Ο Ατομικισμός, ατομικά πρότυπα και κοινωνική μηχανική του Νεοφιλελευθερισμού

 

Του Νίκου Μέντζα

Ζούμε στην εποχή και στο σύστημα που τα πρότυπα είτε θα είναι ατομικά είτε δεν θα "είναι" πρότυπα. 
Το πρότυπο της ατομικής επιτυχίας έχει κατακλύσει όλους τους τομείς της κοινωνικής μηχανικής. Αλλά όχι μόνο αυτό: Στν άλλη όψη του νομίσματος υπάρχει και το φαινόμενο της ατομικής αποτυχίας, ως παράδειγμα αποφυγής. Ο τομέας του αθλητισμού, των επιχειρηματικών δραστηριοτήτων, ο "καλλιτεχνικός" τομέας, εκείνος του life style και άλλοι, αποτελούν πεδίο κοινωνικής μηχανικής για το σύστημα που ονομάζεται νεοφιλελευθερισμός. 

Το ζητούμενο είναι, ο οικονομικός παράφοντας που προωθεί το συγκεκριμένο μοντέλο να θεωρηθεί ως κάτι φυσικό, ως κάτι αναπότρεπτο και δεδομένο. Αντιθέτως, όλο το βάρος της ατομικής - πλέον - ευθύνης, θα πρέπει να δοθεί στον παράγοντα ψυχολογία του ατόμου. Το άτομο που δεν προσαρμόζεται στο πλαίσιο αυτό θα πρέπει να θεωρείται περιθωριακό και αποτυχημένο. Το ένστικτο του ατομικισμού οφείλει να καθορίσει το μοντέλο του σύγχρονου ανθρώπου, καθώς "δεν υπάρχουν κοινωνίες. Υπάρχουν μόνο άτομα" (Θάτσερ). 

Άνθρωποι που μάχονται για κοινωνικά ζητήματα και προωθούν κοινωνικές αξίες οδηγούνται - από το σύστημα - στο περιθώριο και στην ηθική - πολιτική εξόντωση. Και πως θα μπορούσε να είναι διαφορετικά, αφού το life style αποτελεί το μέτρο σύγκρισης και επιτυχίας στις σύγχρονες "κοινωνίες". Σε μια προσπάθεια πλήρους απολιτικοποίησης της κοινωνίας και του καθενός, ο νεοφιλελευθερισμός ευαγγελίζεται την ασημαντότητα ου οικονομικού παράγοντα και της κοινωνικής σκέψης, όπως αυτή γεννήθηκε στη χώρα που ζούμε, στην αρχαιότητα. 

Τα social media και τα ΜΜΕ βρίθουν από παραδείγματα ατομικής ανέλιξης, τα οποία άδραξαν τις ευκαιρίες που τους έδωσε το σύστημα (η επιτυχία κατακτάται με κόπο και ατομική προσπάθεια) και έριξε όλα τα φώτα της δημοσιότητας πάνω τους. Μπασκετμπολίστες από την αφάνεια και τις κακουχίες, με επιμονή και υπομονή οδηγήθηκαν στις διεθνείς αρένες και έγιναν παραδειγματικά πρότυπα. Περσόνες της τηλεόρασης αναδείχθηκαν χάρη στο ταλέντο και την προσωπική τους θέληση. Επιχειρηματίες κατέκτησαν την κορυφή καλλιεργώντας την επινοητικότητα και την εξυπνάδα τους. Το σύστημα χρειάζεται και δημιουργεί τέτοια "είδωλα", για να αποδείξει την επιτυχημένη λειτουργία του.

Από την άλλη, άνθρωποι που προσπαθούν να αναδείξουν τη σημασία του συλλογικού γίνονται βορά στα γρανάζια του συστήματος και αν δύνανται να δημιουργήσουν κάποια απήχηση ή έρεισμα, η συνταγή είναι κλασική: οι κλακαδόροι της νεοφιλελεύθερης τάξης θα φροντίσουν ώστε αυτοί να χάσουν το όνομά τους και τη θέση του να πάρει κάποιος χαρακτηρισμός (ψεκασμένος, συνομωσιολόγος, παράσιτο...). Η αναγνωρισημότητα σήμερα λειτουργεί με όρους ατομικότητας και όχι με όρους πολιτικού, άρα και κοινωνικού, δια ταύτα.

Τη στιγμή αυτή, ο πόλεμος που διεξάγεται με στόχο την αποσύνθεση και την επανασύνθεση του "λογισμικού" στοιχείου του κάθε ανθρώπου είναι απείρως πιο αιματηρός από κάθε εννοια συμβατικού πολέμου. Το υποσυνείδητο , καθημερινά βομβαρδίζεται από μηνύματα που εγκαθιδρύουν τη νεοφιλελεύθερη οπτική στην αντιληπτική βάση του καθενός. Μόνο μέσω της δημιουργίας ενός ισχυρού αξιακού φίλτρου θα μπορέσουμε να κρατήσουμε σε απόσταση τον θανατηφόρο αυτό ιό. Ειδάλλως, ο ατομικισμός θα καθιερωθεί ως πανανθρώπινη αξία και η έννοια του ανθρώπου θα κηρυχθεί παράνομη.

Με λίγα λόγια, πρέπει να πειστούμε ότι η επιτυχία/αποτυχία και η καλή/κακή ψυχολογία είναι προσωπική μας υπόθεση και δεν επηρεάζεται από εξωγενείς παράγοντες. Άλλωστε, "πρέπει να βλέπουμε τη ζωή μας ολιστικά και να μην παραπονιόμαστε συνέχεια για τα οικονομικά μας", αλλιώς, "όποιος δεν προσαρμόζεται, πεθαίνει".


Δρόμος ανοιχτός

Δεν υπάρχουν σχόλια :

Δημοσίευση σχολίου