελθείσες 340 στη Whirpool.

Βέβαια, οι ιστορίες αυτές είναι διαφορετικές μεταξύ τους, όταν όμως συναιρεθούν η συνισταμένη τους οδηγεί σε ένα εκρηκτικό φαινόμενο και μία φυγόκεντρο τάση, όχι μόνον μεταξύ κράτους – πολίτη, αλλά ακόμη και μέσα στην κυβέρνηση.

Η εικόνα των απεργών της Νάπολης δείχνει από τη μία την αποτυχία των όποιων προηγούμενων και μεσοβέζικων προγραμμάτων επαναβιομηχάνισης της Ιταλίας, που όπως και σε άλλες χώρες, όπως κι η δική μας, βασιζόταν στην επιδότηση με κάθε τρόπο των ξένων ή ημεδαπών επιχειρήσεων για να κρατήσουν την παραγωγή και τους εργάτες. Επίσης αποτελεί προάγγελο του τι θα επακολουθήσει στον τομέα της παραγωγής και της εργασίας ενόψει του πακτωλού του Ταμείου Ανάκαμψης των Βρυξελλών, που έχει ανοίξει την όρεξη του μεγάλου κεφαλαίου και της Μαφίας, που λυμαίνονται τα μεγάλα έργα και τις προγραμματισμένες επενδύσεις. Κυρίως όμως είναι η απτή απόδειξη του πόσο ανυπόστατη ήταν η συμφωνία του Ντράγκι με τα συνδικάτα και τους κοινωνικούς εταίρους για τη διαφύλαξη των θέσεων εργασίας.

Επίσης η απαξιωτική συμπεριφορά της Whirlpool που απέρριψε κάθε αντιπρόταση που επί 26 μήνες της γινόταν από τις διαδοχικές συγκυβερνήσεις, αλλά και το ποδοπάτημα κάθε δεσμευτικής ή ευεργετικής διάταξης για τις απολύσεις (πχ του ‘δωρεάν’ ταμείου ανεργίας στους απολυμένους για 13 εβδομάδες , αποκαλύπτει και την αγριότητα του μοντέλου των ξένων επενδύσεων, ως μοχλού για τη δημιουργία θέσεων εργασίας και ανάπτυξης στις εκάστοτε περιοχές και βιομηχανικές μονάδες που περιέρχονται στην κυριότητά του. Παρά όποιες ιερεμιάδες των υπουργών της κυβέρνησης Ντράγκι, το μοντέλο αυτό μόνο στην επιθετική κερδοσκοπία στοχεύει και τίποτε άλλο. Προς γνώσιν και συμμόρφωσιν ημών, επίσης.

Και φυσικά στο κενό αναμένεται να πέσουν και οι όποιες προσπάθειες να μετριασθεί ο κοινωνικός αντίκτυπος που έχουν αυτές οι επιθετικές κερδοσκοπικές “αρπαχτές” των ξένων κεφαλαίων, μέσα από τα συνήθη προγράμματα του κράτους για την επανεκκίνηση των “ξεζουμισμένων” επιχειρήσεων – όπως είχε επιδιωχθεί για την ιστορική εταιρεία Corneliani της Μάντοβα με 17 εκατ. Ευρώ που πήγαν στο κενό. Ουσιαστικά, πρόκειται για μία κρατικοποίηση των απωλειών τους και μετακυλύει στα δημόσια ταμεία τα χρέη, τους μισθούς, τις αποζημιώσεις, μέχρις ότου ο φαύλος κύκλος ξαναρχίσει. Τα δύο νέα προγράμματα του υπουργείου Εργασίας (πάλι) για τη Ilva και την Embraco, για πολλούς είναι προγραμματισμένο να αποτύχουν ξανά, καθώς δεν αντιμετωπίζουν τις νέες προκλήσεις και αντιμετωπίζουν το πρόβλημα σε ένα βραχυπρόθεσμο ορίζοντα, με παραδοσιακούς όρους συντήρησης της υποαπασχόλησης και υποαμοιβής τους, ώσπου να αποφασισθεί τι θα γίνει με τους εργαζόμενους και τη μετάβασή τους σε άλλο εργασιακό αντικείμενο (συχνά με κρατικά έξοδα) – όπως προβλέπεται από τα νέα προγράμματα για επανακατάρτιση που εντάσσονται στις προτάσεις για το Ταμείο Ανάκαμψης. Το παράδειγμα της νέας Alitalia (που στήνεται με μόλις 2.500 εργαζομένους, από τους 10.500 σήμερα, μόνο και μόνο για να εξυπηρετήσει τις γερμανικές και γαλλικές αεροπορικές εταιρείες και το πτητικό τους πρόγραμμα για την Ιταλία και αλλού) ως μίας μικρομεσαίας εταιρείας, που με κρατικές επιδοτήσεις θα εξυπηρετεί το πτητικό σχέδιο των μεγάλων ανταγωνιστών της, είναι ενδεικτικό του μοντέλου επαναβιομηχάνισης που προωθείται σε χώρες όπως η Ιταλία μέσα από τα νέα σχέδια των Βρυξελλών.

