Του Λεωνίδα Βατικιώτη

Δεν ήταν η πρώτη φορά που το London School of Economics (LSE) έπρεπε να διαλέξει ανάμεσα σε μια ιδιωτική, γενναιόδωρη μάλιστα, χορηγία και στην ακαδημαϊκή ελευθερία. Την προηγούμενη φορά, με βάση όσα έχουν γίνει ευρέως γνωστά, είχε συμβεί το 2011 όταν το διαβόητο βρετανικό πανεπιστήμιο κατηγορήθηκε ότι δέχθηκε χρηματοδότηση από πηγή που διατηρούσε δεσμούς με τον δικτάτορα της Λιβύης, Μουαμάρ Καντάφι. Οι σχετικές αποκαλύψεις τότε οδήγησαν στην παραίτηση του διευθυντή του Πανεπιστημίου, Χάουαρντ Ντέιβις.

Κι η πρόσφατη κρίση στο LSE, όπως αποκαλύφθηκε από τους Financial Times, είχε το ίδιο επίδικο, χορηγία μερικών εκατομμυρίων λιρών, αν και διαφορετικούς πρωταγωνιστές. Στη θέση της Λιβύης τώρα βρέθηκε η Κίνα!

Η χορηγία έλαβε διαστάσεις λόγω της σθεναρούς αντίδρασης του καθηγητή Διεθνών Σχέσεων Κρις Χιούτζες κι ενός ακόμη συναδέλφου του, που προτίμησε να διατηρήσει την ανωνυμία του. Η δική τους αντίδραση ήταν που οδήγησε τη διεύθυνση του LSE να ακυρώσει τη συμφωνία, η οποία περιελάβανε χρηματοδότηση έρευνας, χρηματοδότηση προπτυχιακών και μεταπτυχιακών προγραμμάτων για την οικονομία, την πολιτική και την κοινωνία της Κίνας, ενώ όλα αυτά θα επιβλέπονταν από μια ομάδα διακεκριμένων ατόμων από την Κίνα. Ο επίδοξος χρηματοδότης του βρετανικού πανεπιστημίου ήταν ένας επιχειρηματίας από τη Σαγκάη, ονόματι Έρικ Λι, ιδρυτής μιας επενδυτικής εταιρείας υπό τον τίτλο Chengwei Capital, ο οποίος κατ’ επανάληψη έχει τοποθετηθεί δημόσια υπέρ της κινέζικης κυβέρνησης – πιθανά, αυτό να ήταν το λάθος του… Με βάση το ρεπορτάζ της βρετανικής εφημερίδας ο Έρικ Λι έχει υποστηρίξει ότι «αν η εξέγερση στην Τιεν Αν Μεν δεν είχε κατασταλεί τότε τα πράγματα θα είχαν εξελιχθεί χειρότερα», ότι «η σταθερότητα που ακολούθησε οδήγησε μια γενιά στην ανάπτυξη και την ευημερία». Επίσης φαίνεται να έχει υποστηρίξει ότι «το στοίχημά μου είναι πώς ο κινέζος πρόεδρος θα αλλάξει την Κίνα και όλο τον κόσμο προς το καλύτερο». Ενδεχομένως, το τελευταίο να ήταν που αποτέλεσε τη σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι της ανοχής των Βρετανών, δεδομένων των πολέμων που έχουν προηγηθεί.

Ο καθηγητής του LSE επικαλέστηκε τον κίνδυνο που διατρέχει η ακαδημαϊκή ελευθερία στην περίπτωση που γίνει δεκτή η χορηγία. Για παράδειγμα θα γίνουν δεκτοί από την κινέζικη ομάδα επιτήρησης να παρακολουθήσουν τα προγράμματα φοίτησης φοιτητές οι οποίοι συμμετέχουν στις κινητοποιήσεις που ταράζουν το Χονγκ Κονγκ και στρέφονται κατά του Πεκίνου; Η χρηματοδοτούμενη έρευνα θα μπορεί να θίξει θέματα που σχετίζονται με τις απηνείς διώξεις που δέχθηκαν ακόμη κι οι συγγενείς των πρωτεργατών στην εξέγερση της Τιεν Αν Μεν ή το θέμα θα κηρυχθεί απαγορευμένη ζώνη; Επομένως, απαγορευμένη περιοχή και την ακαδημαϊκή συζήτηση… Πιθανότατα, ναι! Γι’ αυτόν άλλωστε το λόγο οι Κινέζοι ήθελαν ένα δικό τους Συμβούλιο να εποπτεύει την υλοποίηση του προγράμματος.

