Της Θέας Μανούρα
Οι εικόνες χάους στο αεροδρόμιο της Καμπούλ, με τους πολίτες να ψάχνουν τον πιο εύκολο τρόπο διαφυγής, έκαναν τον γύρο του κόσμου στα τέλη του προηγούμενου μήνα, ενώ η επανεμφάνιση του ISIS – άραγε είχε ποτέ εξαφανιστεί; – με τη βομβιστική ενέργεια άφησε πίσω της εκατόμβη νεκρών, συμπεριλαμβανομένων παιδιών και γυναικών, αλλά και Αμερικανών στρατιωτών.
Το παραπάνω είναι μία σύντομη περιγραφή γεγονότων δέκα ημερών. Ωστόσο δύο είναι τα σημεία – κλειδιά της υπόθεσης Αφγανιστάν, μετά φυσικά και την περίφημη πρώτη συνέντευξη Τύπου των Ταλιμπάν, που μίλησαν για επαναφορά του ισλαμικού νόμου (Σαρία) στη χώρα.
- Η παγωμάρα τόσο στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής – που δέχτηκαν ακόμα και τελεσίγραφο από τους Ταλιμπάν – όσο και αυτή της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που κατάφερε μεν να επαναπατρίσει τους Ευρωπαίους πολίτες, αλλά χωρίς σχέδιο για την επόμενη μέρα.
- Ο παράγοντας Κατάρ. Το πλούσιο εμιράτο του Κόλπου, που ετοιμάζεται μάλιστα να φιλοξενήσει το Παγκόσμιο Κύπελλο του 2022, δεν εμφανίστηκε ξαφνικά στη γεωπολιτική σκακιέρα. Εξάλλου από την Ντόχα έφεραν στην Καμπούλ οι Ταλιμπάν τον μουλά Αμπντούλ Γάνι Μπαραντάρ, δεύτερο τη τάξει ηγέτη τους, και μάλιστα με αεροπλάνο μισθωμένο από την Ντόχα.
Εδώ και καιρό το Κατάρ δεν παρακολουθεί τις εξελίξεις στο Αφγανιστάν σε ρόλο παρατηρητή. Έχει μπει στο παιχνίδι ήδη από το 2013 – έπειτα από αίτημα του τότε Προέδρου των ΗΠΑ Μπάρακ Ομπάμα, αλλά με αποκορύφωμα το 2020 με τις ευλογίες μάλιστα του διαδόχου του Ντόναλντ Τραμπ. Όταν έπαιξε τον ρόλο του διαμεσολαβητή ανάμεσα σε Ουάσιγκτον και Ταλιμπάν για την αποχώρηση των αμερικανικών στρατευμάτων. Σύμφωνα με κύκλους του εμιράτου, το Κατάρ ανταποκρίθηκε και πάλι ύστερα από αίτημα των Αμερικανών.
Μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα, η Ντόχα φιλοξένησε τους ΥΠΕΞ της Γερμανίας, της Ολλανδίας, της Βρετανίας, της Ιταλίας και των ΗΠΑ, ακόμη και τον υπουργό Εσωτερικών της Σαουδικής Αραβίας. Σύμφωνα με τον Κόλιν Κλαρκ του think tank με έδρα τη Νέα Υόρκη Soufan Center, «η Ντόχα έγινε η Γενεύη της Μέσης Ανατολής, ένα μέρος όπου οι αντιμαχόμενοι μπορούν να συναντηθούν σε ουδέτερο έδαφος».
Είναι ξεκάθαρο πως το εμιράτο θέλει να αναδειχθεί σε έναν αξιόπιστο αλλά και απαραίτητο σύμμαχο στην περιοχή. Εξάλλου οι σχέσεις του με τους Ταλιμπάν, παρότι τα προηγούμενα χρόνια δεν ήταν καθόλου ανέφελες, πράγματι πλέον είναι καλές, κάτι που εξηγείται και από το κοινό τους δόγμα, αφού αμφότεροι είναι οπαδοί του σουνιτικού Ισλάμ.
