Της Φαίης Λιάρα

Η στρατιωτική βάση των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ στην Κρήτη, γνωστή ως Βάση της Σούδας, βρίσκεται στο νομό Χανίων και εκτείνεται στον κόλπο της Σούδας, όπου και βρίσκονται δύο εγκαταστάσεις διευκόλυνσης λειτουργίας. Η πρώτη εγκατάσταση είναι η αεροπορική βάση που βρίσκεται στο χωριό Μουζουράς, βορειοανατολικά του αεροδρομίου Χανίων ενώ η δεύτερη βάση είναι η ναυτική βάση στο Μαράθι που βρίσκονται όλα τα πολεμικά πλοία των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ.[ 1]

Η βάση της Σούδας αποτελεί όνειδος για την ελληνική κοινωνία και οι λόγοι ποικίλουν. Από τη μία, συνιστά προφανή κατάλυση της κυριαρχίας του ελληνικού κράτους, το οποίο -με τις ευλογίες της ντόπιας αστικής τάξης και του κεφαλαίου- διατηρεί μία διεθνή υπό τη σκέπη των ΗΠΑ στρατιωτικοποιημένη ζώνη στην επικράτειά του.

Από την άλλη, εμμέσως πλην σαφώς, το ελληνικό κράτος υποστηρίζει και εξυπηρετεί με τον τρόπο αυτό όλους τους ιμπεριαλιστικούς σχεδιασμούς των γερακιών των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ στον χώρο της νοτιοανατολικής Μεσογείου, προσφέροντας όποιες διευκολύνσεις του ζητηθούν, ως αναπόσπαστο μέλος του βορειατλαντικού συμφώνου.

Η πραγματικότητα, άλλωστε, είναι αδιάψευστος μάρτυρας, είτε πρόσφατα είτε όχι, με την άμεση στρατιωτική εμπλοκή της συγκεκριμένης βάσης στον πόλεμο του Κόλπου (1991),τον πόλεμο στο Αφγανιστάν (2001), τον δεύτερο πόλεμο στο Ιράκ (2003), πρόσφατα στον πόλεμο της Συρίας, ενώ ελέγχεται και ο ρόλος και η χρήση της βάσης ακόμη και στον Πόλεμο του ΓιομΚιπούρ (1973).

Η βάση της Σούδας έχει απασχολήσει και εξακολουθεί να απασχολεί την κοινή γνώμη και σημαντικό μέρος της τοπικής κοινωνίας. Και κατά καιρούς, έχει αποτελέσει και συγκεκριμένα η παύση λειτουργίας της μέρος προεκλογικών εξαγγελιών πολιτικών κομμάτων που στη συνέχεια, βρέθηκαν στο τιμόνι της χώρας με τον σχηματισμό κυβέρνησης. Χαρακτηριστικότερο παράδειγμα, ο Ανδρέας Παπανδρέου με το ΠΑΣΟΚ, που έκλειναν τις βάσεις, διατηρώντας τις βάσεις και δη της Σούδας σε πλήρη λειτουργία και φυσικά την Ελλάδα υποχείριο των αμερικανικών σχεδιασμών.

Εκείνο, ωστόσο, που δεν έχει αναδειχθεί στον βαθμό που ίσως θα όφειλε, παρά τις απεγνωσμένες προσπάθειες δημοσιογράφων και της τοπικής κοινωνίας, είναι οι επιπτώσεις της λειτουργίας της βάσης της Σούδας στην υγεία των ανθρώπων της τοπικής κοινωνίας, αλλά και οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις στην ευρύτερη περιοχή της Κρήτης.

Το 2003, αίσθηση προκάλεσε η έρευνα ιατρού του ΕΣΥ για τα αυξημένα κρούσματα καρκίνου στις Καλύβες και τα γύρω χωριά, περιοχή κοντά στις αμερικανοΝΑΤΟϊκές βάσεις. [2]

Συγκεκριμένα, ο γιατρός Κυριάκος Κατριτζιδάκης, υποστήριξε πως ο καρκίνος σκότωνε ολοένα κι μικρότερες ηλικίες και γυναίκες από 45 ως 64 χρονών, καθώς σύμφωνα με τη μελέτη στην περιοχή ευθύνης του Περιφερειακού Ιατρείου Καλυβών, τα τελευταία 36 χρόνια οι θάνατοι από καρκίνο είχαν αυξηθεί κατά 50%.

Όπως αναφέρει ο «Ρ», αφορμή για την έρευνα του γιατρού, ήταν η ανησυχία των κατοίκων που αντιμετώπιζαν αρκετά περιστατικά συγχωριανών τους καρκινοπαθών και ανησυχούσαν μήπως αυτό οφειλόταν στην ύπαρξη των στρατιωτικών βάσεων στην περιοχή και ιδιαίτερα των αμερικανοΝΑΤΟϊκών.

Όμως, το ζήτημα αυτό είχε απασχολήσει την τοπική κοινωνία και τη δημοσιογραφική έρευνα, τουλάχιστον μία δεκαετία νωρίτερα. Ειδικότερα, από το 1994, αποκαλυπτική έρευνα του δημοσιογράφου Νίκου Βαφειάδη για τον καρκίνο και τις βάσεις στα Χανιά υποχρεώνουν την κυβέρνηση για «έρευνες» που δεν έγιναν φυσικά ποτέ και ως επιστέγασμα, ήρθε η εγκύκλιος του τότε υπουργού Υγείας του ΠΑΣΟΚ, Δ. Κρεμαστινού, με την οποία «απαγόρευσε στο εξής (τότε) την παροχή στοιχείων για την καταγραφή θανάτων από καρκίνο “προς οποιαδήποτε άλλη υπηρεσία ή ερευνητική ομάδα εάν τούτο δεν προβλέπεται ρητά από τον Νόμο”, λόγω “της εμπιστευτικότητας των προσωπικών στοιχείων των καρκινοπαθών”». [3]

Τελικά, είκοσι χρόνια αργότερα, το θέμα ακόμη ερευνάτο [4] και ο τοπικός τύπος προσπαθεί εις μάτην να διατηρεί αυτό το σοβαρότατο ζήτημα στην επικαιρότητα [5].

Το 2003, οι τότε βουλευτές του ΚΚΕ Λιάνα Κανέλλη και Αντώνης Σκυλλάκος, ζητούσαν με ερώτηση στο ελληνικό κοινοβούλιο επίσημη διάψευση για την πιθανότητα ύπαρξης ραδιενεργών αποβλήτων στην περιοχή της Σούδας. [6]

Απόλυτα εύλογη η ερώτηση των βουλευτών του Κομμουνιστικού Κόμματος, αφού την ίδια μάλιστα χρονιά, ο τότε διευθυντής ερευνών στο ΕΚΕΦΕ «Δημόκριτος» επιβεβαίωνε την ύπαρξη ραδιενεργών αποβλήτων στη Σούδα [7], ενώ σύμφωνα με τον «Αγώνα της Κρήτης» [8], «τη διακίνηση επικίνδυνων αποβλήτων είχε καταγγείλει και ο τότε νομάρχης Χανίων Γιώργος Κατσανεβάκης. Σύμφωνα με έγγραφα, γινόταν παράνομη διακίνηση και εισαγωγή στη βάση στο Μαράθι, τοξικών και επικίνδυνων αποβλήτων με πλοία του Αμερικάνικου Πολεμικού Ναυτικού. Μάλιστα, το Κλιμάκιο Ελέγχου Ποιότητας Περιβάλλοντος είχε επιβάλλει πρόστιμο 280.000 ευρώ το οποίο πάντως ποτέ δε συλλέχθηκε. Στην προσπάθειά του Κλιμακίου να πραγματοποιήσει αυτοψία στη βάση και να διενεργήσει μετρήσεις, κατόπιν και σχετικής έγκρισης από το Γενικό Επιτελείο Εθνικής Άμυνας, οι αρχές των Αμερικάνικων Βάσεων αρνήθηκαν και απέτρεψαν τη διεξαγωγή έρευνας.