Ο πρωθυπουργός μιλώντας πρόσφατα σε συνέδριο για την προστασία των ωκεανών στο Παρίσι ανακοίνωσε τη δημιουργία δύο εθνικών θαλάσσιων πάρκων, στο Ιόνιο και στο Αιγαίο.

Οι εν λόγω ανακοινώσεις, όπως υπενθύμισε ο πρωθυπουργός, εντάσσονται στο πλαίσιο των δεσμεύσεων που έχει αναλάβει η χώρα μας προκειμένου να αυξήσει το μέγεθος των θαλάσσιων προστατευόμενων περιοχών της στο 30% των χωρικών υδάτων της.

Η Ελλάδα έχει δεσμευτεί στην πρωτοβουλία 30x30 – δηλαδή την προστασία του 30% του θαλάσσιου πλούτου μέχρι το 2030.

Οι δυσκολίες που αντιμετωπίζει η Ελλάδα στην προσπάθειά της να είναι συνεπής με τις δεσμεύσεις της έχουν, προφανώς, να κάνουν με το γεγονός ότι η Τουρκία έχει ξεκάθαρα τοποθετήσει τις επιδιώξεις/ αξιώσεις της για το Αιγαίο, το οποίο θεωρεί πως «κόβεται» και μοιράζεται στη μέση. Πρόκειται για τις γνωστές τουρκικές θέσεις που θεωρούν ότι τα νησιά στο ανατολικό Αιγαίο έχουν δικαιώματα σε ΑΟΖ και απλώς επικάθονται στην υφαλοκρηπίδα της Ανατολίας.

Υπό αυτήν την έννοια οι ανακοινώσεις του πρωθυπουργού για τη δημιουργία / οριοθέτηση θαλάσσιου πάρκου στο Αιγαίο κινητοποιήσαν άμεσα την τουρκική πλευρά…

Άσκηση κυριαρχίας

Θαλάσσιο πάρκο είναι – σύμφωνα με έναν πρόχειρο ορισμό – μια καθορισμένη έκταση της θάλασσας που με κρατική απόφαση απομονώνεται από επιβλαβείς ανθρώπινες δράσεις προκειμένου να παρουσιάζει οικολογική βιωσιμότητα, να προάγει τη συνειδητοποίηση και κατανόηση της αξίας του θαλάσσιου περιβάλλοντος και να παρέχει κάποιες ωφέλειες στους κατοίκους και τις κοινότητες των γειτονικών τους ακτών.

Τα θαλάσσια πάρκα – κατά κανόνα – τα διαχειρίζονται οι εθνικές κυβερνήσεις και η οργάνωσή τους είναι αντίστοιχη με εκείνη των χερσαίων εθνικών πάρκων. Είναι λοιπόν προφανές ότι η οριοθέτηση ενός θαλάσσιου πάρκου είναι πρώτα και πάνω απ’ όλα άσκηση εθνικής κυριαρχίας.

Τα ήδη υπάρχοντα

Η Ελλάδα έχει ήδη οριοθετήσει δύο πάρκα, στη Ζάκυνθο (προστασία των χελωνών) στο Ιόνιο και στο Αιγαίο το Εθνικό Θαλάσσιο Πάρκο Αλοννήσου Βορείων Σποράδων (ΕΘΠΑΒΣ), το οποίο ιδρύθηκε με Προεδρικό Διάταγμα στις 16 Μαΐου 1992 (ΦΕΚ 519/Δ/28.05.1992).

Το εν λόγω θαλάσσιο πάρκο είναι το πρώτο που έγινε στην Ελλάδα και σήμερα είναι η μεγαλύτερη προστατευόμενη θαλάσσια περιοχή στην Ευρώπη, καθώς καταλαμβάνει έκταση περίπου 2.220 τετρ. Χιλιόμετρα.