Το Κατάρ πάντα αρνούνταν τις κατηγορίες αυτές και δήλωνε θύμα ενός «αποκλεισμού». Μέχρι που ήρθε το «κάλεσμα» από τις ΗΠΑ για την απαραίτητη διαμεσολάβηση.
Θέλει να έχει λόγο
Αξιοσημείωτες είναι οι ευχαριστίες του Αμερικανού ΥΠΕΞ Άντονι Μπλίνκεν, ο οποίος επισκέφτηκε την Ντόχα τη Δευτέρα δηλώνοντας πως «οι Ταλιμπάν θα επιτρέψουν στους ανθρώπους που διαθέτουν τα απαραίτητα έγγραφα να φύγουν ελεύθερα», με τον υπουργό Άμυνας Λόιντ Όστιν να σημειώνει από πλευράς του πως «το Κατάρ ξεπέρασε τις προσδοκίες και η γενναιοδωρία σας έσωσε ζωές» αναφερόμενος στην κυβέρνηση της Ντόχας.
Ο απώτερος σκοπός του εμιράτου ωστόσο είναι να παγιώσει τη θέση του στην περιοχή. Το ενδιαφέρον του εστιάζεται στην είσοδό του στον γεωγραφικό χάρτη της περιφερειακής πολιτικής και – γιατί όχι – της παγκόσμιας. Μόνο έτσι θα κεντρίσει το ενδιαφέρον της Δύσης, αλλά και της Κίνας και της Ρωσίας υπέρ της μακροημέρευσής του ως ανεξάρτητου κράτους. Εκεί έγκειται και η κινητήρια δύναμη της εξωτερικής του πολιτικής, διότι ορισμένοι γείτονες, όπως η Σαουδική Αραβία, δεν συμφωνούν απαραίτητα ότι έχει λόγο ύπαρξης.
Από την κρίση στο Αφγανιστάν δεν μπορεί να λείπει η Τουρκία. Ο Πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν δεν χάνει ευκαιρία να εμφανίζεται ως ο «ηγέτης» των απανταχού ισλαμιστών. Τι καλύτερη ευκαιρία από την ανακατάληψη του Αφγανιστάν από τους Ταλιμπάν;
Η Άγκυρα διατηρεί στενούς ιστορικούς και φυλετικούς δεσμούς με το Αφγανιστάν, ενώ φέρεται να έχει αναπτύξει δεσμούς και με πολιτοφυλακές που σχετίζονται με τους Ταλιμπάν. Είναι επίσης σύμμαχος του Πακιστάν, από τις θρησκευτικές σχολές του οποίου ξεπήδησαν οι Ταλιμπάν.
Όταν το αεροδρόμιο της Καμπούλ βυθιζόταν στο χάος, Τούρκοι αξιωματούχοι έκαναν επαφές με τους Ταλιμπάν, οι οποίοι είχαν ήδη επιβάλει την αποχώρηση των Τούρκων στρατιωτών από το αεροδρόμιο, μαζί με όλες τις ξένες δυνάμεις, ώστε να μπει τέλος στην «κατοχή» της χώρας από ξένες δυνάμεις. Αυτό όμως δεν ενόχλησε τον Τούρκο Πρόεδρο, ο οποίος δήλωσε ότι «αυτή είναι η διπλωματία» και πως τάσσεται υπέρ της ειρήνευσης στην περιοχή, αλλά με… προσεκτικό τρόπο.
Όπως ειπώθηκε και πιο πάνω, το Κατάρ δεν βρισκόταν πάντα μέσα στο παιχνίδι της περιοχής. Η Σαουδική Αραβία, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, το Μπαχρέιν και η Αίγυπτος είχαν διακόψει τον Ιούνιο του 2017 τις διπλωματικές τους σχέσεις με την Ντόχα, την οποία κατηγορούσαν ότι στηρίζει ισλαμιστικές οργανώσεις, ότι έχει στενές σχέσεις με το Ιράν και την Τουρκία, αλλά και ότι προκαλεί αστάθεια στην περιοχή.
