Του Λεωνίδα Βατικιώτη

Δε χρειάστηκε παρά ένα 24ωρο για να καταλάβουν και οι πλέον ανυποψίαστοι τους λόγους που οδήγησαν την Τουρκία να απορρίψει την απόφαση των υπουργών Εξωτερικών της Ευρωπαϊκής Ένωσης για αποστολή πολεμικών σκαφών στα ανοιχτά της Λιβύης με σκοπό τον έλεγχο του εμπάργκο όπλων προς τη βορειοαφρικανική χώρα. Ο σφοδρός βομβαρδισμός εκ μέρους των δυνάμεων του Χαφτάρ την επομένη ακριβώς ημέρα, την Τρίτη 18 Φεβρουαρίου, εναντίον τουρκικού πλοίου που μετέφερε όπλα στην κυβέρνηση της Τρίπολης έδειξε ποια χώρα παραβιάζει συστηματικά το εμπάργκο όπλων που αποφάσισε ο ΟΗΕ ως ένα πρώτο και στοιχειώδες μέτρο για την ειρηνική επίλυση της σύγκρουσης που διχάζει την Λιβύη.

Η απόφαση των ευρωπαίων υπουργών Εξωτερικών κάθε άλλο παρά εύκολη ήταν. Οι αντιδράσεις ωστόσο δεν προέρχονταν από την διαφορετική στάση που κρατούν τα περισσότερα ευρωπαϊκά κράτη απέναντι στον πόλεμο της Λιβύης, με την Ιταλία χαρακτηριστικά να υποστηρίζει την Κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας και τη Γαλλία να συμπαρατάσσεται με τον στρατηγό Χαλίφα Χαφτάρ. Η διαφωνία αφορούσε το εσωτερικό των ευρωπαϊκών χωρών. Η Αυστρία συγκεκριμένα, εκφράζοντας προφανώς κι άλλες χώρες όπως ενδεικτικά η Ιταλία, ήθελε να ληφθούν συγκεκριμένα μέτρα ώστε η ναυτική αποστολή να παραμείνει αμιγώς στρατιωτική και να μην εξελιχθεί σε ανθρωπιστική, αν σκάφη με μετανάστες αρχίσουν να προσεγγίζουν τα πολεμικά κι αυτά ξεκινήσουν επιχειρήσεις διάσωσης, όπως είναι υποχρεωμένα να πράξουν σε αντίστοιχες περιπτώσεις.

Η συμφωνία αφορά την ανάπτυξη πολεμικών μακριά από του δρόμους της μετανάστευσης και την δέσμευση αναστολής της επιχείρησης σε περίπτωση που διαπιστωθεί αύξηση των μεταναστευτικών ροών. Οι ευρωπαϊκές χώρες διεκδικούν έναν ενεργό ρόλο στις εξελίξεις της Λιβύης, δε διστάζουν μάλιστα να θυσιάσουν πολύτιμους πόρους σε αυτή την κατεύθυνση, αλλά …σηκώνονται και φεύγουν όταν έρχεται το πλήρωμα του χρόνου να αναλάβουν την ευθύνη των πράξεων τους. Ας μην ξεχνάμε τον πρωταγωνιστικό ρόλο που διαδραμάτισαν πολλές κυβερνήσεις κι όχι μόνο η γαλλική στην επέμβαση του ΝΑΤΟ στην Λιβύη και την ανατροπή του Καντάφι ακριβώς πριν εννιά χρόνια…

Η Τουρκία αντέδρασε έντονα στην απόφαση των ευρωπαίων, με τον εκπρόσωπο του κυβερνώντος κόμματος ΑΚΡ να υποστηρίζει ότι η παρακολούθηση του εμπάργκο είναι δουλειά του ΟΗΕ κι όχι της ΕΕ… Κι αυτό παρότι αν κάτι συμφώνησε η Σύνοδος του Βερολίνου ήταν να τερματιστεί κάθε ανάμειξη ξένου κράτους στην διαμάχη της Λιβύης κι ως πρώτο μέτρο να επιβληθεί ένα αποτελεσματικό εμπάργκο όπλων και προς τις δύο πλευρές.