Οι κυβερνήσεις εξάλλου δεν είχαν το σθένος, αλλά ούτε και τη βούληση βέβαια, να επιβάλλουν έλεγχο και δεσμεύσεις στα ξένα κεφάλαια. Η Whirlpool ποδοπάτησε για πολλοστή φορά μια υπογεγραμμένη δέσμευση και απέρριψε μια λύση μάλιστα χωρίς κόστος για εκείνη. Ο κατάλογος με τις παραλείψεις και τη μη τήρηση των δεσμεύσεων προς την Ιταλία από μεριάς ξένων κεφαλαίων είναι μακρά: η Embraco, αλλά και η περίπτωση των Κινέζων του ομίλου Wanbao στην Acc που και δεν τήρησαν τα συμφωνηθέντα, μείωσαν μεν και μετέφεραν αλλού την παραγωγή, αλλά απέλυσαν, δε, κλιμακωτά εργαζομένους. Όμιλοι που κρατούν ομήρους τους εργαζομένους και την κυβέρνηση κερδοσκοπούν εφαρμόζοντας τα δικά τους προγράμματα και χρονοδιαγράμματα, αδιαφορώντας για το κοινωνικό κόστος.

Ο υπουργός Εργασίας Αντρέα Ορλάντο σε ένα mea culpa παραδέχεται ότι “δεν υπάρχει γυρισμός από τις απολύσεις”, ενώ πελαγωμένος σκέπτεται post festam – κατόπιν εορτής να επιβάλλει πρόστιμα και κυρώσεις για όσες ξένες πολυεθνικές εταιρείες μεταφέρουν την έδρα ή τη δραστηριότητά τους από τη χώρα, είτε προβαίνουν σε αθρόες απολύσεις χωρίς λόγο. Βέβαια, ο Υπουργός ευθύς αμέσως αυτοαναιρέθηκε, υποστηρίζοντας ότι οι απολύσεις στις Gianetti και GNK δεν σχετίζονται με την άρση των απολύσεων (sic!), αλλά “γενικώς” με την απόφαση της κάθε εταιρείας χωριστά (παράξενα όμως ταυτόχρονα) για επανασχεδιασμό και επαναπρογραμματισμό της παραγωγής τους!

Προφάσεις εν αμαρτίαις στη διάρκεια μάλιστα ενός καταστροφικού έτους (2020-2021), λόγω Covid-19 για την ιταλική οικονομία, κατά τη διάρκεια του οποίου σύμφωνα με τα στοιχεία του Ινστιτούτου για την Εργασία Inps 6,4 εκατ. εργαζόμενοι πέρασαν για κάποιο χρονικό διάστημα από το ταμείο ανεργίας (με το 1,1 εκατ. εξ αυτών να έχουν τελειωτικά σταματήσει να παίρνουν επίδομα ανεργίας–είτε λόγω παραίτησης, συνταξιοδότησης, απόλυσης, εθελούσιας εξόδου) και με τις προβλέψεις του να μιλούν για τουλάχιστον 330.000 “έμμεσες” απολύσεις μέσα στο έτος (τα δύο τρίτα εκ των οποίων σε επιχειρήσεις που απασχολούν έως 15 εργαζόμενους). Και με τα εργατικά ατυχήματα να έχουν προκαλέσει, μόνον μέσα στο 2020- έτος Covid-19 κατά τ’ άλλα – τους 1538 θανάτους (αύξηση 27,6%), με το 86% των εταιρειών να μην έχουν περάσει κανονικό έλεγχο.

Μέσα σε τούτη τη ζοφερή προοπτική ως μάννα εξ ουρανού αναμένεται ο προγραμματισμός μέτρων κοινωνικής στήριξης για εργαζομένους και μικρο-επιχειρήσεις, ιδίως για εκείνες με προσωπικό έως πέντε εργαζόμενους και της επέκτασης της χρήσης και της διάρκειας του ταμείου ανεργίας. Προτάσεις που όμως περιπλέκονται στην περίπτωση των ελεύθερων επαγγελματιών και όσων θεωρούνται ότι εργάζονται σε μία επιχείρηση με τέτοιου είδους σχέση – κυρίως για να αποφεύγεται η ασφαλιστική κάλυψή τους!