Ίμια: Οι συνέπειες μιας ήττας χωρίς μάχη

Του Δημήτρη Μηλάκα

Η παγίωση της θεωρίας των γκρίζων ζωνών, η οποία – εκτός των άλλων – έχει καταργήσει τα ελληνοτουρκικά σύνορα στο Αιγαίο, και η τοποθέτηση όλης της περιοχής κάτω από την αμερικανονατοϊκή ομπρέλα περιγράφουν τις συνέπειες – που φτάνουν μέχρι σήμερα – της κρίσης των Ιμίων.

Η νέα κατάσταση που προέκυψε στο Αιγαίο (γκρίζες ζώνες, αμερικανική επιδιαιτησία και επιχειρησιακός έλεγχος) μετά την κρίση υπήρξε για δεκαετίες το ζητούμενο τόσο για την Άγκυρα όσο και για την Ουάσιγκτον. Υπό αυτήν την έννοια η κρίση των Ιμίων ήταν τουλάχιστον αναμενόμενο – αν όχι προσχεδιασμένο – να ξεσπάσει τη στιγμή που ξέσπασε.

Οι ενδείξεις που υπάρχουν και πιστοποιούν ότι η κρίση δεν οφείλεται στο τυχαίο γεγονός της προσάραξης ενός τουρκικού εμπορικού πλοίου στις βραχονησίδες είναι πολλές και χαρακτηριστικές. Η σημαντικότερη από αυτές βρίσκεται σε ένα τηλεγράφημα της αμερικανικής πρεσβείας στην Αθήνα τον Οκτώβριο του 1991. Σ’ αυτό το τηλεγράφημα προς την Ουάσιγκτον (17.10.1991) ο τότε Αμερικανός πρεσβευτής (Σωτήρχος) «μαντεύει»:

• «Είναι σημαντικό να θυμάται κανείς ότι ένα οικονομικό θέμα – το πετρέλαιο της θάλασσας του Αιγαίου – παραμένει μεταξύ των πλέον πιθανών λόγων ανάφλεξης στα επόμενα τρία με πέντε χρόνια».

Όπως ακριβώς «προέβλεψε» ο πρεσβευτής των ΗΠΑ στην Αθήνα, τέσσερα χρόνια (και μερικούς μήνες) αργότερα Ελλάδα και Τουρκία βρέθηκαν ένα βήμα πριν από την πολεμική σύγκρουση.

Αφορμή ήταν η... τυχαία προσάραξη, τον Δεκέμβριο του 1995, ενός τουρκικού εμπορικού πλοίου στις άγνωστες μέχρι τότε βραχονησίδες των Ιμίων, στην περιοχή των Δωδεκανήσων. Οι δύο χώρες εμφανίστηκαν έτοιμες να πολεμήσουν και οι ΗΠΑ να διαμεσολαβήσουν για να αποτρέψουν μια σύγκρουση για την κυριαρχία επί αυτών των βράχων, όπου μέχρι τότε απλώς έβοσκαν κάποια κατσίκια ενός βοσκού από την Κάλυμνο.

Ή μήπως, τελικά, το διακύβευμα που προκάλεσε την αγωνιώδη στρατιωτική - διπλωματική κινητοποίηση τις τελευταίες μέρες του Ιανουαρίου του 1996 ήταν κάτι πολύ περισσότερο από ένα βοσκοτόπι για τις καλυμνιώτικες κατσίκες;


Τακτική στρουθοκαμήλου

Η κυρίαρχη (πολιτικά, οικονομικά, κοινωνικά) τάση στη χώρα επέλεξε να κρύψει το κεφάλι στην άμμο και να ξεχάσει – επιμένει να το ξεχνά μέχρι σήμερα – τι ακριβώς συνέβη την τελευταία μέρα του Ιανουαρίου του 1996 στις άγνωστες μέχρι τότε βραχονησίδες των Δωδεκανήσων. Οι συνέπειες μιας ήττας όμως ούτε ξεχνιούνται ούτε κρύβονται για πάντα, καθώς έρχεται η στιγμή που οι νικητές σπεύδουν να εισπράξουν...

