Tου Έκτορα-Ξαβιέ Δελαστίκ
Σημαντικότατα νέα στοιχεία για το δημόσιο διάλογο φέρνει στο φως η Συνέντευξη Τύπου που κάλεσε ο Σύλλογος Συγγενών Θυμάτων των Τεμπών την Παρασκευή στο κτίριο της ΕΣΗΕΑ. Έγινε μια σημαντική προσπάθεια να μπουν σε σειρά μια σειρά ζητήματα τα οποία σκοπίμως καλύπτονται με χαοτικό τρόπο, από την κατάσταση του δικτύου έως τα περίφημα βίντεο της αμαξοστοιχίας.
Η Συνέντευξη Τύπου ξεκίνησε με άνοιγμα της Μ. Καρυστιανού και εκτενή αναφορά στο πλαίσιο ενεργητικής και παθητικής αντίστασης των κρατικών και νομοθετικών αρχών στην προσπάθεια εύρεσης και αξιολόγησης ευρημάτων και στοιχείων. Ιδιαίτερη αναφορά έγινε στο γεγονός ότι σημαντικά στοιχεία για την υπόθεση προέρχονται από προσπάθειες των συγγενών και των εμπειρογνωμόνων τους, παρά από τις έρευνες των αρμοδίων.
Ένα διαχρονικό έγκλημα
Το σημαντικότερο για το σύνολο των ταξιδιωτών της χώρας σημείο ήταν η ανάλυση ρίσκου που παρουσίασε εν συντομία ο Ν. Καρναβός στην ομιλία του. Εκεί εκτιμούμε πως βρίσκεται και η βαθύτερη ουσία του ζητήματος των Τεμπών, για ένα συγκεκριμένο λόγο: είναι καθαρά θέμα τύχης το εάν η συγκεκριμένη αμαξοστοιχία κουβαλούσε κάποιο αδήλωτο φορτίο ή όχι. Κάθε μία αμαξοστοιχία στη χώρα όμως υπόκειται στο ίδιο ρίσκο σύγκρουσης κάθε μέρα που οι συνθήκες του δικτύου παραμένουν οι ίδιες.
Βασιζόμενος στην έκθεση του ΕΟΔΑΣΑΑΜ, έκανε μια εκτίμηση πως η παρούσα κατάσταση του δικτύου σιδηροδρόμων δίνει μια πιθανότητα τουλάχιστον 78% να καταλήξει ένας λάθος χειρισμός σε ατύχημα σαν των Τεμπών. Η ουσία αυτής της εκτίμησης δε βρίσκεται στο νούμερο, αλλά στη συλλογιστική πριν από αυτό. Κάθε δημόσια υποδομή οφείλει να έχει αλλεπάλληλα συστήματα ασφαλείας, τα οποία λειτουργούν όλα ακριβώς για να διορθώσουν το ανθρώπινο λάθος. Περιγράφονται συγκεκριμένα:
- Η ρύθμιση της επίμαχης διακλάδωσης του δικτύου
- Η απουσία συστήματος ETCS
- Η ελλιπής επικοινωνία του προσωπικού
- Η ανεπαρκής πρωτύτερη εκπαίδευση του σταθμάρχη
- Η χρονική πίεση λόγω καθυστερήσεων
- Η επισφαλής σχεδίαση του πάνελ ελέγχου
Όπως γίνεται σαφές, αυτές οι συνθήκες είναι διαχρονικές και αφορούν το σύνολο των τρένων που κινούνται κάθε ημέρα στο σιδηροδρομικό δίκτυο της χώρας. Σε αυτό το πλαίσιο, κάθε προσπάθεια κάλυψης αυτών των ευθυνών και των ποινικών προεκτάσεών τους αποτελεί ευθέως κίνηση εναντίον της ασφάλειας των πολιτών.
