Δυστυχώς από παντού τα «μαντάτα» είναι δυσοίωνα για την ελληνική κοινωνία. Την ίδια στιγμή η κυβέρνηση προσπαθεί να μας πείσει ότι πάμε καλά ενώ η αντιπολίτευση δεν αμφισβητεί, ούτε στο ελάχιστο, την ουσία της ακολουθούμενης πολιτικής, που υπαγορεύεται από τους δανειστές και στις συνθήκες της «πολεμικής οικονομίας» και από το ΝΑΤΟ, απλά και μόνο πλειοδοτεί σε υποσχέσεις και επιδόματα χωρίς σχέδιο.

Το νούμερο 1 πρόβλημα για τα λαϊκά στρώματα είναι η καθημερινή επιβίωση. Το «καλάθι της νοικοκυράς» κάθε μέρα γίνεται όλο και πιο ακριβό ενώ μισθοί, συντάξεις, επιδόματα συνεχίζουν να βρίσκονται κάτω από τα επίπεδα του 2012 και οι όποιες αυξήσεις, στις περιπτώσεις που δίνονται, υπολείπονται κατά πολύ του επίσημου πληθωρισμού.

Τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ για τον πληθωρισμό απλά πιστοποιύν αυτό που βιώνουμε, ότι οι τιμές συνεχίζουν να ανεβαίνουν και βρίσκονται στο υψηλότερο σημείο από την εποχή που ξεκίνησε το «σπιράλ» των ανατιμήσεων το καλοκαίρι 2021. Ο πληθωρισμός το Σεπτέμβριο 2022, μετά από μια μικρή κάμψη τους μήνες Ιούλιο και Αύγουστο, επανήλθε στο 12% συγκριτικά με το 12,1% που ήταν τον Ιούνιο. Οι υψηλότερες αυξήσεις συνεχίζουν να καταγράφονται εκεί που «πονά» περισσότερο ο λαός: 35,4% αύξηση στη στέγαση λόγω αύξησης των ενοικίων, του ηλεκτρικού, και του κόστους θέρμανσης, 13,5% αύξηση στη διατροφή γενικώς, καθώς σε όλα τα είδη οι τιμές ανεβαίνουν καθημερινά. Η πληθωριστική διαδικασία όταν ξεκίνησε στην Ελλάδα ήταν αρκετά κάτω από το μέσο όρο της Ευρωζώνης. Γρήγορα όμως εξελίχθηκε αλματωδώς και από τον Ιανουάριο 2022 ξεπέρασε το μέσο όρο. Τον Σεπτέμβριο στην Ελλάδα σημειώθηκε ο έκτος στη σειρά υψηλότερος πληθωρισμός στην Ευρωζώνη και ο τρίτος υψηλότερος ενεργειακός πληθωρισμός (53,3% Ελλάδα έναντι 40,8% στην Ευρωζώνη). Ειδικά ο ενεργειακός πληθωρισμός, λαμβάνοντας υπόψη το υψηλό ποσοστό παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας στην Ελλάδα από «ανανεώσιμες πηγές», αποδεικνύει το μέγεθος της κερδοσκοπίας και της μεγέθυνσης των κερδών των ολίγων, όπως θα δούμε και παρακάτω.

Ο ενεργειακός τομέας αποτελεί για την παρούσα περίοδο, λόγω και του επερχόμενου χειμώνα, κεντρικό πρόβλημα. Με δεδομένη την ενεργειακή κρίση και την κλιμάκωση του πολέμου στην Ουκρανία σε όλα τα μέτωπα αναμένεται η ακόμα μεγαλύτερη επιδείνωση των ενεργειακών τιμών καθώς μπαίνουμε στο χειμώνα. Παράλληλα στην ατζέντα έχει προστεθεί σε αναβαθμισμένη θέση ο κίνδυνος των διακοπών ρεύματος, εθελοντικών ή / και υποχρεωτικών. Τα νοικοκυριά που δεν μπορούσαν να αντιμετωπίσουν και να ρυθμίσουν τους λογαριασμούς ρεύματος εδώ και μήνες βρίσκονται σε ακόμα μεγαλύτερη πίεση εν όψει του χειμώνα. Και μέσα σε όλα αυτά καταργήθηκε η επιδότηση στο πετρέλαιο κίνησης με αποτέλεσμα οι τιμές του να εκτοξευτούν και να ξεπεράσουν τις τιμές της βενζίνης. Η συγκεκριμένη ενέργεια είναι η εφαρμογή στην κυριολεξία της λαϊκής ρήσης «ο λύκος στην αναμπουμπούλα χαίρεται».