Εντελώς μα εντελώς …τυχαία την ώρα που γίνονταν αυτές οι ανακοινώσεις τουρκικό πλοίο φορτωμένο με οπλισμό έπλεε προς την Τρίπολη. Έγινε γνωστό όταν ο Λιβυκός Εθνικός Στρατός προκάλεσε μια κόλαση πυρός στο λιμάνι της Τρίπολης που ως στόχο δεν είχε μόνο το τουρκικό πλοίο αλλά και μια αποθήκη πυρομαχικών του κυβερνητικού στρατού. Η Άγκυρα διέψευσε την είδηση χωρίς ωστόσο να πείσει κανέναν… Πολλές φορές άλλωστε στο παρελθόν, ακόμη και πριν αποβιβαστούν τούρκοι στρατιώτες στην Τρίπολη, έχει υποστηρίξει το δικαίωμά της να εξοπλίζει την Κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας επικαλούμενη ότι χαίρει της νομιμοποίησης του ΟΗΕ. Άρα με τις αποστολές της διαφυλάσσει κι εμπεδώνει τη διεθνή νομιμότητα…

Τα πυρά του Χαφτάρ, που προκάλεσαν το θάνατο τριών αμάχων κι έσπειραν το φόβο μιας αναζωπύρωσης των εχθροπραξιών, οδήγησαν σε πάγωμα τις ειρηνευτικές συνομιλίες μεταξύ των δύο αντιμαχόμενων πλευρών που ήταν σε εξέλιξη στη Γενεύη, με τον Ερντογάν να χαιρετίζει την απόσυρση των πέντε αντιπροσώπων της λιβυκής κυβέρνησης. Τα πυρά του Χαφτάρ επικρίθηκαν ωστόσο και από την Μόσχα μιας, κι επισήμως πάντα, κατά την πρόσφατη συνάντηση του ρώσου υπουργού Άμυνας Σεργκέι Σοϊγκού με τον Χαφτάρ και οι δύο πλευρές συμφώνησαν ότι η μοναδική προοπτική για τη Λιβύη βρίσκεται στην πολιτική διευθέτηση της κρίσης. Εκεχειρία είχαν συμφωνήσει μεταξύ τους και οι δύο αντιμαχόμενες πλευρές, η διεθνώς αναγνωρισμένη κυβέρνηση και οι δυνάμεις του Χαφτάρ, η οποία προφανώς ήταν το πρώτο θύμα των βολών του πυροβολικού.

Η λιβυκή κυβέρνηση αντέδρασε εντονότατα επειδή στο λιμάνι της Τρίπολης ελλιμενίζουν επίσης κι όλα τα εμπορικά πλοία που μεταφέρουν εμπορεύματα, τρόφιμα και καύσιμα. Μάλιστα, η κρατική πετρελαϊκή εταιρεία NOC έδωσε εντολή να αποπλεύσουν από το λιμάνι όλα τα τάνκερ, μεταξύ των οποίων κι ένα δεξαμενόπλοιο που εκείνη την ώρα άδειαζε υγροποιημένο αέριο, για να αποφευχθεί μια τεράστια ανθρωπιστική και περιβαλλοντική καταστροφή που θα συμβεί αν πληγεί εγκατάσταση καυσίμων…

Στην πράξη κάθε εξασθένιση του άξονα Λιβύης – Τουρκίας – Ιταλίας – Κατάρ, κ.α. ευνοεί τον Χαφτάρ και τους συμμάχους του, από τη Ρωσία και τη Γαλλία, μέχρι την Αίγυπτο και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, συμπεριλαμβανομένης φυσικά και της Αθήνας, που γνωρίζει καλά ότι η τρέχουσα ανακωχή είναι προσωρινή. Και μια αναζωπύρωση που θα οδηγήσει στο τέλος της την επίθεση που ξεκίνησε τον Απρίλιο του 2009, με έπαθλο όλη την Λιβύη κι όχι μόνο την ανατολική πόλη του Τομπρούκ, τα πετρελαϊκά κοιτάσματα και τα λιμάνια εξόδου, είναι θέμα χρόνου…