Του Κώστα Βενιζέλου

Με την αποκεντρωμένη ομοσπονδία ως το πλαίσιο συζήτησης για την επίτευξη συμφωνίας ανά χείρας και με πρόθεση να εγείρει, μεταξύ άλλων, και το θέμα Αμμοχώστου, θα προσέλθει ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Νίκος Αναστασιάδης στην άτυπη συνάντηση της ερχόμενης Παρασκευής, 9 Αυγούστου, με τον κατοχικό ηγέτη, Μουσταφά Ακιντζί. Θα είναι, όπως προβλέπεται, μια δύσκολη συζήτηση, κυρίως λόγω των εξελίξεων στην κυπριακή ΑΟΖ και των απειλών για εποικισμό της Αμμοχώστου.

Η οικοδέσποινα, Ελίζαμπεθ Σπέχαρ, θα έχει ρόλο διευκολυντή και δεν θα είναι παρούσα σε όλες τις φάσεις των συζητήσεων. Ο Πρόεδρος Αναστασιάδης και ο κατοχικός ηγέτης, Μουσταφά Ακιντζί, θα αρχίσουν με κατ' ιδίαν συνάντηση, στη διάρκεια της οποίας, όπως εκτιμάται, θα επιχειρηθεί να ξεκαθαρίσουν οι εκατέρωθεν προθέσεις σε ό,τι αφορά τη μορφή της λύσης.

Στο θέμα της μορφής της λύσης, εκείνο που φαίνεται να χωρίζει τους δυο συνομιλητές είναι το ζήτημα του βέτο, της θετικής ψήφου. Ο Νίκος Αναστασιάδης, ο οποίος έχει στο παρελθόν αποδεχθεί το δικαίωμα αυτό στην τουρκική πλευρά, μετά το Κραν Μοντάνα έχει αλλάξει τη θέση του, καθώς όπως έχει αναφερθεί θεωρεί πως μια τέτοια ρύθμιση δεν θα επιτρέπει στο Κράτος να λειτουργεί.

Στα πλαίσια αυτά προτείνει τη χαλαρή αποκεντρωμένη ομοσπονδία, προσφέροντας περισσότερες αρμοδιότητες στα συνιστώντα κράτη και λιγότερες στην κεντρική Κυβέρνηση. Προϋπόθεση να μην έχουν το δικαίωμα του βέτο οι Τουρκοκύπριοι. Ο Ακιντζί είναι έτοιμος να συζητήσει αποκεντρωμένη ομοσπονδία υπό την προϋπόθεση, ωστόσο, ότι θα ισχύσει η ερμηνεία της πολιτικής ισότητας, που παρέχει στην πλευρά του το δικαίωμα να εξουδετερώνει την πλειοψηφία με μια τουρκοκυπριακή ψήφο.

Το θέμα της Αμμοχώστου θα τεθεί από τον Πρόεδρο Αναστασιάδη κυρίως σε ό,τι αφορά τις ενέργειες στις οποίες προβαίνει το κατοχικό καθεστώς, με τις οποίες αφήνεται ανοικτό το θέμα του εποικισμού. Ο Μουσταφά Ακιντζί δεν είναι σύμφωνος με τις ενέργειες Τατάρ-Οζερσάι, ενώ στην Άγκυρα θεωρούν δύσκολο να "τεκμηριώσουν" το άνοιγμα της περίκλειστης περιοχής. Εάν θα γίνει, θα συνιστά μια κίνηση-αστραπή για επιβολή τετελεσμένων. Ή θα χρησιμοποιηθεί ο μη εποικισμός για αντάλλαγμα σε άλλα πεδία, όπως του φυσικού αερίου.

Στο ζήτημα του αερίου, που θα είναι στο τραπέζι της άτυπης, οι συζητήσεις μπορεί να επικεντρωθούν στις ήδη κατατεθειμένες προτάσεις που έχουν υποβληθεί εκατέρωθεν. Ο Πρόεδρος Αναστασιάδης θα έχει μαζί του κι άλλα επεξεργασμένα σενάρια, που θα προσφέρουν κίνητρα στους Τουρκοκύπριους, φθάνει να μην επιμένουν να εξυπηρετήσουν τις τουρκικές επιδιώξεις και συμφέροντα.

Στην αντίπερα όχθη, ο Ακιντζί θέλει με κάθε τρόπο να καταστήσει μέρος των συζητήσεων το θέμα των υδρογονανθράκων. Η πρότασή του, που ετοιμάσθηκε στην Άγκυρα, έχει ήδη απορριφθεί από τη Λευκωσία. Γι’ αυτό και δεν αποκλείεται να ξανασερβίρει μια πρόταση για πάγωμα όλων των ενεργειακών ερευνών στην κυπριακή ΑΟΖ.

Το αποτέλεσμα της άτυπης συνάντησης θα κρίνει ασφαλώς τα επόμενα βήματα στο Κυπριακό. Στη Νέα Υόρκη τα Ηνωμένα Έθνη αναμένουν το πράσινο φως για να προχωρήσουν. Δηλαδή, να στείλουν εκ νέου την απεσταλμένη του Γενικού Γραμματέα, Τζέιν Χολ Λουτ, στη Λευκωσία για συνέχιση των συζητήσεων στη βάση των αποτελεσμάτων της συνάντησης Αναστασιάδη και Ακιντζί. Είναι δε ξεκάθαρο ότι τα Ηνωμένα Έθνη δεν επιμένουν στο θέμα των «όρων αναφοράς», από τη στιγμή που δεν διαφαίνεται προοπτική.

Τα χρονικά περιθώρια στενεύουν

Είναι σαφές πως για τον Διεθνή Οργανισμό τα χρονικά περιθώρια στενεύουν και γι’ αυτό θεωρούν πως όλα θα πρέπει να ξεκαθαρίσουν μέχρι το τέλος Οκτωβρίου, ώστε να συγκληθεί, εάν υπάρχουν οι προϋποθέσεις, Πενταμερή Διάσκεψη για το Κυπριακό. Για να γίνει αυτό θα πρέπει να γίνουν βήματα προόδου στη συνάντηση της 9ης Αυγούστου, να συγκληθεί άτυπη πενταμερής σε επίπεδο τεχνοκρατών και θα γίνει και η τριμερής στη Νέα Υόρκη (Γκουτέρες, Αναστασιάδης και Ακιντζί).

Η τελευταία αυτή συνάντηση στη Νέα Υόρκη θα πραγματοποιηθεί εκτός συγκλονιστικού απροόπτου, αν και ακόμη δεν κλείδωσε ημερομηνία. Στο παζλ των εξελίξεων έχει βρεθεί και η νέα ελληνική Κυβέρνηση. Μόλις έχει αναλάβει τη διακυβέρνηση και η προσοχή της είναι στα εσωτερικά ζητήματα της χώρας και ειδικότερα στο θέμα της οικονομίας. Το είπε, άλλωστε, και ο Πρωθυπουργός Μητσοτάκης, βρισκόμενος προ ημερών στη Λευκωσία. Είναι δε προφανές πως η Αθήνα δεν είναι θερμή στο ενδεχόμενο σύγκλησης μιας νέας Πενταμερούς.