Την ώρα που ο κλοιός σφίγγει γύρω από τα μεγάλα αστικά κέντρα της Ουκρανίας, η μόνη μεθόδευση που τα δυτικά κράτη προωθούν είναι η στρατιωτική ενίσχυση των κρατών της περιοχής και η προσπάθεια των κυβερνήσεων να εντοπίσουν και να παγώσουν τα περιουσιακά στοιχεία των Ρώσων ολιγαρχών, που θεωρείται ότι αποτελούν το ζωτικό γάγγλιο για την επιβίωση της κυβέρνησης του Βλαντίμιρ Πούτιν.

Όλοι σχεδόν στη Δύση εναποθέτουν τις ελπίδες τους στην πίεση που οι ολιγάρχες, περισσότερο από τις κυρώσεις, μπορούνε να ασκήσουν στον Πούτιν για να αποκλιμακώσει την κατάσταση, καθώς οι Ρώσοι μεγιστάνες έχουν 126 δισ. λόγους (σε δολάρια) για να ανησυχούν για την έκβαση του Ουκρανικού και των δυτικών κυρώσεων. Ενώ δεν είναι λίγοι όσοι συναρτούν ακόμη και την επιβίωση της κυβέρνησης του Πούτιν με την καθαυτό ύπαρξη των ολιγαρχών, οι οποίοι εάν τον εγκαταλείψουν θα προκαλέσουν την πτώση του.

Μολαταύτα, τα μέτρα τούτα είναι δύσκολο να ελεγχθούν στο σύνολό τους και για τούτο τις περισσότερες φορές στρέφονται σε ειδησεογραφικού τύπου μόνον «πυροτεχνήματα»: λ.χ. να δεσμευθεί το τάδε πολυτελές γιοτ, η δείνα έπαυλη κλπ. Δεσμεύσεις που όμως και αυτές θα έχουν επιπτώσεις και σε τοπικές οικονομίες, λχ στα πληρώματα ή στο προσωπικό που απασχολούνται, στα ποσά που δαπανώνται για επισκευές, τροφοδοσίες κλπ. σε τοπικές εταιρείες: ενδεικτική η περίπτωση των μεγάλων επαύλεων και περιουσιών που κατέχουν Ρώσοι ολιγάρχες στην ιταλική Κόστα Σμεράλντα (Σαρδηνία), όπου απολύθηκε προσωπικό και σταμάτησαν εργασίες, επιφέροντας ήδη προτού ξεκινήσει η τουριστική περίοδος πλήγμα στον κύκλο εργασιών. Ή ας φαντασθούμε τι μπορεί να συμβεί εάν σταματήσουν οι δραστηριότητες real estate για τον πρόεδρο της Lukoil Βαγκίτ Αλεγκμπέροφ, που είτε άμεσα, είτε μέσω Λουξεμβούργιου fund νέμεται ιδιοκτησιακά τεράστιο αριθμό ακινήτων και πολυτελών κατοικιών στην Ισπανία.

Η περιουσία των Ρώσων ολιγαρχών, που δεν είναι λίγοι και καθόλου αμελητέοι για το παγκόσμιο χρηματοοικονομικό πράττειν, καίτοι είναι εύκολο να εκτιμηθεί, είναι εντούτοις δύσκολο να εντοπισθεί και να δεσμευθεί. Διότι απλά, όπως συμβαίνει και με πάμπολλους Δυτικούς και άλλους επιχειρηματίες και ομίλους, μέγα μέρος της περιουσίας τους αυτής βρίσκεται επενδεδυμένη σε φορολογικούς παραδείσους (μεταξύ αυτών και εντός της Ε.Ε., βλ. Κύπρος), όπου ακόμη και με τις πρόσφατες μεγαλορρήμονες δηλώσεις του Μπάιντεν για φορολόγησή τους είναι ακατόρθωτο σχεδόν να τις βάλουν στο χέρι. Η προσπάθεια συνεπώς στοχεύει στο να δυσκολέψει την πρόσβαση των Ρώσων ολιγαρχών στα τραπεζικά και περιουσιακά στοιχεία που έχουν στη Δύση κι όχι τόσο στο σύνολο της περιουσίας και των δραστηριοτήτων τους, που απλώνεται σε όλην την υφήλιο.