Για παράδειγμα οι – διπλωματικής και στρατιωτικής υφής – εντάσεις που συντηρεί η Άγκυρα γύρω από το Αγαθονήσι και το Φαρμακονήσι, οι οποίες συνεχίζονται σχεδόν αδιαλείπτως και επεκτείνονται στην Ανατολική Μεσόγειο περί το Καστελόριζο και την Κρήτη, υπενθυμίζουν το γραμμάτιο που υπέγραψε η κυβέρνηση Σημίτη το 1996 προκειμένου να αποφύγει την κλιμάκωση της κρίσης των Ιμίων σε θερμή στρατιωτική αναμέτρηση και την εξέλιξή της σε ελληνοτουρκικό πόλεμο. Η ελληνική κυβέρνηση τότε κατέθεσε εχέγγυα (αποδέχθηκε τις τουρκικές αμφισβητήσεις για την ύπαρξη νησιών, νησίδων και βραχονησίδων με αδιευκρίνιστη κυριαρχία) στην Τουρκία με τριτεγγυητή την Ουάσιγκτον προκειμένου να «αγοράσει» ευρωπαϊκό εκσυγχρονισμό, ευρώ και... ειρήνη.

Η κρίση των Ιμίων και κυρίως οι συμφωνίες απεμπλοκής από αυτήν περιγράφουν έναν καθοριστικό κρίκο που συμπληρώνει την αλυσίδα των τουρκικών απαιτήσεων για την αναθεώρηση του status quo στα θαλάσσια σύνορα των δύο χωρών, η οποία ξεκίνησε από τη δεκαετία του ’70.

Στην Ελλάδα υπογραμμίζεται το γεγονός ότι οι επιλογές της κυβέρνησης Σημίτη εκείνες τις δύσκολες μέρες απέτρεψαν τον πόλεμο. Καμία, ωστόσο, ουσιαστική συζήτηση δεν έχει γίνει για το κόστος που κατέβαλε η χώρα γι’ αυτήν την αποτροπή. Και κατ’ επέκταση δεν έχει γίνει καμία αποτίμηση των κερδών και ζημιών, των συνεπειών δηλαδή εκείνης της κρίσης, προκειμένου με τα νέα δεδομένα να διαμορφωθεί η στρατηγική της χώρας. Αντίθετα, αυτό που με επιμέλεια έγινε ήταν να συγκαλυφθούν η νέα πραγματικότητα και οι συνέπειές της, οι οποίες μπορούν να συνοψιστούν ως εξής:

● Αποδοχή των τουρκικών θέσεων περί γκρίζων ζωνών και ύπαρξης νησιών, βραχονησίδων με αδιευκρίνιστη κυριαρχία.

● Διμερής ελληνοτουρκικός διάλογος για τη διευθέτηση αυτών των ζητημάτων (και όχι μόνο της οριοθέτησης της υφαλοκρηπίδας, όπως στρουθοκαμηλίζοντας ισχυρίζεται ακόμη η ελληνική πλευρά).

● Ανάθεση στις αμερικανικές δυνάμεις ρόλο παρατηρητή - διαιτητή για την τήρηση της συμφωνίας που απαγορεύει σε Ελλάδα και Τουρκία δραστηριότητες σε νησίδες μέχρι να διευκρινιστεί η κυριαρχία τους.

● Συνέχιση της εξαντλητικής και μέχρι τελικής πτώσης εξοπλιστικής κούρσας.

Με πιο απλά λόγια η Ελλάδα απέφυγε μια σύγκρουση αγοράζοντας χρόνο μέσα στον οποίο εξελίσσεται η συζήτηση επί κυριαρχικών δικαιωμάτων της. Το πώς εκμεταλλεύτηκε αυτόν τον χρόνο όλοι το γνωρίζουμε σήμερα: Αναζήτησε την προστασία στη ζώνη του ευρώ, κατέβαλε ασύλληπτους πόρους σε εξοπλισμούς (της μίζας) και φανφάρες (Ολυμπιακοί Αγώνες) και φούσκωσε με δανεικό αέρα παριστάνοντας την ισχυρή Ελλάδα, μέχρι που εμφανίστηκε η ώρα της κρίσης και η χρεοκοπία…


Τα τελευταία χρόνια με αφορμή το μεγάλο ενεργειακό παιχνίδι στην Ανατολική Μεσόγειο η Τουρκία κρατώντας τα κεκτημένα (γκρίζες ζώνες στο Αιγαίο) της κρίσης των Ιμίων επεκτείνει έμπρακτα τις διεκδικήσεις της τόσο στην περιοχή της κυπριακής ΑΟΖ όσο και σε ελληνικές θαλάσσιες περιοχές (Καστελόριζο, Κρήτη). Αντιμέτωπη με την καθημερινή απειλητική στρατιωτική δραστηριότητα της Τουρκίας και η σημερινή ελληνική κυβέρνηση στρέφει το βλέμμα για προστασία στην Ουάσιγκτον…

Βοήθειά μας…

Πηγή: ΤΟ ΠΟΝΤΙΚΙ


Δρόμος ανοιχτός

Δεν υπάρχουν σχόλια :

Δημοσίευση σχολίου