Του Αναστάσιου Κων. Κώνστα

Στην ιστοσελίδα hellasjournal.com αναρτήθηκε πρόσφατα απόφαση του Α’ Τμήματος του ΣτΕ, με την οποία κρίθηκε ότι είναι συνταγματική η κατάργηση της ισόβιας σύνταξης των πολύτεκνων μητέρων. Το ΣτΕ υποστηρίζει ότι η καταβολή του πολυτεκνικού επιδόματος αντισταθμίζει την απώλεια της ισόβιας σύνταξης και συμβάλλει στην καταπολέμηση του δημογραφικού προβλήματος της χώρας, τηρουμένων βέβαια των οικονομικών «δυνατοτήτων» του κράτους...

Προφανώς κάποιοι εντός του παλαιού Αρσακείου δεν έχουν αντιληφθεί πόσο οξύ είναι το πρόβλημα της υπογεννητικότητας στην Ελλάδα, ούτε βέβαια ότι οι θάνατοι έχουν υπερβεί τις γεννήσεις στα μεταμνημονιακά χρόνια. Ακριβώς αυτό το φαινόμενο επεδίωκε να αποφύγει ο συνταγματικός νομοθέτης με τις διατάξεις του άρθρου 21, αλλά ποιος τον υπολογίζει πλέον. Πώς, όμως, αντιλαμβάνεται τη συγκεκριμένη απόφαση ο μέσος πολίτης; Τουλάχιστον άδικη, αν όχι επιτείνουσα την τραγική κατάσταση της κοινωνίας.

Είναι δυστυχώς προφανές ότι το χάσμα αντίληψης της πραγματικότητας μεταξύ κάποιων ανώτατων δικαστών και της υπόλοιπης κοινωνίας διευρύνεται συνεχώς, όπως ακριβώς το χάσμα μεταξύ πλουσίων και φτωχών. Αυτό, όμως, δεν συνιστά δικαιολογία, αφού το σύστημα δικαιοσύνης οφείλει να αποτελεί τον θεσμικό μηχανισμό απορρόφησης των κοινωνικών κραδασμών. Η νομολογία του ΣτΕ τα τελευταία οκτώ μεταμνημονιακά χρόνια πράττει εντελώς το αντίθετο και μάλιστα με σειρά αποφάσεων που διάκεινται ευνοϊκά προς συγκεκριμένες κοινωνικές ομάδες, ενώ αντιθέτως δείχνει να αποδέχεται με αρκετά μεγαλύτερη ευκολία την επίρριψη του κόστους της οικονομικής κρίσης στις πλάτες μη προνομιούχων πολιτών και εν γένει στη συντριπτική πλειοψηφία της κοινωνίας. Η κατάσταση αυτή τείνει να αυξάνει τον αριθμό όσων δυσπιστούν στις αποφάσεις της δικαιοσύνης.

Αν αυτό το γεγονός δεν συνεπαγόταν κίνδυνο έκρηξης της κοινωνικής δυσαρέσκειας, θα ήταν μικρό το κακό, αφού οι συγκεκριμένοι δικαστές κάποια στιγμή θα συνταξιοδοτηθούν. Υπάρχουν, όμως, πολλές ενδείξεις ότι η κοινωνία δεν έχει τις αντοχές που νομίζουν κάποιοι ανώτατοι δικαστές, με αποτέλεσμα να ευθύνονται, αν παρεκτραπεί η κατάσταση.

Γι’ αυτό άλλωστε η ανελλιπής επαφή κάθε δικαστή με την κοινωνική και οικονομική πραγματικότητα των πολιτών δεν είναι κάτι που ανάγεται στη διακριτική του ευχέρεια ή τη διάθεσή του. Είναι υποχρέωση που ανάγεται στα εν ευρεία έννοια καθήκοντά του, αφού οφείλει να ζει τον παλμό της κοινωνίας, προκειμένου να είναι σε θέση να ερμηνεύσει ορθά και αναλόγως των κοινωνικών αναγκών τις νομικές διατάξεις.

Πάντως τα στοιχεία γεννήσεων και θανάτων της ΕΛΣΤΑΤ, όπως άλλωστε και οι στατιστικές για τη διαρκή αύξηση όσων ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας στην πατρίδα μας είναι συντριπτικά και αποδεικνύουν ότι η συγκεκριμένη απόφαση του ΣτΕ μοιάζει να έχει εκδοθεί για κάποια άλλη χώρα και βέβαια όχι για την Ελλάδα. Υπό αυτήν την έννοια καθίσταται σχεδόν προκλητική για το κοινό περί δικαίου αίσθημα.

Όλα τα παραπάνω θα μπορούσαν να αποτελούν μία συνήθη κριτική σε βάρος εσφαλμένης δικαστικής απόφασης, εάν οι συνθήκες στην πατρίδα μας ήταν κανονικές. Είναι, όμως, κανονικές; Η άποψη του γράφοντος ίσως να μην έχει ιδιαίτερη αξία επί του θέματος. Όμως υπάρχει και η ανακοίνωση της 26ης Ιουλίου του έτους 2010 του Δικηγορικού Συλλόγου Αθηνών, δηλαδή του πολυπληθέστερου επιστημονικού συλλόγου της χώρας και δη νομικού συλλόγου. Εκδόθηκε επ’ ευκαιρία της προσφυγής του ΔΣΑ στο ΣτΕ για την ακύρωση των νομικών διατάξεων του 1ου μνημονίου, προσφυγή που όπως είναι γνωστό απορρίφθηκε μετ’ επαίνων.