Αυτό που επίσης δεν μπορεί να ελεγχθεί είναι το «παράλληλο» σύστημα συναλλαγών, χάρις στο οποίο η διεθνής οικονομία και παραοικονομία κατορθώνει να παρακάμψει τους επίσημους και θεμιτούς ιμάντες κυκλοφορίας του χρήματος. Τι κι εάν οι Visa και Mastercard διέκοψαν την σχέση τους με τη Μόσχα, κανείς δεν μπορεί να ελέγξει την κυκλοφορία και η μετατροπή ποσών σε κρυπτονομίσματα, στα οποία οι Ρώσοι χρήστες, είτε πρόκειται για οργανισμούς, τράπεζες, είτε απλούς πολίτες, έχουν ξεκινήσει αμέσως μετά το ξέσπασμα του πολέμου, να καταφεύγουν ώστε να παρακάμψουν τις κυρώσεις.

Σημειωτέον ότι ακόμη και αντιφρονούντες στη Ρωσία χρησιμοποιούν τα κρυπτονομίσματα για να χρηματοδοτήσουν τις δικές τους πρωτοβουλίες, που με τις οριζόντιες κυρώσεις κατά της Μόσχας τις βλέπουν να πλήττονται και αυτές. Μέσα σε τούτο το πλαίσιο κι η Νάντια Ταλανίκοβα, επικεφαλής των γνωστών για τον αντικυβερνητικό ακτιβισμό τους Pussy Riot, συγκέντρωσε χάρις στο blockchain πάνω από 6 εκατ. ευρώ ως βοήθεια για την Ουκρανία, προωθώντας στο διαδίκτυο και με όχημα το κρυπτονόμισμα την εκστρατεία συνδρομής και δωρεάς Ukraine DAO.

Οι γεωπολιτικές εντάσεις που είχε προκαλέσει η πανδημία βρήκαν την πρώτη τους λύση στη συνεχιζόμενη αναμέτρηση, φέρνοντας σε σύγκρουση τη Ρωσία και την Ευρωπαϊκή Ένωση, η οποία και ως σύνολο αλλά και αρκετές επιμέρους χώρες της, λ.χ. η Ιταλία, που βρίσκονται ιδιαίτερα εκτεθειμένες σε επενδύσεις στη Ρωσία ενδέχεται να αντιμετωπίσει κυρίως αυτή τις δραματικές συνέπειες από τη διακοπή της παγκόσμιας αλυσίδας στον χώρο των εμπορευμάτων και των χρηματοοικονομικών αξιών. Ούτε και είναι βέβαιο πως όλες οι χώρες θα παραμείνουν τοις Αμερικάνων ρήμασιν πειθόμενοι, μιας και θα προτάξουν τα οικονομικά συμφέροντά τους, όπως ενδεικτική είναι η περίπτωση της Βραζιλίας, που αποφάσισε προκειμένου να διασώσει την αγροτική παραγωγή της, βάσει των άρτι συναφθεισών μεταξύ Πούτιν και Μπολσονάρου συμφωνιών. να μη συμμετέχει στις κυρώσεις.

Ο αποκλεισμός όμως από το σύστημα τραπεζικών συναλλαγών Swift πάντως έχει εξαιρέσει κάποιες από τις ρωσικές τράπεζες, σε πρώτο βαθμό, όμως και αυτές. όπως ο γίγαντας Gazprombank, οικειοθελώς έχουν αποχωρήσει από την Ευρώπη.