Το Κατάρ πάντα αρνούνταν τις κατηγορίες αυτές και δήλωνε θύμα ενός «αποκλεισμού». Μέχρι που ήρθε το «κάλεσμα» από τις ΗΠΑ για την απαραίτητη διαμεσολάβηση.
Θέλει να έχει λόγο
Αξιοσημείωτες είναι οι ευχαριστίες του Αμερικανού ΥΠΕΞ Άντονι Μπλίνκεν, ο οποίος επισκέφτηκε την Ντόχα τη Δευτέρα δηλώνοντας πως «οι Ταλιμπάν θα επιτρέψουν στους ανθρώπους που διαθέτουν τα απαραίτητα έγγραφα να φύγουν ελεύθερα», με τον υπουργό Άμυνας Λόιντ Όστιν να σημειώνει από πλευράς του πως «το Κατάρ ξεπέρασε τις προσδοκίες και η γενναιοδωρία σας έσωσε ζωές» αναφερόμενος στην κυβέρνηση της Ντόχας.
Ο απώτερος σκοπός του εμιράτου ωστόσο είναι να παγιώσει τη θέση του στην περιοχή. Το ενδιαφέρον του εστιάζεται στην είσοδό του στον γεωγραφικό χάρτη της περιφερειακής πολιτικής και – γιατί όχι – της παγκόσμιας. Μόνο έτσι θα κεντρίσει το ενδιαφέρον της Δύσης, αλλά και της Κίνας και της Ρωσίας υπέρ της μακροημέρευσής του ως ανεξάρτητου κράτους. Εκεί έγκειται και η κινητήρια δύναμη της εξωτερικής του πολιτικής, διότι ορισμένοι γείτονες, όπως η Σαουδική Αραβία, δεν συμφωνούν απαραίτητα ότι έχει λόγο ύπαρξης.
Τουρκική διπλωματία
Από την κρίση στο Αφγανιστάν δεν μπορεί να λείπει η Τουρκία. Ο Πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν δεν χάνει ευκαιρία να εμφανίζεται ως ο «ηγέτης» των απανταχού ισλαμιστών. Τι καλύτερη ευκαιρία από την ανακατάληψη του Αφγανιστάν από τους Ταλιμπάν;
Η Άγκυρα διατηρεί στενούς ιστορικούς και φυλετικούς δεσμούς με το Αφγανιστάν, ενώ φέρεται να έχει αναπτύξει δεσμούς και με πολιτοφυλακές που σχετίζονται με τους Ταλιμπάν. Είναι επίσης σύμμαχος του Πακιστάν, από τις θρησκευτικές σχολές του οποίου ξεπήδησαν οι Ταλιμπάν.
Όταν το αεροδρόμιο της Καμπούλ βυθιζόταν στο χάος, Τούρκοι αξιωματούχοι έκαναν επαφές με τους Ταλιμπάν, οι οποίοι είχαν ήδη επιβάλει την αποχώρηση των Τούρκων στρατιωτών από το αεροδρόμιο, μαζί με όλες τις ξένες δυνάμεις, ώστε να μπει τέλος στην «κατοχή» της χώρας από ξένες δυνάμεις. Αυτό όμως δεν ενόχλησε τον Τούρκο Πρόεδρο, ο οποίος δήλωσε ότι «αυτή είναι η διπλωματία» και πως τάσσεται υπέρ της ειρήνευσης στην περιοχή, αλλά με… προσεκτικό τρόπο.
Σύμφωνα με αναλυτές, η στάση της Άγκυρας είναι κομμάτι μιας ευρύτερης ατζέντας, καθώς η χώρα θέλει να συνεχίσει να παίζει – ή τέλος πάντων να νομίζει ότι παίζει – περιφερειακό ρόλο στην περιοχή ενδυναμώνοντας τις ήδη καλές σχέσεις με το Ιράν, αλλά και αυτές με Κίνα και Ρωσία.
Πηγή: ΤΟ ΠΟΝΤΙΚΙ
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου