Του Κώστα Μελά

Αν και πρέπει να περιμένουμε μέχρι την κατάθεση του νέου προϋπολογισμού για να αποφανθούμε με βεβαιότητα για την οικονομική πολιτική που έχει εξαγγείλει η νέα κυβέρνηση, αυτή φαίνεται να στηρίζεται στη δραστική μείωση του φορολογικού βάρους των επιχειρήσεων και των νοικοκυριών. Ενώ η μείωση των φορολογικών συντελεστών σε σειρά δραστηριότητες κρίνεται αναγκαία και επιθυμητή εν τούτοις θα πρέπει να ληφθούν σοβαρά υπόψη οι υπάρχοντες περιορισμοί της οικονομίας, αλλά και της οικονομικής θεωρίας και εμπειρίας.

Υπάρχει ο περιορισμός που θέτει η δέσμευση για πρωτογενές πλεόνασμα ύψους 3,5% μέχρι και το 2022. Δυστυχώς πρέπει να επιτυγχάνεται και αποτελεί τον αρνητικό υπερκαθορισμό της ελληνικής οικονομίας που στενεύει τα όρια άσκησης της δημοσιονομικής πολιτικής. Μάλιστα, σύμφωνα με τις προβλέψεις της ΕΕ, αλλά και της Τραπέζης της Ελλάδος, η Ελλάδα κινδυνεύει να μην εκπληρώσει την υποχρέωσή της ως προς το στόχο του πρωτογενούς πλεονάσματος για το 2019, μετά τα δημοσιονομικά μέτρα που ψηφίστηκαν την 15η Μαΐου 2019.

Σύμφωνα με εκτιμήσεις, προκύπτει δημοσιονομικό κενό ύψους 0,6% του ΑΕΠ και επομένως το πρωτογενές πλεόνασμα θα διαμορφωθεί σε 2,9%, έναντι στόχου 3,5% του ΑΕΠ. Η εκτιμώμενη μεγέθυνση για το 2019 (ΕΕ: 2,1%, ΤτΕ 1,9%, ΙΟΒΕ 1,8%) υπολείπεται σημαντικά του μεγέθους που υπάρχει στον προϋπολογισμό του 2019 (2,5%). Δυσκολεύεται έτσι περαιτέρω η εκτίναξη του ΑΕΠ σε σχεδόν διπλάσια μεγέθη που επιθυμεί και διακηρύττει η νέα κυβέρνηση για το 2020.

Η αυξημένη εξωστρέφεια καθιστά την ελληνική οικονομία περισσότερο ευάλωτη στην επιβράδυνση της ευρωπαϊκής οικονομίας, γεγονός που αποτυπώνεται, μεταξύ άλλων, και στη στασιμότητα των διεθνών τουριστικών αφίξεων στο πρώτο τετράμηνο του 2019. Οι τουριστικές εισπράξεις, μετά από ένα εντυπωσιακό ξεκίνημα το πρώτο τρίμηνο του 2019 (αύξηση 37,7% ετησίως) επιβραδύνθηκαν στο 6,7% ετησίως τον Απρίλιο (23,3% ετησίως το τετράμηνο), λόγω κόπωσης της γερμανικής αγοράς. Το πιθανότερο σενάριο προβλέπει μηδενική αύξηση στα τουριστικά έσοδα το 2019.

Για να πάμε από το 2% στο 4%, που είναι ο στόχος της νέας κυβέρνησης, δεν αρκούν οι φοροελαφρύνσεις. Χρειάζεται και δομικός μετασχηματισμός της οικονομίας, που μόνο σε μικρό βαθμό έχει επιτευχθεί την τελευταία δεκαετία. Μετά δέκα χρόνια εφαρμογής των μνημονίων, το παραγωγικό υπόδειγμα εξακολουθεί να έχει όλα ή σχεδόν όλα τα χαρακτηριστικά της προ κρίσεως εποχή.

Η ζόρικη πρόκληση

Αποτελεί πρόκληση η διατήρηση ρυθμών ανάπτυξης ύψους 2% ετησίως, ή υψηλότερων, τα επόμενα χρόνια. Για να επιτευχθεί προϋποθέτει: Πρώτον, υγιή αύξηση των επενδυτικών δαπανών και του παραγωγικού δυναμικού, ιδίως σε κλάδους υψηλής παραγωγικότητας. Δεύτερον, ποιοτική αναβάθμιση της εργασίας. Τρίτον, ενίσχυση του ποσοστού των επιχειρήσεων και των νοικοκυριών που συμμετέχουν ενεργά στην οικονομική ανάκαμψη.