Η κλιμακούμενη αποσύνδεση μεταξύ των οικονομιών των ΗΠΑ και της Κίνας έχει εισέλθει στην πιο καυτή φάση και παίρνει τη μορφή μιας πόλωσης μεταξύ ευρωατλαντικού και ευρασιατικού χώρου. Η πιθανή ρωσική χρεοκοπία και η στείρωση των αποθεμάτων της σε δολάρια θα προκαλέσουν τη ροή μεγάλων ποσών δολαρίων από τη Ρωσία στην Κίνα, γεγονός που θα ενισχύσει τα στρατηγικά της αποθέματα.

Ρωσικές εταιρείες έσπευσαν να ανοίξουν τρεχούμενους λογαριασμούς σε υποκασταστήματα κινεζικών τραπεζών ή να τα μεταφέρουν απευθείας στην Κίνα. Ούτως ή άλλως, οι τέσσερις κύριες κινεζικές τράπεζες : η Industrial & Commercial Bank of China (ICBC), η Agricultural Bank of China, η Bank of China και η China Construction Bank, είναι παρούσες στη Μόσχα και ήδη κάνουν χρυσές δουλειές, περιμένοντας επίσης να αυξηθεί και η ζήτηση στο γιουάν, καθώς είναι αναπόφευκτο να στραφεί κανείς στο κινεζικό νόμισμα όταν δεν επιτρέπεται να χρησιμοποιούνται ευρώ ή δολάρια. Μάλιστα την είδηση επιβεβαιώνει ακόμη και το πρακτορείο Reuters, επικαλούμενο πηγή υποκαταστήματος κινεζικής τράπεζας στη Μόσχα, η οποία προτιμά να παραμείνει ανώνυμη και σύμφωνα με την οποία διακόσιες έως τριακόσιες ρωσικές εταιρείες έχουν έρθει σε επαφή με το υποκατάστημα.

Ήδη, ο ρωσικός όμιλος μεταφορών και logistics Fesco έχει ήδη ανακοινώσει ότι θα δέχεται πληρωμές σε γιουάν, μετά τον αποκλεισμό ορισμένων ρωσικών τραπεζών από το διεθνές σύστημα πληρωμών Swift. Οι κινεζικές τράπεζες μπορεί βέβαια να τρίβουν τα χέρια τους, ωστόσο, υπάρχει και η άλλη πλευρά του νομίσματος,. Πολλοί μικροί Kινέζοι εξαγωγείς ήδη χάνουν χρήματα από την κατάρρευση του ρουβλίου (το οποίο έχει σχεδόν χάσει το 40% της αξίας του έναντι του γιουάν την περασμένη εβδομάδα) και αναστέλλουν τις παραδόσεις για να αποφύγουν πιθανές απώλειες.

Παρένθεση: Βέβαια, κάποιος λογικά σκεπτόμενος, καίτοι συναισθηματικά αναστατωμένος από την ρωσική σκληρότητα, τείνει να αναρωτηθεί πώς είναι δυνατόν ο ιστριονισμός τούτος των κυρώσεων να είναι επιλεκτικός – εάν σκεφθεί κανείς ότι αντίστοιχου εύρους, σημασίας και επιπτώσεων, κυρώσεις και μέτρα δεν επιβάλλονται στην ωμή και απάνθρωπη στρατιωτική επέμβαση της Σαουδικής Αραβίας στην Υεμένη και στην ανθρωπιστική κρίση που έχει δημιουργήσει για χρόνια. Και εκεί σημειώνεται παρέμβαση στα εσωτερικά και την ύπαρξη της ίδιας της χώρας. Και εκεί υπάρχουν βομβαρδισμοί και μάλιστα τυφλοί, αμάχων. Και εκεί υπάρχει ανεπίτρεπτος και αθέμιτος ασφυκτικός αποκλεισμός που δημιουργεί λιμούς, επιδημίες, υποσιτισμούς και μαζικούς θανάτους, όμως οι Σαουδάραβες πρίγκιπες και ο δολοφόνος του Κασόγκι διάδοχος του θρόνου εξακολουθούν και κυκλοφορούν ελεύθεροι και ξοδεύουν χρήματα και διατηρούν λογαριασμούς.