Το ΕΘΠΑΒΣ βρίσκεται στην περιοχή των νησιών των Βορείων Σποράδων, στο βόρειο τμήμα του Αιγαίου και εκτός από την καθορισμένη / οριοθετημένη θαλάσσια περιοχή, το πάρκο περιλαμβάνει το νησί της Αλοννήσου, έξι μικρότερα νησιά (Περιστέρα, Κυρά Παναγιά, Γιούρα, Ψαθούρα, Πιπέρι και Σκάντζουρα), καθώς και 22 ακατοίκητες νησίδες και βραχονησίδες.

Η οριοθέτηση του ΕΘΠΑΒΣ το 1992 θα μπορούσε να πει κάποιος πως έπιασε στον ύπνο την Άγκυρα, η οποία ωστόσο αντέδρασε γρήγορα, κινητοποιήθηκε και μεθόδευσε την κρίση των Ιμίων μερικά χρόνια αργότερα (Δεκέμβρης 1995 – Γενάρης 1996) όπου υπό την απειλή πολέμου και με την αμερικανική πιεστική διαμεσολάβηση (Συμφωνία της Μαδρίτης) η κυβέρνηση του Κώστα Σημίτη αποδέχτηκε την τουρκική επιχειρηματολογία σύμφωνα με την οποία στο Αιγαίο υπάρχουν νησιά, νησίδες και βραχονησίδες των οποίων το καθεστώς δεν είναι διευκρινισμένο από τις Συνθήκες.

Έκτοτε η Άγκυρα δεν έχει μετακινηθεί χιλιοστό από αυτήν τη θέση εκθέτοντας τις ελληνικές κυβερνήσεις (Σημίτη, Γιώργου Παπανδρέου, Κυριάκου Μητσοτάκη) που επιδόθηκαν / επιδίδονται σε μια διαδικασία διαλόγου και υποτιθέμενης προσέγγισης με μια χώρα (την Τουρκία) η οποία υπό την απειλή πολέμου διεκδικεί ελληνικά εδάφη (νησίδες, βραχονησίδες) και αμφισβητεί την κυριαρχία επί νησιών ζητώντας την αποστρατιωτικοποίησή τους…

Από Μακρόν…

Στη διάσκεψη για τους ωκεανούς στο Παρίσι όπου ο Μητσοτάκης ανακοίνωσε τις προθέσεις του για τη δημιουργία των θαλάσσιων πάρκων αξιοσημείωτη ήταν η προσπάθεια που κατέβαλε ο Εμανουέλ Μακρόν για να υπογραμμίσει / επιδείξει το ενδιαφέρον της χώρας του για το status στο Αιγαίο και γενικότερα την ανατολική Μεσόγειο.

Ο Γάλλος Πρόεδρος δεν δίστασε (τζάμπα είναι εξ άλλου οι τοποθετήσεις) να σημειώσει ότι είναι απαράδεκτο δυο ευρωπαϊκές χώρες (Ελλάδα και Κύπρος) να είναι υπό την (τουρκική) απειλή πολέμου.

Η τοποθέτηση του Γάλλου Προέδρου εκλήφθηκε και προβλήθηκε από την Αθήνα ως δήλωση υποστήριξης των ελληνικών θέσεων και ακόμη περισσότερο ως διακήρυξη γαλλικών δεσμεύσεων υπέρ Ελλάδας έναντι της τουρκικής πολεμικής απειλής.

Αυτό, ωστόσο, που θέλησε να κάνει ο Μακρόν ήταν να στείλει ένα σαφές μήνυμα προς τη φιλόδοξη Άγκυρα ότι δεν «παίζει» μόνη της στην ανατολική Μεσόγειο, και να υπενθυμίσει πως η Γαλλία παραμένει αξιοσημείωτη (πυρηνική) στρατιωτική δύναμη με ζωντανές τις αυτοκρατορικές εικόνες του ένδοξου παρελθόντος της.

Η Άγκυρα

Ως απάντηση όλων αυτών η Άγκυρα κλιμακώνει τις δραστηριότητές της για τη δημιουργία / οριοθέτηση των δικών της θαλάσσιων πάρκων στο Αιγαίο, γεγονός που αναμένεται να εμφανίσει στο προσκήνιο τις γνωστές ελληνοτουρκικές αντιπαραθέσεις.