Του Σταύρου Χριστακόπουλου

Μια πολύ δύσκολη εξίσωση θα κληθούν να λύσουν το επόμενο δίμηνο οι κυβερνήσεις όλου του πλανήτη και, μεταξύ αυτών, η ελληνική: πώς θα μπορέσουν να βγουν από τις καραντίνες – όπου αυτές υπάρχουν – για να μπορέσουν να λειτουργήσουν οι οικονομίες χωρίς να αναλάβουν το ρίσκο ενός νέου μεγάλου κύματος της Covid-19, της ασθένειας που προκαλεί ο νέος κορωνοϊός.

Η επανάληψη του πανδημικού φαινομένου ή η μεγάλη χρονική παράταση του ήδη υφιστάμενου είναι δυνατόν να προκαλέσει τεράστια παγκόσμια ύφεση, για την οποία ήδη κάνουν λόγο μεγάλοι διεθνείς οργανισμοί και χρηματοοικονομικοί οίκοι. Ο ΟΟΣΑ, για παράδειγμα, παρότι απέφυγε την αναφορά σε αριθμούς, έκανε χθες λόγο για «τη μεγαλύτερη πτώση που έχει καταγραφεί ποτέ στις περισσότερες μεγάλες οικονομίες».

Για την Ελλάδα ειδικότερα, η οποία έχει περάσει μια εξαιρετικά δύσκολη (μνημονιακή) δεκαετία και προσπαθεί με τα χίλια ζόρια να ανακάμψει, το στοίχημα είναι πολύ κρίσιμο, καθώς:

● Δεν μπορεί να ρισκάρει το πολύ καλό αποτέλεσμα που έχει αποδώσει μέχρι στιγμής η προσπάθεια της κυβέρνησης να κρατήσει την πανδημία μακριά από το Εθνικό Σύστημα Υγείας. Τα έγκαιρα προληπτικά μέτρα και η εντυπωσιακή αυτοπειθαρχία της ελληνικής κοινωνίας έχουν συμβάλει τα μέγιστα στην προσπάθεια να μείνει σταθερό ένα από τα πιο εύθραυστα συστήματα Υγείας της ανεπτυγμένης Δύσης.
● Δεν μπορεί να αντέξει μια μεγάλη παράταση του σημερινού «κλειδώματος» της οικονομίας, καθώς ήδη έχουν κάνει την εμφάνισή τους καταστροφικά σενάρια ύφεσης για το 2020, τα οποία παραπέμπουν σε αριθμούς ανάλογους των πρώτων τριών μνημονιακών χρόνων!

Είναι άλλωστε γνωστό πώς, παρά τις προβλέψεις εγχώριων και διεθνών οργανισμών και τραπεζών για σύντομη ανάκαμψη από τη μνημονιακή ύφεση του 24%, η χώρα μας έζησε μια εφιαλτική δεκαετία, της οποίας την επανάληψη είναι εξαιρετικά αμφίβολο αν μπορεί να αντέξει.

Χωρίς εθνικό έλεγχο

Ο βαθμός δυσκολίας για τους επόμενους μήνες αυξάνεται από τρεις παράγοντες τους οποίους δεν μπορούν να ελέγξουν η χώρα και η κυβέρνηση.

1. Ο πρώτος κρίσιμος παράγοντας είναι ο χρόνος της ανακάλυψης ενός φαρμάκου το οποίο θα μπορεί να χορηγείται στους ασθενείς με Covid-19 σε πρώιμο στάδιο της ασθένειας, ώστε να αποσοβούνται τόσο η επιδείνωση των ασθενών όσο και η δυσανάλογη επιβάρυνση του συστήματος Υγείας.

Ωστόσο αυτή η προοπτική είναι σχετικά μακρινή – και ακόμη πιο μακρινή είναι η προοπτική ενός εμβολίου, το οποίο δεν είναι καν βέβαιο ότι θα προκύψει είτε σύντομα είτε αργότερα. Συνεπώς το πιθανότερο είναι ότι, αν απαιτηθεί μια προσπάθεια επανεκκίνησης της οικονομίας, θα πρέπει να μελετηθούν τα μοντέλα που είτε ήδη έχουν εφαρμοστεί (Νότια Κορέα, Κίνα κ.λπ.) είτε πρόκειται να εφαρμοστούν (στην Ευρώπη) το αμέσως επόμενο διάστημα.

Κρίσιμος παράγοντας για την άρση του αυστηρού περιορισμού θα είναι η επάρκεια σε μέσα προφύλαξης (μάσκες κ.λπ.) και διάγνωσης (τεστ ταχείας ανίχνευσης του ιού). Πάντως χωρίς ένα αξιόπιστο φάρμακο θα είναι πάντα ισχυρές οι πιθανότητες επιστροφής σε καραντίνα ή, ενδεχομένως, και δεύτερου κύματος, πιο εκτεταμένου από το πρώτο.

2. Ο δεύτερος είναι η χρονική διάρκεια της πανδημίας, η οποία θα επηρεάσει ευθέως – σε συνάρτηση με τη διάρκεια της καραντίνας – το βάθος της ύφεσης λόγω του «κλειδώματος» ή της υπολειτουργίας της οικονομίας. Ιδιαίτερα στην Ελλάδα, η οποία εξαρτάται σε δραματικό βαθμό από τον τουρισμό, εκτιμάται από τον σύνδεσμο των επιχειρήσεων του κλάδου ότι οι συνέπειες στη δραστηριότητα του 2020 θα εξισορροπηθούν σε βάθος τριετίας.

Ακόμη χειρότερη όμως ενδέχεται να αποδειχθεί η κατάσταση στην παραγωγή και το εμπόριο, καθώς η πικρή πείρα από τα πρώτα μνημονιακά χρόνια, όταν η Ελλάδα βίωσε ύφεση ανάλογη με την εκτιμώμενη για φέτος, υποδεικνύει ότι πάρα πολλές από τις απώλειες σε θέσεις εργασίας και χρεοκοπίες επιχειρήσεων δεν αναπληρώθηκαν ποτέ – η δε ανεργία είναι αμφίβολο αν θα επιστρέψει στα προ της κρίσης επίπεδα ακόμη και σε μεγάλο βάθος χρόνου.

3. Ο τρίτος είναι η επάρκεια των εγχώριων και ευρωπαϊκών «όπλων» για τη στήριξη των οικονομιών της ηπείρου. Έως αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει καν η αίσθηση ότι η συνδρομή προς τις χειμαζόμενες ευρωπαϊκές οικονομίες θα είναι επαρκής ή αποτελεσματική.

Ήδη η Διεθνής Οργάνωση Εργασίας εκτιμά ότι η αγορά εργασίας βρίσκεται αντιμέτωπη με τη «σοβαρότερη κρίση της από τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο» και ότι 1,25 δισεκατομμύρια άνθρωποι κινδυνεύουν με απόλυση ή μείωση του μισθού τους.

Εν όψει αυτών των ζοφερών εκτιμήσεων η κινητοποίηση πόρων εκ μέρους της Ε.Ε. κινείται σε εξαιρετικά χαμηλό επίπεδο και μάλιστα είναι ακόμη ανοιχτό το ενδεχόμενο να συνοδεύονται από άμεσα ή έμμεσα μέτρα επιτήρησης (μνημόνια;) των χωρών που θα τους χρησιμοποιήσουν.

Το πιο δύσκολο παιχνίδι

Σε αυτό το γεμάτο ρίσκα περιβάλλον η προσπάθεια της Ελλάδας θα είναι εξ ορισμού δύσκολη.
Συνεπώς η κυβέρνηση θα πρέπει να κινηθεί με χειρουργική ακρίβεια, ώστε να μην συμβάλει με άστοχες ή ιδιοτελείς ενέργειες στο να γίνει ακόμη δυσκολότερη. Με άλλα λόγια θα πρέπει πρωτίστως να γίνει απολύτως μελετημένη, χρηστή και διαφανής χρήση των εγχώριων χρηματοδοτικών εργαλείων, ώστε

● Να μειωθεί η ζημιά στην οικονομία και την εργασία.
● Να μείνει ζωντανή η προοπτική της ανάκαμψης.
● Να ενισχυθεί η υγειονομική ασπίδα της χώρας.

Προφανώς καμιά κυβέρνηση δεν θα ήθελε να βρεθεί στη θέση της σημερινής. Η οποία δεν έχει μόνο την υγειονομική και τη συνακόλουθη οικονομική κρίση να διαχειριστεί, αλλά και μια ήδη σοβούσα εθνική εξαιτίας της εξελισσόμενης και εντεινόμενης τουρκικής επιθετικότητας. Όμως αυτό είναι το παιχνίδι, αυτές είναι οι ανάγκες και από τα αποτελέσματά της σε βάθος μηνών και ετών θα κριθεί...

Πηγή: ΤΟ ΠΟΝΤΙΚΙ