Αλλά, επιπλέον, ο σκεπτόμενος άνθρωπος αντιλαμβάνεται πως υπάρχει μια θεμελιώδης αντίφαση στη στάση των δυτικών χωρών, που υποτίθεται πως υπερασπίζονται τα φιλελεύθερα ιδεώδη. Και οι οποίες, ενώ επιβάλλουν κυρώσεις στο όνομα των φιλελεύθερων-δημοκρατικών αυτών αρχών και μιας παγκόσμιας τάξης υπό την ηγεσία των ΗΠΑ, από την άλλη πλευρά έχουν δρομολογήσει μία διαδικασία που υπονομεύει τα ίδια τα θεμέλια ενός συστήματος που βασίστηκε για την ελεύθερη κυκλοφορία αγαθών και κεφαλαίων. Η κλιμάκωση των ρηγματικών σχέσεων ανάμεσα στις ΗΠΑ, τη Ρωσία και την Κίνα (μην το λησμονούμε) που επιτελεστικά βρήκε την έκφρασή της στην εισβολή στην Ουκρανία, ολοκλήρωσε την μεθοδευμένη πόλωση της παγκόσμιας οικονομίας στα κινεζικά και αμερικανικά κέντρα.

Ειδωμένος από μία πλανητική και όχι απλά τοπική σκοπιά, η σύρραξη τούτη είναι ακόμη ένα επεισόδιο στο ευρύτερο σενάριο του σινοαμερικανικού ανταγωνισμού, που απλώς (κατά τα πρότυπα της by proxy διεξαγωγής κάθε διένεξης που ακολουθούν οι ΗΠΑ, βλέπε Συρία, Λιβύη κλπ.) «ξεφορτώνει» τις εντάσεις του σε περιφερειακές προστριβές. Πρώτα η Μέση Ανατολή (αλλά προσέξτε τις συνέπειες της πυρηνικής διένεξης με του Ιράν) τώρα η Ανατολική Ευρώπη. Η ρητορική μιας επανενωμένης Ευρώπης υπό τον φόβο της «ρωσικής αρκούδας», στην οποία θα προστεθεί ακόμη και η Ελβετία, που αναβιώνει στα αντιρωσικά πρότυπα του 19ου αιώνα, στόχο έχει να καλύψει τις αποτυχίες της Ε.Ε. να ξεπεράσει τις ψυχροπολεμικού τύπου ανασχέσεις και αγκυλωματικές επιρροές (από τις χώρες του πρώην ανατολικού μπλοκ) και να υφάνει ένα σχέδιο ευημερίας για την ήπειρο που θα περιλαμβάνει και τη Ρωσία. Αποτυχίες που είναι πολλές, π.χ. ταπεινωτικά αποπτυχημένη διπλωματική αποστολή του Ζοζέπ Μπορέλ τον Φεβρουάριο του 2021στη Μόσχα, που σήμανε και την κατάρρευση του σχεδίου για δημιουργία ενός κοινού οικονομικού χώρου από τη Λισαβώνα ίσαμε το Βλαδιβοστόκ. Ένα στρατηγικό όραμα που είχε έναν από τους άξονες του στον αγωγό φυσικού αερίου North Stream 2.