Στις ομιλίες τους ο κ. Καρναβός και ο κ. Μάρκος αναφέρθηκαν εκτενώς στις συνθήκες υπό τις οποίες έλαβαν χώρα οι παρεμβάσεις στο χώρο. Κατ’ αρχάς, απορρίφθηκε η εκδοχή του μπαζώματος για λόγους ευστάθειας των γερανών, οι οποίοι δραστηριοποιούνταν για δύο ημέρες χωρίς πρόβλημα, ενώ το μπάζωμα έλαβε χώρα αφού ολοκλήρωσαν τις εργασίες τους.
Όσον αφορά το μπάζωμα, πρέπει να σημειώσουμε πως έχει περιγραφεί από τον Πρωθυπουργό ως «επιχειρησιακή απόφαση» που πάρθηκε στο πεδίο, αφήνοντας αόριστο το ποιανού απόφαση ήταν και με ποιο σκεπτικό. Όμως ο κ. Καρναβός το περιγράφει ως κίνηση που παραπέμπει σε πολύ συνηθισμένο πρωτόκολλο «εξυγίανσης του εδάφους».
Η «εξυγίανση του εδάφους» είναι η απομάκρυνση των πρώτων 50 εκατοστών (ή και περισσότερο) χώματος μετά από μόλυνσή του με τοξικές ουσίες. Το πρωτόκολλο αυτό αφορά συγκεκριμένα τοξικά υλικά και είναι καθιερωμένη πρακτική για περιπτώσεις μόλυνσης με καύσιμους υδρογονάνθρακες. Το σημαντικό συμπέρασμα που παρουσιάστηκε είναι πως από τις πρώτες ώρες μετά τη σύγκρουση των τρένων ήταν γνωστή στις αρμόδιες αρχές η παρουσία τοξικών καυσίμων και ακολουθήθηκαν βήματα αντιμετώπισής τους.
Σημειώνουμε πως:
– Η κυβέρνηση ισχυριζόταν πως γνώριζε από την πρώτη στιγμή τί ακριβώς κουβαλούσαν τα τρένα, πράγμα το οποίο φαίνεται να… επιβεβαιώνεται.
– Το πρωτόκολλο που ακολουθήθηκε υποδεικνύει πως ήταν εξ’ αρχής ειλημμένη απόφαση να καλυφθεί κάθε πληροφορία για τοξικό καύσιμο φορτίο.
– Τα περίφημα έλαια σιλικόνης είναι φτιαγμένα για να μην είναι τοξικά και έχουν τελείως διαφορετική διαχείριση, όπως και έγινε (απομάκρυνσή τους με απορροφητικά υφάσματα).
– Η καταστροφή του χώρου πριν γίνουν επαρκείς δειγματοληψίες αποτελούσε το λιγότερο «αποδεκτή παραβίαση» κάθε πρωτοκόλλου, αν όχι ευπρόσδεκτη συνέπεια του πρωτοκόλλου εξυγίανσης εδάφους.
– Τα δείγματα από τον τόπο της σύγκρουσης τα οποία πιστοποιούν την ύπαρξη υδρογονανθράκων βρίσκονται στα σημεία όπου δε μπήκε μπουλντόζα, ανάμεσα στις ράγες και το τοιχίο.
Τί υπήρχε στην πυρόσφαιρα;
Εξηγήθηκε πως από πλευράς εμπειρογνωμόνων έγιναν δύο τελείως διαφορετικές προσεγγίσεις στο ζήτημα της πυρόσφαιρας. Η μία, από τον κ. Μιχόπουλο ξεκίνησε από το σχήμα και τα χαρακτηριστικά της πυρόσφαιρας και η δεύτερη, που παρουσιάστηκε από τον κ. Καρναβό ξεκίνησε από τα δείγματα εδάφους και τη συγκέντρωση διαφόρων ουσιών σε αυτά. Αμφότερες οι προσεγγίσεις πρώτον δείχνουν την ύπαρξη υδρογονανθράκων και δεύτερον υπολογίζουν παραπλήσιες ποσότητες γι’ αυτούς, της τάξης των 3.8 έως 5.4 τόνων ανάλογα με τις παραδοχές.