Σ’αυτήν την ανακοίνωσή του ο ΔΣΑ επισημαίνει ότι με το 1ο μνημόνιο έχει εκχωρηθεί πλήρως η νομοθετική και εκτελεστική λειτουργία στην τρόικα. Το γεγονός αυτό όχι μόνο δεν έχει μεταβληθεί, αλλ’ αντιθέτως έχει οξυνθεί, αφού τα επόμενα μνημόνια ισχυροποίησαν ακόμα περισσότερο αυτήν την «εκχώρηση».

Τι σημαίνει λοιπόν η «πλήρης εκχώρηση της νομοθετικής και εκτελεστικής λειτουργίας»; Σημαίνει ότι ο πυρήνας της λειτουργίας του Συντάγματος έχει καταλυθεί και ότι επομένως δεν υφίσταται ούτε ίχνος λαϊκής κυριαρχίας (του θεμελίου του Συντάγματος).

Αυτό δυστυχώς εμμένει να αγνοεί το σύστημα απονομής της δικαιοσύνης, μη αντιλαμβανόμενο ότι ούτε η δικαστική λειτουργία θα μείνει στο απυρόβλητο και ότι η υπό τέτοιο καθεστώς έκδοση προκλητικών αποφάσεων, σαν αυτή που αποδέχθηκε ελαφρά τη καρδία την κατάργηση της ισόβιας σύνταξης των πολύτεκνων μητέρων, οδηγεί αναπόφευκτα στην πλήρη απαξίωση του ίδιου του συστήματος απονομής της δικαιοσύνης. Ωστόσο δεδομένης της κατάλυσης του πυρήνα του Συντάγματος και της ανυπαρξίας επίσημης αντίδρασης του συστήματος δικαιοσύνης σ' αυτήν την κατάσταση ίσως είναι υποκριτικό να διερωτάται κάποιος, αν μπορεί να λειτουργεί το σύστημα απονομής της δικαιοσύνης, αφού ο κύριος ρόλος του είναι η διαφύλαξη της λειτουργίας του Συντάγματος και δεν τον επιτελεί.

Παρόλ’αυτά ποτέ δεν είναι αργά, αφού η πραγματικότητα τείνει να επιβάλλει τους όρους ακόμα και σε εκείνους που εμμένουν να ζουν στον γυάλινο κόσμο τους, αποκομμένοι από την κοινωνική πραγματικότητα. Νέοι δικαστές και όχι μόνο έχουν επιδείξει αξιόλογη γενναιότητα εκδίδοντας αποφάσεις φιλικές προς τον πολίτη. Φαίνεται να βαδίζουν στα χνάρια των Τερτσέτη και Πολυζωίδη, που αρνήθηκαν να καταδικάσουν τον Κολοκοτρώνη και διώχθηκαν για την επιλογή τους αυτή. Άλλωστε κάποια στιγμή θα χρειαστεί να κυκλοφορήσουν ανάμεσα σε ανέργους, άστεγους, πάμφτωχους και λοιπούς αναξιοπαθούντες συμπολίτες μας και θα καταλάβουν ότι δεν είναι ούτε ηθικά, αλλ’ ούτε νομικά ανεκτό να πεθαίνουν συνάνθρωποί μας ως θύματα στον βωμό ενός υποτιθέμενου χρέους, που συνεχώς αυξάνεται και έχει αλυσοδέσει την πατρίδα μας και τον λαό της. Κάποια στιγμή θα αντιληφθούν ότι δεν είναι δυνατόν να είναι οφειλέτης του δημοσίου το μισό εργατικό δυναμικό της χώρας, ότι δεν μπορεί τα κόκκινα δάνεια να έχουν δεκαπλασιαστεί από το 2009, επειδή ξαφνικά ο Έλληνας αποφάσισε να γίνει μπαταχτσής.

Σε κάθε περίπτωση η αρχή πρέπει να γίνει με την αποκατάσταση της πλήρους συνταγματικής λειτουργίας και την απόδοση των κατά νόμο ευθυνών σε όσους παραβίασαν και εξακολουθούν να παραβιάζουν το Σύνταγμα στον πυρήνα του, σε όσους έχουν ανατρέψει το πολίτευμα και αδιαφορούν για την εφαρμογή της αρχής της λαϊκής κυριαρχίας. Είναι δε ιστορικά αποδεδειγμένο ότι, αν δεν το κάνει αυτό το σύστημα απονομής της δικαιοσύνης, θα το πράξει αργά ή γρήγορα ο λαός.

Ο Αναστάσιος Κων. Κώνστας είναι δικηγόρος Αθηνών παρ’ Αρείω Πάγω, ΜΔΕ Εμπορικού Δικαίου