Ενώ αυτή είναι η αβίωτη καθημερινότητα για το λαό η κυβέρνηση αρνείται να πάρει μέτρα ουσιαστικού ελέγχου της ασύδοτης ανόδου των τιμών στα πάντα. Δίνει επιδοματάκια με το σταγονόμετρο, που δεν λύνουν το πρόβλημα. Διατηρεί τους έμμεσους φόρους (ΦΠΑ) και τους ειδικούς φόρους (καύσιμα) σε υψηλά επίπεδα, πολλαπλασιάζοντας τις εισπράξεις φόρων από αυτά (αυξήσεις πάνω από τον πληθωρισμό) για να «επιστρέφει» στο λαό ένα μέρος από αυτά και με τα άλλα να ικανοποιεί τις ανάγκες του συστήματος που υπηρετεί όπως αυτά καταγράφονται στο προσχέδιο του κρατικού προϋπολογισμού 2023.

Χρειάστηκε να φτάσουμε στα σημερινά δυσθεώρητα επίπεδα τιμών για να «ευαισθητοποιηθεί» η κυβέρνηση και να αρχίσει να συζητά το θέμα του ελέγχου των τιμών. Προσοχή ελέγχου, παρακολούθησης όχι απαγόρευσης ανόδου ή θέσπισης προϋποθέσεων για την άνοδο. Στο πλαίσιο αυτό ξεκινά προς το τέλος Οκτωβρίου, με τη «συνεργασία» των βιομηχανιών τροφίμων και των μεγάλων αλυσίδων σούπερ μάρκετ, η εφαρμογή του «καλαθιού του νοικοκυριού». Σε αυτό θα περιλαμβάνονται 51 προϊόντα από 30 κατηγορίες «για τα οποία θα υπάρχουν μηδενικές ή πολύ μικρές αυξήσεις» και θα εμπλουτίζεται κάθε 15 μέρες.

Από μια πρώτη εξέταση της πρότασης προκύπτουν πολλά προβλήματα και ερωτηματικά. Ήδη η ΓΣΕΒΕ το χαρακτήρισε ως «ψευδαίσθηση» αναφέροντας ότι «δεν θα έχει όμως κανένα αποτέλεσμα, γιατί ακόμη κι αν δεν γίνουν αυξήσεις σε εκείνα τα προϊόντα που θα τελούν υπό επιτήρηση, θα γίνουν μεγαλύτερες αυξήσεις σε συμπληρωματικά ή υποκατάστατα προϊόντα.»

Από το περιεχόμενο του καλαθιού λείπουν βασικά είδη διατροφής όπως οπωροκηπευτικά, όσπρια, αλεύρι, βούτυρο, μοσχάρι. Οι εξηγήσεις που δίνονται για αυτά αποδεικνύουν την αναποτελεσματικότητα του μέτρου και τις επιδιώξεις του με τη συνέχιση της νεοφιλελεύθερης πολιτικής στη διαμόρφωση των τιμών. Κάτω από αυτό το πρίσμα τα οπωροκηπευτικά δεν έχουν συμπεριληφθεί για δύο λόγους: Πρώτο διότι το κύριο κανάλι της διάθεσής τους δεν είναι τα σούπερ μάρκετ, τα οποία καλούνται να εφαρμόσουν το μέτρο του «καλαθιού» και δεύτερο οι τιμές τους αλλάζουν καθημερινά, είναι «χρηματιστήριο», καθώς καθορίζονται από τον καιρό άρα είναι δύσκολο να τις παρακολουθήσεις και να τις ορίσεις. Πρακτικά δηλαδή αντί να παρέμβει η κυβέρνηση στο «χρηματιστήριο» που καθορίζει τις τιμές των συγκεκριμένων προϊόντων, που είναι η χονδρική, αφήνει εκτός τα οπωροκηπευτικά και την κερδοσκοπία των ολίγων (χονδρέμποροι) σε βάρος παραγωγών και καταναλωτών να οργιάζει.

Η ένταξη ενός προϊόντος στο καλάθι δεν σημαίνει μείωση τιμής από τα τρέχοντα επίπεδα, ούτε απαγόρευση αυξήσεων και υποχρεωτική διατήρηση της τιμής σταθερής έστω στα σημερινά επίπεδα. Απλώς θα υπάρχει στενότερη παρακολούθηση της τιμής για τα συγκεκριμένα είδη με σκοπό οι αυξήσεις σε αυτά να είναι ελεγχόμενες, δηλαδή η συνολική αύξηση αυτής της κατηγορίας τροφίμων να είναι μικρότερη σε σχέση με τον δείκτη τιμών καταναλωτή. Κοινώς ένα ακόμα πολυδιαφημισμένο μέτρο της κυβέρνησης που για το λαό ανήκει στην κατηγορία «άνθρακες ο θησαυρός». Πίσω όμως από αυτό το μέτρο του καλαθιού κρύβονται και άλλες σκοπιμότητες, εκτός από τα επικοινωνιακά παιγνίδια της κυβέρνησης. Είναι η συνειδητή προσπάθεια με τη συνεργασία κυβέρνησης και των μεγάλων αλυσίδων σούπερ μάρκετ να μετατοπιστεί η αγοραστική κίνηση, από τη μικρή λιανική προς αυτά στο όνομα της οικονομίας στο καλάθι του νοικοκυριού.

Το προσχέδιο κρατικού προϋπολογισμού που κατατέθηκε στη Βουλή σηματοδοτεί τη συνέχιση της φορολογικής αφαίμαξης του λαού και τις επιδοτήσεις ψίχουλα. Η αύξηση των φόρων θα είναι 12% όταν η κυβέρνηση εκτιμά ότι ο πληθωρισμός θα τρέχει με 3% και το ΑΕΠ θα αυξηθεί κατά 2,1%. Δηλαδή οι φόροι αυξάνονται με υπερδιπλάσιο ρυθμό από το άθροισμα της αύξησης πληθωρισμού και ανάπτυξης. Τα 6 δισ. ευρώ και πλέον που θα είναι οι νέοι φόροι θα πληρωθούν από εμάς με ανάλογη μείωση των εισοδημάτων μας.

Και ενώ οι μισθοί είναι καθηλωμένοι σε επίπεδα κάτω από τα ισχύοντα προ μνημονίων και οι όποιες αυξήσεις υπολείπονται της τρέχουσας ανόδου τιμών τα μεγάλα επιχειρηματικά συμφέροντα καταγράφουν μεγάλες αυξήσεις των κερδών τους.

Τα καθαρά κέρδη μετά από φόρους, των εισηγμένων επιχειρήσεων στην κύρια αγορά του Χρηματιστηρίου Αθηνών εκτός τραπεζών, το Α’ εξάμηνο 2022, αυξήθηκαν κατά 91,9% και έφτασαν στα 3,21 δισ. ευρώ. Την ίδια περίοδο ο κύκλος εργασιών τους (πωλήσεις) αυξήθηκε κατά 57,8%. Τα μεγέθη αυτά καταδεικνύουν την ένταση της εκμετάλλευσης, την κερδοσκοπία με τις τιμές και την γενικότερη αξιοποίηση των ευκαιριών που προσφέρει η «οικονομία Ελντοράντο» όπως έχει διαμορφωθεί στο πλαίσιο των μνημονιακών πολιτικών, ειδικά όσον αφορά την αγορά εργασίας.

Φυσικά σε αυτές τις συνθήκες της ενεργειακής κρίσης, αλματώδους ανόδου των σχετικών τιμών και άρνησης της κυβέρνησης να παρέμβει στην αγορά για την προστασία του λαού, πρωταθλητές των κερδών αναδείχθηκαν οι εταιρείες του ενεργειακού τομέα. Αποτελεί τουλάχιστον πρόκληση για το λαό, που στενάζει οικονομικά και αδυνατεί να πληρώσει το λογαριασμό του ρεύματος και να ζεσταθεί το χειμώνα, να καταγράφονται αυξήσεις κερδών της τάξης του 500% για τις συγκεκριμένες εταιρείες που αποδεικνύουν τη ληστεία μέσω του τρόπου καθορισμού των τιμών σε βάρος του λαού. Ενδεικτικά τα καθαρά κέρδη μετά από φόρους το Α’ εξάμηνο 2022 για τα Ελληνικά Πετρέλαια (Λάτσης) ήταν 869 εκατ. ευρώ έναντι 205 εκατ. το Α΄εξάμηνο 2022 (αύξηση 324%) και για την Μότορ Όϊλ (Βαρδινογιάννης) 686 εκ. από 121 εκατ. το 2021 (αύξηση 468%).