Αυτή η σύγκλιση δύο διαφορετικών και ανεξάρτητων μελετών είναι εξαιρετικά σημαντικό στοιχείο και κυρίως δείχνει πώς πρέπει να αντιλαμβανόμαστε το δημόσιο διάλογο γύρω από το ζήτημα: είναι μικρής σημασίας οι διαφορές μεταξύ των εκτιμήσεων για την ακριβή ποσότητα ή σύσταση του παράνομου φορτίου, καθώς όλη η ουσία βρίσκεται στο ότι (1) υπήρξε και (2) ευθύνεται για την πυρόσφαιρα.
Προς τις δύο αυτές μελέτες επίσης συγκλίνει ιατρική γνωμάτευση (εξιτήριο) που βρίσκεται στην έκθεση Κοκοτσάκη. Αναφέρεται σε χημικά εγκαύματα πυροσβέστη που εργάστηκε στο πεδίο της σύγκρουσης, με τους γιατρούς να εκτιμούν πως προέρχονται από ουσίες όπως το φορμαλδεΰδη, βενζόλιο, τολουόλιο ή ανάλογες χημικές ουσίες.
Σε αυτό το σημείο πρέπει να σημειωθεί πως η πυρόσβεση έγινε κατά μεγάλο μέρος με τη χρήση πυροσβεστικού αφρού, που αποτελεί πρωτόκολλο πυρόσβεσης για υδρογονάνθρακες. Συντείνει στο γεγονός ότι υπήρχε κοινή γνώση μεταξύ όλων όσων βρίσκονταν στο πεδίο περί της φύσης της φωτιάς, ανεξαρτήτως των επίσημων ανακοινώσεων της κυβέρνησης.
Τί συμβαίνει με το Γενικό Χημείο του Κράτους;
Εκτενείς αναφορές έγιναν στις εκθέσεις του Γενικού Χημείου του Κράτους, οι οποίες εκτιμούμε πως είναι εξαιρετικά χρήσιμες στο ευρύ κοινό. Οι κ. Καρναβός και Μάρκος επιβεβαίωσαν τη μεθοδολογία με την οποία θα δούλευε το Χημείο για να κάνει αναλύσεις των δειγμάτων. Τα αποτελέσματα όμως δεν παραδόθηκαν στον ανακριτή στην ολότητά τους όπως επιβεβαιώνουν.
Συγκεκριμένα, οι τεχνικές αναφορές που παράγουν τα μηχανήματα έχουν μια σειρά υποστηρικτικών στοιχείων τα οποία δεν περιλαμβάνονται στα περίφημα διαγράμματα που θεμελίωσαν τη “θεωρία των ελαίων σιλικόνης”. Παραδόθηκε μόνο ένα απόκομμα της σελίδας που φυσιολογικά παράγεται, με την εικόνα χωρίς τους πίνακες και με χειρόγραφες σημειώσεις. Σημειώνεται επίσης πως η έκθεση που παραδόθηκε δε συνοδεύεται από συμπληρωματικό πιστοποιητικό της ανάλυσης το οποίο θα επέτρεπε σε άλλους ερευνητές να επιβεβαιώσουν το τρόπο ανάλυσης και τα αποτελέσματα.
Το πιο σημαντικό στοιχείο όμως βρίσκεται στα ίδια τα διαγράμματα που παραδόθηκαν. Επιβεβαιώνουν την ύπαρξη ελαίων σιλικόνης (τα οποία όπως είδαμε δεν κάηκαν παρά ελάχιστα και απομακρύνθηκαν από το χώρο), όμως ταυτόχρονα επιβεβαιώνουν και την ύπαρξη μιας σειράς υδρογονανθράκων. Όμως στα πορίσματα του πρώτου διαστήματος κατονομάστηκαν μόνον τα έλαια σιλικόνης και κανένας από τους εμφανείς υδρογονάνθρακες που βρίσκονταν στο ίδιο διάγραμμα. Φυσικά δεν περιμένει κανείς από μια ανακριτική να διαθέτει εξειδικευμένες γνώσεις για να… συμπληρώσει τα κενά στο διάγραμμα.