Οι καθηγητές του LSE που οδήγησαν τη σύγκρουση με τους Κινέζους και τη διεύθυνση του ιδρύματος στα άκρα έδειξαν ότι η χορηγία του Ερίκ Λι είναι η κορυφή μόνο του παγόβουνου. Στην επιστολή τους έγραψαν: «Το γεγονός ότι σημαίνουσες προσωπικότητες στη Σχολή έφτασαν σε ένα προχωρημένο στάδιο διαπραγμάτευσης μια χορηγίας από έναν ιδιώτη ο οποίος επαίρεται ότι είναι υπέρμαχος του αυταρχικού συστήματος της Κίνας δείχνει ότι οι υπάρχουσες διαδικασίες της Σχολής είναι ανεπαρκείς για να προστατεύσουν τις βασικές αξίες και τη φήμη μας»!

Το πρόβλημα με απόλυτη βεβαιότητα έχει λάβει μεγαλύτερες διαστάσεις αν κρίνουμε από την υπαινικτική αναφορά της εφημερίδας για το προβληματισμό με τον οποίο αντιμετωπίζονται κι άλλα χρηματοδοτούμενα προγράμματα από την Ινδία και το Ισραήλ…

Δεν περνάει μάλιστα απαρατήρητο το γεγονός ότι η Κίνα βρέθηκε στο στόχαστρο ενδεχομένως επειδή η ασιατική υπερδύναμη αποτελεί για τις ΗΠΑ και τη Ευρώπη την μεγαλύτερη οικονομική απειλή. Οι αντιδράσεις των καθηγητών του LSE άραγε θα ήταν ίδιες αν στη θέση του κινέζου εκατομμυριούχου, βρισκόταν ένας Σαουδάραβας κροίσος; Κι αυτό επειδή και στη Σαουδική Αραβία δικτατορία έχουν, απλώς τυχαίνει ο βασιλιάς και ο πρίγκιπας να αποτελούν τους καλύτερους πελάτες της δυτικής πολεμικής βιομηχανίας…

Επίσης, αν το LSE έχει την πολυτέλεια να απορρίψει μια χορηγία εκατομμυρίων λιρών, μπορεί να κάνει το ίδιο ένα άλλο πανεπιστήμιο που διαθέτει λιγότερους πόρους και στηρίζεται στους ιδιώτες για να χρηματοδοτήσει τις δαπάνες του; Η αποδοχή εκ μέρους του της κινέζικης χορηγίας το ίδιο σοβαρά δε θα πλήξει την ακαδημαϊκή ελευθερία;

Και τέλος, ένα ερώτημα που δεν αφορά την μακρινή Αγγλία: Η προσπάθεια απόκτησης επιρροής εκ μέρους της Κίνας δεν εξαντλείται στην Αγγλία και το LSE. Ο περίφημος Δρόμος του Μεταξιού δεν περιλαμβάνει μόνο δρόμους και λιμάνια, περιλαμβάνει επίσης και τη λεγόμενη «ήπια δύναμη», δηλαδή πολιτιστική επιρροή, με απώτερο στόχο τα οικονομικά συμφέροντα να συγκαλύπτονται και να ωραιοποιούνται με παραστάσεις χορού, θεάτρου και ακαδημαϊκές υποτροφίες. Η Ελλάδα πόσο οχυρωμένη είναι από μια τέτοια πολιτιστική επίθεση;

Επιστρέφοντας στα ακαδημαϊκά, μήπως το παράδειγμα του LSE αποτελέσει αφορμή για να τερματιστεί το καθεστώς των ιδιωτικών χορηγιών στην παιδεία έτσι ώστε να εξασφαλισθεί η ακαδημαϊκή ελευθερία και ο δημόσιος χαρακτήρας της;