Του Κώστα Ράπτη

Δεν ήταν γκάφα ούτε ολίσθημα. Η δήλωση του Βρετανού υφυπουργού Εξωτερικών, αρμόδιου για θέματα Ευρώπης και Αμερικής, σερ Άλαν Ντάνκαν ότι "σύμφωνα με τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας, διερευνητικές γεωτρήσεις δεν θα πρέπει να προχωρούν σε οποιαδήποτε περιοχή, στην οποία η κυριαρχία είναι υπό αμφισβήτηση”, αποτελεί υπολογισμένο πλήγμα στην προσπάθεια της Κυπριακής Δημοκρατίας να σταματήσει τις "πειρατικές” έρευνες για υδρογονάνθρακες που ξεκινά στην θαλάσσια δικαιοδοσία της το τουρκικό πλωτό γεωτρύπανο "Πορθητής”.

Άλλωστε η ίδια ακριβώς τοποθέτηση επαναλήφθηκε την Πέμπτη σε ανακοίνωση του Φόρεϊν Όφις, με την προσθήκη της επισήμανσης ότι ούτε η τουρκική πλευρά θα πρέπει να προβαίνει σε έρευνες στην ίδια αμφισβητούμενη περιοχή και ότι κατά τα λοιπά το Ηνωμένο Βασίλειο αναγνωρίζει το κυριαρχικό δικαίωμα της Κυπριακής Δημοκρατίας να αξιοποιεί ("προς όφελος όλων των Κυπρίων”) το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο στη διεθνώς συμφωνημένη Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη της.

Τεχνικά, η τοποθέτηση της βρετανικής διπλωματίας είναι ακριβής: οριοθέτηση της κυπριακής ΑΟΖ έχει υπάρξει με την Αίγυπτο, το Ισραήλ και (με εκκρεμή την κοινοβουλευτική επικύρωση) με τον Λίβανο, όχι όμως με την Τουρκία ή και την Ελλάδα.

Όμως, όπως επεσήμανε από το Λονδίνο ο Κύπριος υπουργός Ενέργειας Γιώργος Λακκοτρύπης, η περιοχή στην οποία προσπαθεί να κάνει γεωτρήσεις η Τουρκία βρίσκεται 37 ναυτικά μίλια από την ακτή της Κύπρου: κανείς δεν θα μπορούσε με βάση το Δίκαιο της Θάλασσας να την θεωρήσει διαφιλονικούμενη. Επιπλέον, η "διεθνώς αναγνωρισμένη”, κατά τη βρετανική ορολογία, δικαιοδοσία που έχει προκύψει από την οριοθέτηση των ΑΟΖ Αιγύπτου και Κύπρου με βάση την αρχή της μέσης γραμμής προκαταλαμβάνει κάθε αμφισβήτηση και για την επίμαχη περιοχή.

Στην πραγματικότητα, το "κενό” στο οποίο στέκεται το Φόρεϊν Όφις είναι πρωτίστως πολιτικό: αφορά το γεγονός ότι για το συγκεκριμένο θαλάσσιο οικόπεδο δεν έχουν υπάρξει από την Κυπριακή Δημοκρατία παραχωρήσεις προς διεθνείς εταιρείες τις οποίες η Τουρκία θα απέφευγε να παρενοχλήσει, όπως ακριβώς συμβαίνει με τα συμφέροντα της αμερικανικής ExxonMobil και της γαλλικής Total.

Πάνω από όλα, όμως, η τόσο ενοχλητική για τη Λευκωσία βρετανική παρεμβολή έρχεται να θυμίσει ότι η Βρετανία, ως πρώην αποικιακός κυρίαρχος και εγγυήτρια δύναμη, έχει στα κυπριακά πράγματα "ρόλο”, από τον οποίο δεν προτίθεται να παραιτηθεί. Ιδίως σε μία συγκυρία δραματικών αλλαγών στην ευρωπαϊκή αρχιτεκτονική.

Σε παλαιότερους καιρούς το Λονδίνο είχε αναλάβει "κατ' ανάθεση” τον πρώτο ρόλο στη διαμόρφωση της ευρωπαϊκής πολιτικής για το Κυπριακό – όπως φάνηκε και στο (συντεταγμένο ουσιαστικά από τον σερ Ντέιβιντ Χάνεϊ) "σχέδιο Ανάν”. Ο ίδιος ο Ντάνκαν κέρδισε την απαράσκεια των Ελληνοκυπρίων στη διάσκεψη του Κραν Μοντανά συνηγορώντας υπέρ των τουρκικών αξιώσεων για διαιώνιση των εγγυήσεων και της παρουσίας ξένων στρατευμάτων.

Άλλωστε, η Βρετανία έχει υπογράψει από το 2007 συμφωνία στρατηγικής συνεργασίας με την Τουρκία και αποτελούσε ανέκαθεν θερμό θιασώτη της τουρκικής ένταξης στην Ε.Ε.

Στην εποχή του Brexit όλα αυτά γίνονται πολύ πιο περίπλοκα. Όχι μόνο ο βρετανικός ρόλος τίθεται υπό αίρεση, αλλά ένας νέος ανταγωνιστής προβάλλει στον ορίζοντα, καθώς πυκνώνουν οι πολιτικές επαφές Παρισίων και Λευκωσίας και η Γαλλία ετοιμάζεται να αποκτήσει ναυτικές διευκολύνσεις στη βάση "Ευάγγελος Φλωράκης” προς υποστήριξη του αεροπλανοφόρου "Σαρλ ντε Γκωλ” που προβάλλει την γαλλική ισχύ στην περιοχή της ανατολικής Μεσογείου.

Στις δηλώσεις Ντάνκαν, η κυπριακή κυβέρνηση αντέδρασε με διάβημα προς τον Βρετανό πρεσβευτή στη Λευκωσία και με επιστολή του Νίκου Αναστασιάδη προς την Τερέζα Μέι. Σε σχετική δημοσιογραφική ερώτηση μάλιστα ο Κύπριος πρόεδρος ανέφερε ότι "βρισκόμαστε μόνο στην αρχή”. Αναρωτιέται κανείς εάν έχει προβλεφθεί επεξεργασμένη συνέχεια.

Ο δυσάρεστος για τη Λευκωσία αιφνιδιασμός είναι μια πραγματικότητα, αν αναλογισθεί κανείς ότι η Κυπριακή Δημοκρατία διευκόλυνε με την ψήφο της στα κοινοτικά όργανα (όπως επίσης υπενθύμισε ο Κύπριος πρόεδρος) τη Βρετανία στην υπόθεση του Brexit.