Κάθε βήμα του πραγματικού κινήματος είναι πιο σπουδαίο από μια ντουζίνα προγράμματα” έγραφε ο Καρλ Μαρξ σε επιστολή του προς τα στελέχη του Σοσιαλδημοκρατικού Εργατικού Κόμματος τον Μάη του 1875, επ’ αφορμής του Συνεδρίου που θα γινόταν στην πόλη της Γκότα, και το οποίο επρόκειτο να διευθετήσει την προγραμματική τους σύγκλιση (και οργανωτική συγχώνευση) με τους λασσαλικούς της Γενικής Γερμανικής Εργατικής Ένωσης. Η θέση του επαληθεύθηκε με ιδιαίτερα εντυπωσιακό τρόπο έντεκα χρόνια αργότερα στην απέναντι όχθη του Ατλαντικού. Στο Σικάγο των ΗΠΑ, μακριά από τα “πολιτικά εργαστήρια” και τα σοσιαλιστικά “κόμματα αρχών” της Ευρώπης, η υλοποίηση μιας απόφασης του συνεδρίου της Αμερικανικής Ομοσπονδίας Εργασίας για απεργία και διαδηλώσεις με αίτημα τη δραστική μείωση των ωρών εργασίας έμελλε να αλλάξει την ιστορία των σύγχρονων κοινωνιών.

Δεν φαίνεται έως σήμερα να έχουν αλλάξει πολλά στους όρους ανάπτυξης της κοινωνικής πάλης και τη μηχανική εκείνη που οδηγεί τους υποτελείς σε νέες νίκες και κατακτήσεις. Είναι μάλιστα ενδεικτικό πως και πάλι τα παραδείγματα “του πραγματικού κινήματος” προέρχονται από το Δυτικό Ημισφαίριο.

Η δολοφονία από λευκούς αστυνομικούς του αφροαμερικανού Τζορτζ Φλόιντ στις 25 Μαΐου του 2020 υπήρξε η τραγική αφετηρία για τη μεγαλύτερη πολιτική εξέγερση των τελευταίων χρόνων σε παγκόσμιο επίπεδο. Ένα από τα αιτήματα που παρήγαγε αυτή η πρωτοφανής σε μέγεθος, έκταση και ποικιλομορφία κινητοποίηση των Αμερικανών πολιτών συμπυκνώθηκε στο σύνθημα: “Defund the police!”. Η “αποχρηματοδότηση”, ή η “αχρήστευση” της αστυνομίας, σε τομείς της κοινωνικής ζωής όπου δεν θα έπρεπε να έχει καμία δικαιοδοσία, έχει γίνει από το προηγούμενο καλοκαίρι βασικό εργαλείο πάλης και πολιτικής κινητοποίησης στην Αμερική.

Έτσι λοιπόν, την ίδια στιγμή που στην Ελλάδα ψηφίζεται από την κυβέρνηση η δημιουργία ειδικού σώματος πανεπιστημιακής αστυνομίας, στις ΗΠΑ αυξάνονται μέρα με τη μέρα σε όλη την επικράτεια οι αποφάσεις των φοιτητικών συλλόγων και των ενώσεων εκπαιδευτικού προσωπικού που απαιτούν την απομάκρυνση των αστυνομικών τμημάτων από τα campus. 

Ξεκινώντας από το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας το φθινόπωρο που μας πέρασε, με συντονισμένες δράσεις της Ένωσης Φοιτητών και του Ακαδημαϊκού Συμβουλίου την πρώτη μέρα του χειμερινού εξαμήνου, οι κινητοποιήσεις με αίτημα την κατάργηση της αστυνόμευσης εντός των campus έχουν διαδοθεί μέχρι σήμερα στα πανεπιστήμια του Κολοράντο, του Κονέκτικατ, του Ιλινόι, της Νέας Υόρκης, του Μίσιγκαν, της Μασαχουσέτης και της Πενσιλβάνιας. Παράλληλα, ήδη από το θερμό καλοκαίρι του 2020, πολλές είναι οι πόλεις και περιφέρειες που αποφάσισαν την απομάκρυνση της αστυνομικής δύναμης από τα σχολεία.