Σε μια κατάσταση γεμάτη αντιφάσεις, η θέση της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι η πιο δύσκολη. Ακολουθώντας τις κυρώσεις που θέλει η Ουάσιγκτον, η ευρωπαϊκή διπλωματία διατρέχει τον κίνδυνο να μην συνειδητοποιήσει ότι το παγκόσμιο σενάριο έχει αλλάξει ριζικά. Σε μια νέα τάξη πραγμάτων που βασίζεται στη συγκρουσιακή σινο-αμερικανική διαρχία και όχι σε μια πολυπολική ισορροπία, η Ευρωπαϊκή Ένωση αποδεικνύεται ότι είναι το πραγματικό θύμα της σύζευξης που δημιούργησε ο ύστερο αυτοκρατορικός τυχοδιωκτισμός του Πούτιν, οι οικονομικές κυρώσεις και η πόλωση της παγκοσμιοποίησης, η Ευρώπη είναι καταδικασμένη να παίξει το ρόλο του δορυφόρου των Ηνωμένων Πολιτειών. Βέβαια και η Ρωσία υπό το βάρος των κυρώσεων και της απομόνωσης, ενδέχεται να υποταχθεί οικονομικά και γεωστρατηγικά στην Κίνα. Τελικά, απ’ ότι φαίνεται, οι κυρώσεις το μόνο που καθιστούν εφικτό είναι να ολοκληρωθεί η αποσύνδεση των δυτικών οικονομιών σε πολλά επίπεδα από την Κίνα. Η απαράμιλλη ικανότητα των Ηνωμένων Πολιτειών να διεξάγουν οικονομικό πόλεμο και να χρησιμοποιούν κυρώσεις έχει σίγουρα φοβίσει την κινεζική κυβέρνηση, η οποία είναι πιθανό να επιδιώξει να μειώσει περαιτέρω τους δεσμούς της με την αμερικανική οικονομία. Μια διαδικασία που δεν θα είναι ανώδυνη και που σύμφωνα με τον Νουριέλ Ρουμπινί θα οδηγήσει τις οικονομίες των δυτικών χωρών σε ένα άνευ προηγουμένου στασιμοπληθωριστικό σοκ (stagflation shock), που θα ενσαρκώσει τον αποκηρυγμένο εφιάλτη των κεντρικών τραπεζών. Το Ουκρανικό για την Ευρώπη αναδεικνύεται σε δοκιμασία που τηρουμένων των αναλογιών βάζει τέλος σε κάθε ψευδαίσθηση της Ε.Ε. και της ΕΚΤ ότι τα δομικά προβλήματα θα επιλυθούν με υπερεπεκτατικές νομισματικές πολιτικές, θέτοντας τις βάσεις για μια διαρθρωτική διόρθωση της αγοράς.

Και σε αυτό θα πρέπει να προσθέσουμε την καταστροφική συνέπεια που θα είχε για την ευρωπαϊκή οικονομία εάν ο Πούτιν αποφάσιζε να προκαλέσει ασύμμετρη ζημιά στις οικονομίες των δυτικών χωρών, μειώνοντας δραστικά την παραγωγή πετρελαίου και προκαλώντας έτσι την άνοδο της τιμής του. Πιθανότατα θα δούμε μια επανάληψη της πετρελαϊκής κρίσης στη δεκαετία του 1970, με καλπάζοντα και εκτός ελέγχου πληθωρισμό, αλλά κυρίως με αχρηστευμένο πλέον κάθε νομισματικό εργαλείο για την τόνωση της ανάπτυξης.

Το όποιο αντίμετρο από την άλλη, θα είχε ως συνέπεια τον περιορισμό της ελεύθερης κυκλοφορίας των κεφαλαίων και αγαθών και συνεπώς του μεγαλεπήβολου στόχου της παγκοσμιοποίησης. Ο πόλεμος των μέτρων και των κυρώσεων θα οδηγούσε στην παγίωση ενός ανηλεούς οικονομικού πολέμου, που θα μετέτρεπε τον κόσμο από μία «ανοικτή κοινωνία της αλληλ-επικοινωνίας» σε ένα σύνολο από κλειστά συστήματα, λιγότερο διασυνδεδεμένα και αλληλεξαρτώμενα, που αναπόφευκτα σε μεσοπρόθεσμο και μακροπρόθεσμο διάστημα, έχοντας περιορίσει τις ελευθερίες και τις επιλογές, όχι μόνο στην οικονομία, αλλά και τις κοινωνίες τις ίδιες, θα ευνοούσε αυταρχικές και αν ελεύθερες πολιτικές, όχι μόνον στα δυναστικά καθεστώτα, αλλά και στον λεγόμενο φιλελεύθερο κόσμο. 

Πηγή: ΚΟΣΜΟΔΡΟΜΙΟ