Τί συμβαίνει με τα «βίντεο της αμαξοστοιχίας»;
Για τα βίντεο της αμαξοστοιχίας (βίντεο Καπερνάρου) τοποθετήθηκε ο κ. Παπαδάκης, καθηγητής του πανεπιστημίου του Χιούστον. Έγινε φειδωλή παρουσίαση στοιχείων, καθώς βρίσκεται σε εξέλιξη μελέτη επί των βίντεο που θα παρουσιαστεί εκτενώς το επόμενο διάστημα. Αυτά που παρουσιάστηκαν όμως είναι εξαιρετικά σημαντικά για το δημόσιο διάλογο.
Πρώτον, οι περίφημες μελέτες του Εγκληματολογικού αφορούν και επιβεβαιώνουν μόνο τη διαδρομή των αρχείων από τη στιγμή που βγήκαν από το server της εταιρίας μέχρι και το γραφείο του ανακριτή. Δεν εξετάζει τη σύνδεσή τους με τα καταγραφικά μηχανήματα από τα οποία φέρεται να προήλθαν.
Δεύτερον, υπάρχει το ζήτημα του ότι (όπως γράφεται και στη σχετική έκθεση) τα αρχεία που βρίσκονται στον ανακριτή είναι αντίγραφα και δεν υπάρχουν επαρκή στοιχεία για το από πού προήλθαν και με ποιόν τρόπο έγιναν τα αντίγραφα.
Τρίτον και σημαντικότερο, όπως εξήγησε ο κ. Παπαδάκης, λείπουν τα «μεταδεδομένα» τους. Λείπουν δηλαδή μια σειρά σημαντικά στοιχεία που περιγράφουν τα αρχεία και τις συνθήκες δημιουργίας τους. Αυτό βάζει κατ’ ευθείαν πολύ σκληρά όρια στην προσπάθεια διερεύνησης του τρόπου δημιουργίας τους.
Τέταρτον και συνταρακτικότερο, φαίνεται πως σε αυτά τα αρχεία έχει «μηδενιστεί» η αυτόματη καταγραφή της ημερομηνίας. Σε κανένα βίντεο δε μεταβάλλεται η ημερομηνία της πρωτογενούς δημιουργίας τους, με αποτέλεσμα ο κ. Παπαδάκης να μιλά με πολύ μεγάλη σαφήνεια για «πλαστογράφηση της ημερομηνίας», καθώς η αλλαγή αυτή πρέπει να έχει γίνει επί τούτου.
Κατακλείδα
Αν και στα πλαίσια του παρόντος άρθρου μπορέσαμε να συμπεριλάβουμε μόνο μέρος των σημαντικών αποκαλύψεων και στοιχείων που καλύφθηκαν στη Συνέντευξη Τύπου, οφείλουμε να κλείσουμε με το εξής. Εκτιμούμε πως βρίσκεται σε εξέλιξη μια νέα φάση του δημόσιου διαλόγου η οποία βασίζεται στην προσπάθεια κόπωσης του κοινού υπό το βάρος πολλών φαινομενικά αντικρουόμενων στοιχείων ώστε να χαθεί το κέντρο της συζήτησης.
Μέσα από τα στοιχεία που παρουσιάστηκαν βλέπουμε με ποιόν τρόπο πραγματικά στοιχεία (π.χ. έλαια σιλικόνης, μπάζωμα, γνησιότητα βίντεο, έλλειψη εκπαίδευσης προσωπικού) παρουσιάζονται από φιλοκυβερνητικά ΜΜΕ ως αντιπαραθετικά και χωρίς το πλαίσιό τους. Παρατηρούμε ταυτόχρονα πώς το να τοποθετηθούν στο σωστό πλαίσιο τα κάνει αμέσως εξηγήσιμα και κατανοητά (π.χ. ναι, βρέθηκαν και απομακρύνθηκαν έλαια, ακριβώς επειδή δεν κάηκαν).
.jpg)
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου