Του Απόστολου Αποστόλου *
Οι πολιτικές αυτοβιογραφίες αποτελούν πολύτιμες πηγές, αλλά πρέπει να διαβάζονται κριτικά και αυτό γιατί αξιολογούνται ως υποκειμενικές αφηγήσεις, που συχνά υποκινούνται από προσωπικούς ή πολιτικούς λόγους.
Κατά βάση αποτελούν μια εσωτερική οπτική γωνία, αποδίδουν λεπτομέρειες σχετικά με τις αποφάσεις και τα ιστορικά γεγονότα, αλλά η αξιοπιστία των πολιτικών αυτοβιογραφιών διακατέχεται από παραλείψεις, προκαταλήψεις, αυτοδικαιολογίες και φυσικά από την ανάγκη προβολής μιας ευνοϊκής εικόνας. Είναι απαραίτητο να τις συγκρίνουμε με άλλες πηγές και ιστορικά έγγραφα για να αποκτήσουμε μια πιο ολοκληρωμένη και αντικειμενική εικόνα.
Μάλιστα κάποιοι ισχυρίζονται ότι παρέχονται γνώσεις αναφορικά με θέματα πολιτικών αποφάσεων, με προσπάθειες διαπραγματεύσεων με επιλογή κινήτρων που καθοδήγησαν τις πολιτικές επιλογές σε μια δεδομένη στιγμή της ιστορίας. Όλα αυτά βέβαια, αν δεν κρύβουν οι αυτοβιογραφίες κάποια υστεροβουλία. Είναι φυσικό όμως για έναν πολιτικό ηγέτη να επιδιώκει να παρουσιάσει τον εαυτό του με ευνοϊκό τρόπο, δικαιολογώντας τις πράξεις του και ελαχιστοποιώντας τα λάθη του.
Έτσι ορισμένα γεγονότα, σχέσεις ή ευθύνες μπορεί να παραλειφθούν ή να αντιμετωπιστούν επιφανειακά επειδή θεωρούνται άβολες στιγμές ή μη χρήσιμο πολιτικό υλικό. Και το ερώτημα που δικαιολογημένα παραμένει σε όλες τις πολιτικές αυτοβιογραφίες είναι κατά πόσο φωτίζουν τις ιστορικές διαδρομές – κατά πόσο εκφράζουν επαρκή στοιχεία, αν δηλαδή είναι αξιόπιστα τα στοιχεία που κατατίθενται – ή στρογγυλοποιούν τα γεγονότα και τις πραγματικότητες που αναφέρουν.
Για παράδειγμα ο Νέλσον Μαντέλα με την αυτοβιογραφία του με τίτλο: «Μακρύς περίπατος στην ελευθερία – Αυτοβιογραφία», περιγράφει την ανθεκτικότητα του στη μάχη που έδωσε ενάντια στο καθεστώς του απαρτχάιντ στη Νότια Αφρική. Εδώ ο αναγνώστης αντί να βρει έναν πολιτικό ο οποίος θα περιέγραφε τα όσα πέρασε από το καθεστώς του απαρτχάιντ, βρήκε έναν άνθρωπο να δείχνει την πίστη του στην ελευθερία και το αν εκείνη μπορεί ποτέ να είναι αδιαπραγμάτευτη. Καταλήγοντας ότι η ελευθερία άπαξ και μπει σε διαπραγμάτευση εξαλείφει τον άνθρωπο.
Ενώ στην αυτοβιογραφία του Μπαράκ Ομπάμα με τίτλο: «Η γη της επαγγελίας» βλέπουμε τις πολιτικές φιλοδοξίες του πρώτου Αφροαμερικανού που ανέλαβε το ύπατο αξίωμα στη χώρα του. Παράλληλα προβαίνει σε αξιολογήσεις άλλων πολιτικών ηγετών και περιγράφει προσωπικές εμπειρίες οικογενειακών στιγμών στο Λευκό Οίκο. Η Ιταλίδα πρωθυπουργός, Τζόρτζια Μελόνι με το αυτοβιογραφικό της βιβλίο «ΕΙΜΑΙ Η ΤΖΩΡΤΖΙΑ – Οι ρίζες μου, οι ιδέες μου», αναφέρθηκε στον εαυτό της, τις ρίζες της, στα παιδικά της χρόνια την οικογένειά της. Μιλάει για το τραύμα που κουβαλούσε από την απουσία του πατέρα της και πως εσωτερικεύτηκε η απώλεια του σε πόνο.
Παράλληλα μας δίνει εικόνες πως κτίστηκαν τα πρώτα πολιτικά της βιώματα στη συνοικία που μεγάλωσε στη Γκαρμπατέλα. Ενώ κάνει αναφορές για το μέλλον της Ιταλίας, αλλά και της Ευρώπης. Μιλάει για προσωπικά ζητήματα όπως για τη μητρότητα και αναφέρεται στη θρησκευτική της πίστη, αλλά και στην εθνική της ταυτότητα. Όλα αυτά κάτω από μια αφήγηση με δόσεις ειρωνείας και όχι απολογητικές ρητορικές, θέλοντας έτσι να αφήσει ένα εμμένον αποτύπωμα το οποίο να λειτουργεί και ως πολιτικό μανιφέστο. Στο αυτοβιογραφικό της βιβλίο η Γερμανίδα Καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ, περιγράφει τη ζωή της στην Καγκελαρία, τις στιγμές που έπρεπε να πάρει αποφάσεις για τη Γερμανία και την ΕΕ. Μας περιγράφει το παρασκήνιο της διεθνούς πολιτικής και τις αντιπαραθέσεις στα άδυτα της παγκόσμιας εξουσίας. Ενώ η λέξη ελευθερία κινείται στις αφηγήσεις της και ζωγραφίζει την απαίτηση της για να κυριαρχήσει στην παγκόσμια κοινότητα.
Στην Ελλάδα οι πολιτικές αυτοβιογραφίες θεωρούνται όχι άδικα περιαυτολογικές και αυτό γιατί διαπραγματεύονται εκ νέου τα γεγονότα και τα μετονομάζουν. Πάντα υπάρχει μια υποψία στην Ελλάδα για τις πολιτικές αυτοβιογραφίες γιατί διεκπεραιώνουν δικαιολογίες και νοθεύουν τη αλήθεια με συννενοημένα σχήματα υπερβολής και ψεύδους. Επίσης διακατέχονται από μια κρυψίνοα εκείνη της αποποίησης όλων των αιχμηρών ζητημάτων ώστε να δικαιωθεί ο αφηγητής που δίνει τις περιγραφές. Εξάλλου η εποχή μας, μας καλεί να δεχτούμε ότι υπάρχουν μόνο ίντριγκες οι οποίες συνθέτουν μυθοπλασίες και εξασφαλίζουν εκ του μηδενός κίνητρα αθωότητας για όσους παίρνουν μέρος στις εξελίξεις. Όλο αυτό γίνεται βούτυρο στο ψωμί των πολιτικών που αυτοβιογραφούνται.
Οι αυτοβιογραφούμενοι πολιτικοί μιλάνε σχεδόν πάντα με όρους συναισθηματικών κορυφώσεων και αυτό γιατί επιδιώκουν την παραγνώριση των γεγονότων και την ενεργητική λήθη των ιστορικών στιγμών. Ωστόσο όταν κάποιος επιθυμεί να αυτοβιογραφηθεί θα πρέπει να γνωρίζει ότι ο χρόνος τον κοιτάζει και σκέφτεται.
* Ο Απόστολος Αποστόλου είναι Καθηγητής Πολιτικής και Κοινωνικής Φιλοσοφίας
Πηγή : documentonews.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου