Του Νίκου Αλεξάτου *

Με εργαλεία βασανισμού επέβαλαν οι ισχυροί της Ε.Ε. την περασμένη δεκαετία τις διάφορες τρόικες στις καθημαγμένες από την οικονομική κρίση οικονομίες και κοινωνίες των PIGS και τους όρους των εκάστοτε συμφωνιών για νεοφιλελεύθερες μεταρρυθμίσεις και προγράμματα εξοντωτικής λιτότητας. Αυτήν την απροκάλυπτη παραδοχή έκανε ο Γερμανός υπουργός Εξωτερικών, ο Σοσιαλδημοκράτης Χάικο Μάας, σε συνέντευξή του που δημοσιεύτηκε την Παρασκευή στο γερμανικό περιοδικό Spiegel. Η έκπληξη δεν έγκειται στο χαρακτηρισμό αυτόν καθ’ αυτό.

Δεν προξενεί έκπληξη, γιατί από το 2010 μέχρι σήμερα δεν χρειάζεται να γνωρίζει κανείς οικονομία, κοινωνιολογία και πολιτική για να ξέρει τι σήμανε τρόικα και μνημόνιο – τα έχει βιώσει με σκληρό και ανυπόφορο τρόπο.

FM @HeikoMaas in his interview with @derspiegel: "In this crisis, we need rapid help without ‘torture tools’ such as a troika or tough austerity measures. We have proposed a package adding up to over 500 billion euros – more than has ever been activated." @HeikoMaas [1/2] pic.twitter.com/bH4qnYeAB2

— GermanForeignOffice (@GermanyDiplo) April 11, 2020

Έχουν γραφτεί άπειρα σχετικά με τη σκληρότητα των μέτρων, σχετικά με τις καταστροφικές συνέπειές τους για ευρύτατα τμήματα του πληθυσμού των χωρών που υποχρεώθηκαν να εφαρμόσουν μνημόνια. Ακόμα πιο πίσω, δεν ήταν έκπληξη το είδος των μέτρων και η κατεύθυνσή τους για όσους ήξεραν τι σημαίνει Μάαστριχτ, Λισαβώνα, τι σημαίνει ΟΝΕ. Ακόμα, πόσοι και πόσοι δεν ανατρίχιαζαν στο άκουσμα των αρχικών ΔΝΤ, αν είχαν μια μέτρια γνώση περί Λατινικής Αμερικής στις δεκαετίες του 1980 και 1990; Πόσοι δεν είχαν διαβάσει ή δεν είχαν ακούσει σχετικά με τη Ναόμι Κλάιν και το βιβλίο της ‘Δόγμα του Σοκ’; Τα μεταμοντέρνα νεοφιλελεύθερα βασανιστήρια, τους εικονικούς πνιγμούς τους έζησαν όλες οι κοινωνίες της Ανατολικής Ευρώπης μετά την κατάρρευση του υπαρκτού σοσιαλισμού με την ανείπωτη φτώχεια, ανεργία, απώλεια αξιοπρέπειας. Με τη δραματική πτώση ακόμα και αυτού του προσδόκιμου ζωής. Η δε Γερμανία τα πρώτα τέτοιου είδους βασανιστήρια τα έκανε πάνω στον ίδιο της τον πληθυσμό που είχε την ατυχία να γεννηθεί στην πρώην Λαοκρατική Δημοκρατία της Γερμανίας.

Τι ξέρασαν όμως οι βασανισμένες χώρες και κοινωνίες του Νότου; Δεν ξέρασαν πληροφορίες αλλά γιατρούς και νοσηλευτές, φτηνούς εργάτες, λιμάνια, τρένα και αεροδρόμια.

Έκπληξη προκαλεί το θράσος που έχει ο Γερμανός αξιωματούχος. Θράσος που τον οδηγεί να παραδέχεται ότι η χώρα του, μαζί με άλλες εύρωστες οικονομικά χώρες του Βορρά, τότε, στα 2010 και 2012 και 2015, έκαναν βασανιστήρια στις χώρες του Νότου για να τις κάνουν να “ξεράσουν”. Δεν εφάρμοσαν “μέτρα σωφρονισμού”, ώστε να συνετιστεί ο “παραβατικός” και να πάρει τον σωστό δρόμο. Έκαναν βασανιστήρια.

Τα βασανιστήρια γίνονται για δυο λόγους και έναν τρίτο, πιο βαθύ. Γίνονται για να αποσπάσει ο βασανιστής πληροφορίες και υλικά μέσα, για να εκμηδενίσει την ηθική ή σωματική ισχύ του θύματος και πιο βαθιά για να ικανοποιήσει τα σαδιστικά του ένστικτα. Τι ξέρασαν όμως οι βασανισμένες χώρες και κοινωνίες του Νότου; Δεν ξέρασαν πληροφορίες αλλά γιατρούς και νοσηλευτές, φτηνούς εργάτες, λιμάνια, τρένα και αεροδρόμια, ξέρασαν τις βουνοκορφές τους για ανεμογεννήτριες και τις πρώτες ύλες τους. Ξέρασαν τις παραλίες τους για να πίνουν μοχίτο οι Βόρειοι τα καλοκαίρια. Δεν απέσπασαν, λοιπόν, πληροφορίες οι βασανιστές. Απέσπασαν ανθρώπινο δυναμικό και πλούτο. Έδρασαν ως λήσταρχοι που βασάνισαν τα θύματά τους για να τους δώσουν την περιουσία τους.

Φυσικά, δεν θα ήταν εύκολο να λυγίσει το θύμα αν δεν είχαν οι λήσταρχοι τη συνεργασία ντόπιων χωροφυλάκων, που και αυτοί περίμεναν να πάρουν λεία από την περιουσία του θύματος. Ήταν φθινόπωρο του 2013 όταν ο Άδωνις Γεωργιάδης καυχιόταν ότι αυτός και όχι η τρόικα απολύει γιατρούς και νοσηλευτές. Ένα χρόνο μετά, η γερμανική κρατική Deutsche Welle περιχαρής δημοσίευε άρθρο για τους Έλληνες γιατρούς που φτάνουν στη Γερμανία, η οποία τους περίμενε με ανοιχτές αγκάλες. Μετά τους Ρουμάνους, είναι οι Έλληνες η δεύτερη πολυπληθέστερη ομάδα στις τάξεις των ξένων γιατρών στη Γερμανία: 2059 Έλληνες και Ελληνίδες γιατροί δούλευαν την 31^η Δεκεμβρίου 2018 στα γερμανικά νοσοκομεία, 3556 Ρουμάνοι. Επίσης, σχεδόν 1000 Ιταλοί και Ιταλίδες, 1334 Βούλγαροι και 1231 Ούγγροι. Άραγε να μην παίζουν αυτοί οι Έλληνες, και οι Ρουμάνοι, κι οι Ιταλοί το ρόλο τους σήμερα στο ότι η Γερμανία, με τόσα πολλά κρούσματα κορονοϊού, παρουσιάζει πολύ χαμηλό ποσοστό θνητότητας; Και μήπως έλειψαν αυτοί οι γιατροί από την Ιταλία, μήπως έλειψαν από την Καστοριά και τις Κυκλάδες;

Έκπληξη προκαλεί η πνευματική και πολιτική φτώχεια του Μάας. Ήθελε να δείξει πόσο καλοί είναι πλέον οι Βόρειοι; Ότι δεν θέτουν όρους για να δώσουν τα 500 δισ.; Δεν το έδειξε, παρά έκανε σαφές ότι δεν σκαμπάζει από διπλωματία. Είναι δυνατόν ο επικεφαλής της γερμανικής διπλωματίας να παραδέχεται ότι η κυβέρνησή του, μαζί με τους Ολλανδούς, τους Αυστριακούς και τους Φιλανδούς, υπέβαλαν σε βασανιστήρια τον ευρωπαϊκό Νότο; Ναι, είναι δυνατόν. Διαχειριστής είναι ο άνθρωπος. Τα ‘αστεία’ των διαδρόμων του υπουργείου του και των γραφείων των Βρυξελλών αναπαράγει. Του ξέφυγε; Όχι, γιατί το ανάρτησε και στο Twitter του. Βασανιστές εθνών, λοιπόν.

Δεν ζούμε ωστόσο σε εποχή που βγάζει μεγάλους πολιτικούς. Ούτε καν μέτριους. Ζούμε σε εποχή κυνικών διαχειριστών.

Είπε και άλλα ο Μάας. Η Γερμανία επί μέρες δέσμευε υλικά που είχαν προορισμό τις χώρες του Νότου, πολύτιμα υλικά για την αντιμετώπιση της πανδημίας. Έπρεπε να νιώσουν την καυτή ανάσα των Κινέζων στα αεροδρόμια της Ευρώπης με στολές και μάσκες για μοίρασμα ή πώληση και τις αποστολές γιατρών του ρωσικού στρατού, την παρουσία στην Ιταλία των κομμουνιστών μαύρων γιατρών από την Κούβα, για να καταλάβουν ότι χάνουν οποιαδήποτε συνοχή στο θάλαμο των βασανιστηρίων τους. Και να αποδεσμεύσουν όσα υλικά δεν τους ήταν απαραίτητα. Τον ρώτησαν για αυτό και απάντησε πως ήταν όπως όταν το αεροπλάνο αποσυμπιέζεται: πρώτα φοράς τη δική σου μάσκα και μετά δίνεις βοήθεια στους άλλους. Μόνο που η Γερμανία δέσμευε τον Μάρτη τις μάσκες των άλλων, δεν τις έδινε. Και αυτοί πέθαιναν.

Είναι η ίδια ποιότητα Ευρωπαίων πολιτικών που ερμηνεύουν τη στάση του Ολλανδού υπουργού Οικονομικών Χέκστρα ως επίδειξη του τεντωμένου μεσαίου δάχτυλου της χώρας του στην Ιταλία , η οποία παλεύει με τον θάνατο και την οικονομική καταστροφή. Ο Χέκστρα είχε αρνηθεί στα τέλη του Μάρτη βοήθεια στην Ιταλία λέγοντας ότι η Ρώμη δεν έχει με δική της ευθύνη τη δυνατότητα να ανταπεξέλθει οικονομικά στην πρωτοφανή κρίση. Ο υπουργός Οικονομικών του τέταρτου μεγαλύτερου φορολογικού παραδείσου της υφηλίου…

Ο Μάας δεν μίλησε ως υπουργός Εξωτερικών μεγάλης παγκόσμιας δύναμης, δεν μίλησε με τη διπλωματική γλώσσα που απαιτεί ο ρόλος του. Και αυτό εκπλήσσει. Δεν ζούμε ωστόσο σε εποχή που βγάζει μεγάλους πολιτικούς. Ούτε καν μέτριους. Ζούμε σε εποχή κυνικών διαχειριστών, στην εποχή του Τραμπ, του Μάας, του Χέκστρα, του Άδωνι Γεωργιάδη. Η δήλωσή του λοιπόν αρμόζει σε ένα διαχειριστή.

Παιδί διάβαζα τον ‘Μικρό Ήρωα’. Για βασανιστήρια διάβαζα, για πείσμα και σφιγμένα δόντια που κράταγαν τα στόματα κλειστά. Για εντυπωσιακές απελευθερώσεις αγωνιστών από τα μπουντρούμια της Γκεστάπο. Πού ξέρουμε; Μπορεί κάπου στη νέα γενιά να υπάρχουν μικροί ήρωες και πάλι, κάποιος Γιώργος Θαλάσσης, που να ξέρει τι να κάνει τους βασανιστές.

*Ο Νίκος Αλεξάτος είναι ιστορικός και κοινωνικός επιστήμονας. Έχει ζήσει χρόνια στο Βερολίνο και ασχολείται με θέματα ελληνογερμανικού ενδιαφέροντος.

Πηγή: ΚΟΣΜΟΔΡΟΜΙΟ