Του Θέμη Τζήμα
Αρκετός λόγος έγινε σε ρωσικά μέσα ενημέρωσης (και λιγότερος σε ελληνικά) για τον γνωστό πλέον χάρτη, σχετικά με την επιρροή της Τουρκίας το έτος 2050.
Ο χάρτης, προερχόμενος από το ίδρυμα Stratfor απεικονίζει μια πρόβλεψη ερευνητή του ιδρύματος αυτού του βαθέος κράτους των ΗΠΑ για την τουρκική σφαίρα επιρροής στα μέσα του αιώνα. Πέρα από τα προφανή για μια τέτοια ανάλυση (ο ελληνισμός εμφανίζεται δορυφοριοποιημένος) η τουρκική επιρροή προβλεπεται να συμπεριλαμβάνει τη Βόρεια Αφρική, μεγάλο μέρος της Μέσης Ανατολή, πλην Ισραήλ, και μεγάλο μέρος της Ρωσίας.
Η πρόβλεψη αυτή καθ’ εαυτή, ως τέτοια έχει μικρή αξία. Όπως καλά γνωρίζουμε, προβλέψεις σε βάθος τριακονταετίας σπανίως επιβεβαιώνονται, τουλάχιστον πλήρως. Ο χάρτης έχει μεγαλύτερη σημασία ως αποτύπωση παροντικών σχεδίων από την άλλη πλευρά του Ατλαντικού, για τον ρόλο της νεο-οθωμανικής Τουρκίας, χωρίς τον Ερντογάν να ηγείται – το χρονικό ορόσημο του 2050 το διασφαλίζει αυτό άλλωστε πέραν πάσης αμφιβολίας. Τούτο αποδεικνύει και η εξαίρεση του Ισραήλ από την τουρκική σφαίρα επιρροής.
Πρώτον, ο χάρτης, όχι τυχαία, κάνει λόγο για σφαίρα επιρροής της Τουρκίας. Αυτή η επιρροή μπορεί να έχει διαφορετικά χαρακτηριστικά: μπορεί να παίρνει αλλού την μορφή της άσκησης “μαλακής ισχύος” (διπλωματία, πολιτισμός, επενδύσεις, παιδεία) και αλλού πιο σκληρή ισχύ: οικονομική εξάρτηση, στρατιωτική κατοχή, πολιτικός έλεγχος, πολεμική σύγκρουση. Για σχετικώς απομακρυσμένα από την Τουρκία, κράτη του αραβικού κόσμου, η άσκηση επιρροής προφανώς θα αφορά την πρώτη κατηγορία ισχύος. Για Κύπρο και Ελλάδα δεν μπορεί παρά να αποκτήσει εν τέλει χαρακτηριστικά δορυφοριοποίησής μας από την Τουρκία – κατά προτίμηση για τους εμπνευστές τέτοιων σχεδιασμών, χωρίς στρατιωτικές αναμετρήσεις.
Σε ό,τι αφορά την Ρωσία θα σημάνει κάποια μορφή στρατιωτικής σύγκρουσης, ίσως δι’ αντιπροσώπων σε ό,τι έχει να κάνει με την τουρκική παρουσία. Αποσχιστικά κινήματα, χαμηλής ή κυμαινόμενης έντασης εσωτερικές συγκρούσεις εντός Ρωσίας, περαιτέρω διπλωματικός και οικονομικός περιορισμός της, ίσως κάποια στρατιωτικά επεισόδια μεταξύ των δύο κρατών, τέτοια που να μην προκαλούν επί της αρχής κατακλυσμιαίες συγκρούσεις, ΝΑΤΟ-Ρωσίας αλλά να ωθούν Μόσχα Ρωσία σε ανάσχεση και σε αιμορραγία.
Δεύτερον, τα παραπάνω εξηγούν ότι ο νεο-οθωμανισμός, ιδεολογικό ρεύμα ηγεμονικό εντός της τουρκικής ελίτ αρκετά πριν από τον Ερντογάν, κάθε άλλο παρά ανεπιθύμητος είναι από τις ΗΠΑ και από τους συμμάχους τους. Αντιθέτως, ο νεο-οθωμανισμός ως ιδεολογικός μανδύας και η ισχυρή Τουρκία ως υλική δύναμη αποτελούν απολύτως αναγκαίες συνθήκες για την ανάσχεση Ρωσίας και Κίνας. Η Τουρκία ως αρκούντως εκδυτικισμένο και ισχυρό κράτος μεταξύ Καυκάσου και Μέσης Ανατολής, ακόμα και αν δεν αποτελεί απλώς προκεχωρημένο φυλάκιο των ΗΠΑ, δύναται ωστόσο, με έναν βαθμό αυτονομίας, να αποδειχθεί το κύριο όχημα άσκησης πολλαπλής επιρροής (και) υπέρ των συμφερόντων των ΗΠΑ στην ευρύτερη περιοχή, σε σχέση συνεργασίας αλλά και απόστασης από το Ισραήλ.
Με άλλα λόγια, εκείνο που αποπειράθηκαν οι ΗΠΑ στην αφετηρία της ηγεσίας Ερντογάν, αυτό και οραματίζονται για το μέλλον της Τουρκίας, με κάποιον άλλον επικεφαλής. Ο ρόλος δε του ελληνισμού σε αυτό το διαρκώς επαναλαμβανόμενο σενάριο κυμαίνεται μεταξύ του σάκου του μποξ για την Τουρκία (με σχετική προστασία από τις ΗΠΑ) έως της ενόχλησης στα πλευρά της Άγκυρας, ώστε η τελευταία να συνετίζεται, όποτε το “παρατραβάε騔 ως προς την όποια αυτονομία επιδιώκει.
Το δίλημμα για μια σειρά πλευρών (Ρωσία, Ελληνισμό, Αίγυπτο και άλλους) αγγίζει υπαρξιακά μεγέθη. Αν οι τυχοδιωκτισμοί Ερντογάν προσφέρουν για διαφορετικούς λόγους μια ορισμένη σταθερότητα, όσο και αν ακούγεται περίεργο, η μετά-Ερντογάν, νεοοθωμανική Τουρκία (εφόσον μείνει στις ίδιες πολιτικές, όπως όλα δείχνουν ότι θα γίνει) θα αποδειχτεί πολύ επικινδυνότερη. Απέναντι σε αυτήν την όχι απλώς πιθανή, αλλά πολύ λογική εξέλιξη, οι κατεξοχήν απειλούμενες δυνάμεις παραμένουν χωρίς ουσιαστικούς διαύλους συνεννόησης, εν πολλοίς εξαιτίας της δύναμης εκείνης την οποία θα εξυπηρετήσει ο μετά-Ερντογάν νεοοθωμανισμός: των ΗΠΑ. Αν δε, κάποιοι νομίζουν ότι μπορούμε να περιμένουμε μέχρι το 2050 να σκεφτούν αλλιώς. Οι εξελίξεις τρέχουν πολύ ταχύτερα.
.jpg)
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου