Ο Ερντογάν εγκαινίασε την τρίτη δεκαετία της κυριαρχίας του στην τουρκική πολιτική σκηνή εξασφαλίζοντας στις εκλογές που κέρδισε μία ακόμη (την τρίτη στη σειρά) προεδρική θητεία. Το όραμά του για τον 21ο τουρκικό χρυσό αιώνα επιβραβεύτηκε από το 52% του εκλογικού σώματος, που φαίνεται πως πιστεύει ότι η Τουρκία μπορεί βάσιμα να διεκδικήσει την ανεξάρτητη (όχι υποτελή) και ισότιμη παρουσία στο μεγάλο τραπέζι όπου οι ισχυροί της Γης μοιράζουν την πίτα.

Η κυριαρχία του Ερντογάν δεν αποτυπώνεται μόνο από το ποσοστό της επανεκλογής του στον προεδρικό θώκο. Κατά κύριο λόγο αυτή η κυριαρχία/ηγεμονία περιγράφεται και από τη σαρωτική επικράτηση του κόμματος που ίδρυσε (ΑΚΡ) στις βουλευτικές εκλογές, που έγιναν παράλληλα με τον πρώτο γύρο της προεδρικής αναμέτρησης στις 14 Μαΐου. Το εν λόγω εκλογικό αποτέλεσμα διαλύει ώς έναν βαθμό τον «μύθο» της διαιρεμένης τουρκικής κοινωνίας, που βασίζεται στο 52% που ο Ερντογάν έλαβε για να επανεκλεγεί έναντι 48% του Κιλιτσντάρογλου. Από μια διαφορετική οπτική γωνία το ΑΚΡ και ο Ερντογάν ως σύστημα εξουσίας ηγεμονεύουν έναντι ενός πολυδιασπασμένου και ετερογενούς αντιπολιτευτικού συνασπισμού.

Σαφείς στόχοι

Έχοντας επίγνωση της τρέχουσας πολιτικής του ηγεμονίας αλλά και των ορίων του βιολογικού του ορίζοντα, ο Ερντογάν κατά την τρίτη θητεία έχει δύο ολοφάνερους μείζονες στόχους:

• Τη δρομολόγηση υπό τον απόλυτο έλεγχό του της διαδοχής του, έτσι ώστε το έργο του να μην αποτελέσει απλή παρένθεση στην τουρκική πολιτική ιστορία, που από τη δεκαετία του ’50 και μέχρι την εμφάνισή του στο στερέωμα ήταν απόλυτα συνδεδεμένη με την αμερικανική/δυτική πατρωνία.
• Την εδραίωση και προώθηση των τουρκικών γεωπολιτικών στόχων στην ευρύτερη περιοχή, που με μέθοδο και κόστος προώθησε από τη στιγμή που εμφανίστηκε στο κέντρο της πολιτικής ζωής της Τουρκίας.

Η διαδοχή

Η αποκαθήλωση των υπουργών Εσωτερικών (Σοϊλού), Εξωτερικών (Τσαβούσογλου) και Άμυνας (Ακάρ), στην οποία προχώρησε ο Ερντογάν ανακοινώνοντας το νέο Υπουργικό Συμβούλιο, αποτελεί πρώτα και κύρια μήνυμα στο εσωτερικό. Η απομάκρυνση των τριών από καίρια πόστα με προστιθέμενη πολιτική αξία μπορεί να εκληφθεί ως προληπτική κίνηση για τον έλεγχο μεσοπρόθεσμων εσωτερικών πολιτικών εξελίξεων, καθώς οι εν λόγω πρώην υπουργοί θα μπορούσαν, αν παρέμεναν στις θέσεις τους, να εδραιώσουν ρόλους δελφίνων και να διαταράξουν τη διαδικασία διαδοχής που ο Ερντογάν έχει κατά νου.

Εξ άλλου κανείς από τους εν λόγω υπουργούς (Σοϊλού, Τσαβούσογλου, Ακάρ) μπορεί να κατηγορηθεί πως στον τομέα ευθύνης του προώθησε προσωπική ατζέντα ή έκανε το παραμικρό που έβρισκε αντίθετο τον Ερντογάν.

Οι επιλογές του Ερντογάν για τα υπουργεία Εξωτερικών, Άμυνας αλλά και για τον επικεφαλής των Μυστικών Υπηρεσιών τη χώρας κινούνται απόλυτα στο πλαίσιο των στόχων που έχει θέσει στο εσωτερικό (διαδοχή) και στην εξωτερική πολιτική της χώρας.

Ο νέος υπουργός Εξωτερικών (και για μια γεμάτη δεκαετία επικεφαλής των τουρκικών Μυστικών Υπηρεσιών) Χακάν Φιντάν είναι «σκιά» και άνθρωπος της απόλυτης εμπιστοσύνης του Ερντογάν. Σε αυτόν άλλωστε οφείλει σε μεγάλο βαθμό ο Τούρκος Πρόεδρος την πολιτική/βιολογική επιβίωσή του από το πραξικόπημα το καλοκαίρι του 2016, καθώς ο Φιντάν κινητοποίησε τον μηχανισμό που απέκρουσε και εξολόθρευσε τους κινηματίες.

Αυτός (ο Φιντάν) έπαιξε κρίσιμο ρόλο, ως επικεφαλής των Μυστικών Υπηρεσιών, στη διαμόρφωση της νέας – μετά το πραξικόπημα – κατάστασης στην Τουρκία, ελέγχοντας τη διαδικασία εκκαθάρισης στρατού και Δημοσίου από πρόσωπα (δεκάδες χιλιάδες) φίλα προσκείμενα στους «γκιουλενιστές» και «φιλοαμερικανούς» πραξικοπηματίες.

Ο Φιντάν ήταν αυτός επίσης που μαζί με τον σημερινό υπουργό Άμυνας (Γκιουρέλ), ο οποίος το 2011 ήταν υπαρχηγός του τουρκικού Γενικού Επιτελείου, οργάνωσε προβοκάτσιες, έτσι ώστε να δικαιολογηθεί η άμεση τουρκική εμπλοκή στη Συρία, γεγονός που πυροδότησε από ένα σημείο και έπειτα την ένταση στις σχέσεις της Τουρκίας με τις ΗΠΑ.

Ο σχεδιασμός του Ερντογάν γίνεται ακόμη πιο απροκάλυπτος με την τοποθέτηση του έτερου (ο άλλος, όπως είπαμε, είναι ο Φιντάν) στενού του συνεργάτη Ιμπραήμ Καλίν στη θέση του επικεφαλής (της ΜΙΤ) των τουρκικών Μυστικών Υπηρεσιών.

Αυτή η παράδοση (της ΜΙΤ) από τον Φιντάν στον Καλίν αποτυπώνει την επιθυμία και τη δυνατότητα του Τούρκου Προέδρου να κρατήσει υπό τον απόλυτο έλεγχό του αυτό που μπορούμε να ονομάσουμε σύστημα εξουσίας του Ερντογάν. Αυτή η παράδοση – παραλαβή αποκαλύπτει επίσης και κάτι ακόμα: τη στενή διασύνδεση των στόχων της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής με τις δυνατότητες υποστήριξής τους από τις Μυστικές Υπηρεσίες της χώρας.

Σε ό,τι αφορά τα ελληνοτουρκικά, καλό θα είναι να μην ξεχνάμε τον ρόλο που ο Καλίν, ως σύμβουλος του Ερντογάν, έχει παίξει στις ελληνοτουρκικές μυστικές διαπραγματεύσεις (μετά την κρίση του «Ορούτς Ρέις» το καλοκαίρι του 2020) υπό αμερικανική και γερμανική διαμεσολάβηση, με στόχο τη μείωση του στρατιωτικού αποτυπώματος (δηλαδή την αποστρατιωτικοποίηση των ελληνικών νησιών) στην ελληνοτουρκική μεθόριο.

Σύμφωνα με ανάλυση του αμερικανικού Stratfor (που απηχεί, αν δεν συνδιαμορφώνει, τις θέσεις του αμερικανικού ΥΠΕΞ), «ο Ερντογάν θα διατηρήσει τις περισσότερες από τις προηγούμενες εξωτερικές πολιτικές του κατά τη διάρκεια της τρίτης θητείας του, αν και μπορεί να γίνει πιο επιθετικός αναφορικά με ορισμένα ζητήματα εθνικής ασφάλειας».

Στο πλαίσιο αυτό, οι Αμερικανοί (Stratfor) εκτιμούν πως «ο Ερντογάν θα συνεχίσει επίσης να δίνει προτεραιότητα σε ζητήματα εθνικής ασφάλειας και θα συνεχίσει την προσπάθεια για να επεκτείνει την τουρκική επιρροή στο εγγύς εξωτερικό, δηλαδή πιθανότατα θα γίνει πιο διεκδικητικός στην ανατολική Μεσόγειο, όπου η Τουρκία θέλει να εδραιώσει εδαφικές διεκδικήσεις»…

Προσοχή, λοιπόν…