Στα τέλη του Ιουνίου το συμβούλιο της πόλης του Όκλαντ στην Καλιφόρνια ψήφισε ομόφωνα την κατάργηση του ενοποιημένου Αστυνομικού Τμήματος για τις σχολικές περιοχές. Οι δαπάνες που διοχετεύονταν σε αυτό (2,5 εκατ. δολάρια) θα ανακατευθυνθούν στην πρόσληψη κοινωνικών λειτουργών, ψυχολόγων και συμβούλων “αποκαταστατικής/επανορθωτικής δικαιοσύνης” (restorative justice). Ανάλογες αποφάσεις πάρθηκαν και από τις Διευθύνσεις Εκπαίδευσης της Μινεάπολης, του Ντένβερ και του Πόρτλαντ, ενώ σε όλες τις περιπτώσεις τα χρήματα που θα εξοικονομηθούν, θα δοθούν για την πρόσληψη επαγγελματιών της ψυχικής υγείας και την ανάπτυξη κοινοτικών προγραμμάτων αντιμετώπισης της σχολικής βίας.

Το σίγουρο είναι ότι μετά τη δολοφονία του Τζορτζ Φλόιντ και το κίνημα Black Lives Matters, ένα πλειοψηφικό κομμάτι των Αμερικανών δεν είναι διατεθειμένο να δεχθεί πλέον την καταστροφική παρουσία της αστυνομίας στην καθημερινή ζωή της κοινότητας. Η βούληση όμως αυτή έχει περάσει ήδη στο επίπεδο της πράξης μέσω κινηματικών αλλά και θεσμικών διόδων, οι οποίες δημιουργούν “δεδικασμένα” και προλειαίνουν αντικειμενικά το έδαφος για συνολικές αλλαγές. Επιπλέον, το πολιτικό αίτημα για την “αχρήστευση της αστυνομίας” δεν κινείται στη σφαίρα των αφηρημένων διακηρύξεων, αλλά υποστηρίζεται από θεωρητικές και πρακτικές θέσεις που διαμορφώνουν μια ενιαία, σταδιακή και σε βάθος χρόνου μεταβατική στρατηγική με ηγεμονική σκόπευση, η οποία απευθύνεται στο σύνολο της αμερικανικής κοινωνίας. Μερικές από τις βασικές συντεταγμένες της είναι η πρόληψη έναντι της ποινής, η επένδυση στην αναβάθμιση των κοινοτικών υπηρεσιών εκπαίδευσης και ψυχικής υγείας, η δημιουργία οργανώσεων άμεσης αλληλοβοήθειας σε τοπικό επίπεδο, η προώθηση της “επανορθωτικής δικαιοσύνης” ως τρόπου επίλυσης των διαφορών. Σε κάθε περίπτωση, πρόκειται για μια πρωτοφανή θεωρητική και πρακτική προσπάθεια στην ιστορία των μοντέρνων κοινωνιών για να αλλάξει το μοντέλο αστικής αστυνόμευσης, και να περάσει από τα χέρια των παραδοσιακών “οπλισμένων παραστρατιωτικών δυνάμεων” στους ίδιους τους πολίτες.

Τα παραπάνω ίσως να φαντάζουν υπερβολικά αφελή ή συνδεόμενα με έναν πολύ παλιό πολιτικό φιλελευθερισμό που στην Ευρώπη αποδείχθηκε γρήγορα ανέτοιμος να εμποδίσει την απόλυτη κυριαρχία των οικονομικών δυνάμεων. Καλό θα ήταν εντούτοις να αρχίσουν να λαμβάνονται υπόψη, έστω και ως “αμερικάνικες ιδιαιτερότητες”, και να τροφοδοτήσουν δημιουργικά την τακτική και την στρατηγική όσων εναντιώνονται στη συνθήκη της αστυνομοκρατίας. Άλλωστε, δεν είμαστε ακριβώς στο σημείο που να μπορούμε να απορρίψουμε ή να κριτικάρουμε οτιδήποτε, τη στιγμή που οι συνδικαλιστές της αστυνομίας μας νουθετούνε κάθε πρωί σε εθνική αναμετάδοση…