Του Κώστα Κουτσουρέλη

Παρακολουθώ με ενδιαφέρον τις κινήσεις και τις πρωτοβουλίες που αναλαμβάνονται κατά καιρούς με σκοπό να αρθρωθεί στην Ελλάδα ένας πολιτικός λόγος συντηρητικός. Μου φαίνονται, ωστόσο, εγχειρήματα καταδικασμένα εξαρχής. Θα προσπαθήσω να εξηγήσω γιατί. Όπως μας έδειξε ο Παναγιώτης Κονδύλης, ο συντηρητισμός με την ιστορική του έννοια ήταν η πολιτική ιδεολογία του παλαιού καθεστώτος, των κληρονομικώ δικαιώματι αριστοκρατών, που σάρωσε στο πέρασμά της η Γαλλική Επανάσταση και τα απότοκά της κινήματα του 19ου αιώνα. Τέτοια πολιτική τάξη μεγαλογαιοκτημόνων ευγενών, η σύγχρονη Ελλάδα δεν είχε ποτέ. Άρα ούτε φορέα, ιστορικό ή δυνάμει, των ιδεών της.

Ακόμη, όμως, και αν εκλαμβάναμε τον «συντηρητισμό» με την ανιστορική του έννοια και σημασία, ως δύναμη υπερασπιστική του υπάρχοντος καθεστώτος, της ενεστώσας κατάστασης, δεν βλέπω χρεία τέτοιου πράγματος εν Ελλάδι. Τέτοια, συντηρητικά, κόμματα εδώ σε μας έχουμε άφθονα. Βαθιά συντηρητική είναι λόγου χάρη η κυβερνώσα Αριστερά, αφού κύριο μέλημά της είναι η υπεράσπιση του πελατειακού, παρασιτικού και βαθιά αναχρονιστικού χαρακτήρα του κράτους και της εθνικής οικονομίας.

Βαθιά συντηρητικό υπήρξε το ΠΑΣΟΚ που, χάριν της ίδιας αυτής πελατείας, ακύρωσε όσα λίγα και ανεπαρκή αλλά πάντως πράγματι εκσυγχρονιστικά βήματα είχε κάνει η ελληνική οικονομία και η καχεκτική αστική τάξη της μεταπολεμικά. Τίποτε δεν ευνόησε περισσότερο την παραγωγική μας οπισθοδρόμηση από τον δανειακό πακτωλό της δεκαετίας του 1980 αλλά και το φαρμακερό δόλωμα του ευρώ.

Τέλος, βαθύτατα συντηρητική, αντιδραστική μάλιστα, είναι η σημερινή αξιωματική αντιπολίτευση, στο μέτρο που ανεμίζει ως κύριο σύνθημά της τη μείωση του κράτους. Διότι δεν υπάρχει τίποτα πιο ευνοϊκό για τη διαιώνιση του υπάρχοντος καθεστώτος από τον αντικρατισμό –από το να παραιτηθούμε οικειοθελώς και προκαταβολικά, δηλαδή, από το μόνο ουσιαστικά εργαλείο που έχουμε στη διάθεσή μας, για να εκσυγχρονίσουμε διοικητικά και παραγωγικά την Ελλάδα: το κράτος.

Χίλιοι φωτισμένοι επιχειρηματίες

Η ιδέα ότι με μαγικό τρόπο θα βρεθούν χίλιοι φωτισμένοι επιχειρηματίες, για να δώσουν πνοή και κατεύθυνση στην ελληνική κοινωνία, επειδή θα τους μειώσουμε τους φόρους και θα άρουμε τα γραφειοκρατικά εμπόδια είναι, θεωρώ, κωμική. Γιατί η επιχειρηματική τάξη της χώρας είναι κατεξοχήν φορέας της νοοτροπίας που μας έφερε ως εδώ. Χωρίς εθνική στρατηγική, επιτελική προσπάθεια, μακρόπνοη χρήση και αξιοποίηση των διαθέσιμων πόρων της χώρας έμψυχων και άψυχων, χωρίς πολιτική πειθαρχία και προγραμματισμό δηλαδή, τέτοιου είδους ιδεοληψίες θα προμοτάρουν απλώς τις ήδη κυρίαρχες τάσεις.

Θα γιγαντώσουν την εξάρτησή μας από τον τουρισμό και τις «υπηρεσίες» της κακιάς ώρας και θα μας αποκόψουν ακόμη περισσότερο από τις συγκλονιστικές προόδους που γίνονται στους τομείς της ενέργειας, της έρευνας, της βιομηχανίας και των νέων τεχνολογιών.

Αλλιώς, όπως έλεγε ο Βλάσης Γαβριηλίδης τον καιρό του: «θα αβαντάρουν τα μικροταβερνάκια, τα μικροκαφενεδάκια, τα μικρομαγαζάκια και όλα τα άλλα ‘μικρό-‘». Όλα όσα στραγγαλίζουν τις παραγωγικές δυνατότητες της χώρας πνίγουν, εν τη γενέσει της, την υγιή φιλοδοξία και μας καθηλώνουν στο τελευταίο σκαλί του διεθνούς καταμερισμού εργασίας.

Ότι η χώρα διαθέτει πράγματι τέτοιες τεράστιες και εντελώς ανεκμετάλλευτες παραγωγικές δυνατότητες, μας το επιβεβαίωσε εντελώς πρόσφατα η έκθεση για την Ελλάδα της IHS Markit, κορυφαίας διεθνώς εταιρείας στρατηγικών οικονομικών μελετών. Σε τι πορίσματα κατέληξαν οι μελετητές, αφού συνεξέτασαν πλήθος μεταβλητών, τα μειονεκτήματα και τα πλεονεκτήματα της χώρας; Τα συνοψίζω εδώ εν τάχει, διότι ο ελληνικός Τύπος στην ουσία τα αποσιώπησε, επιμένοντας σε εντυπωσιοθηρικούς τίτλους:

• Ο τουρισμός είναι οικονομικό αδιέξοδο και η εξάρτηση της Ελλάδας από αυτόν ενέχει κινδύνους.
• Η μείωση των φόρων δεν συνεπάγεται ανάπτυξη, αντιθέτως ως έχει η κατάσταση θα τροφοδοτήσει τις εισαγωγές και θα πλήξει την αποταμίευση.
• Η μείωση του μισθολογικού κόστους του Δημοσίου δεν λύνει το πρόβλημα.
• Το κράτος χρειάζεται να ρίξει το βάρος του και να ενισχύσει συγκεκριμένους κλάδους που έχουν δυνατότητες και διεθνή ζήτηση, η αγορά από μόνη της δεν μπορεί να δώσει κατευθύνσεις. Ποιοι είναι αυτοί οι κλάδοι; Ούτε λίγο ούτε πολύ: η αεροναυπηγική, η ναυπηγική και οι μηχανοκατασκευές.

Μηδενική πιθανότητα

Ποια η πιθανότητα να εισακουστούν οι τεκμηριωμένες αυτές προτάσεις από τα πολιτικά μας κόμματα; Μηδενική. Σε αυτή τη χώρα, πολλοί βγάζουν το ψωμάκι τους δασκαλεύοντάς μας ότι μόνο για να σερβίρουμε καφέδες και να σηκώνουμε ντουβάρια είμαστε άξιοι.

Το να μιλάς για ναυπηγική ή αεροναυπηγική βιομηχανία ελληνική, σήμερα προκαλεί γέλωτα, ακούγεται σαν ανέκδοτο, γιατί έτσι ακριβώς ο Έλληνες έχουμε μάθει να βλέπουμε τον εαυτό μας. Αλλά μήπως οι πολιτικοί μας ταγοί πιστεύουν καθόλου στις ικανότητες και στις προοπτικές του λαού μας; Ο παρασιτισμός και ο μεταπρατισμός μάς έχουν γίνει δεύτερη φύση, αυτοσκοπός που άλλοτε τον πασπαλίζουμε με αριστερά και άλλοτε με δεξιά φληναφήματα.