Του Δημήτρη Κωνσταντακόπουλου

Δεν ξέρω πως τα καταφέρνει, αλλά είτε υπογράφει “ξαφνικά” και “έκπληκτος” συμφωνίες με την Αίγυπτο, είτε αναγγέλλει επεκτάσεις χωρικών υδάτων στο Ιόνιο Πέλαγος, ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Δένδιας προκαλεί μονίμως το ίδιο αποτέλεσμα: αυξάνει την ένταση με την Τουρκία. Μετά το ταξίδι του στην Αίγυπτο ανατινάχτηκε το μορατόριουμ Μέρκελ. Τώρα, μετά τις εξαγγελίες για επέκταση των χωρικών υδάτων, χρειάστηκε να τηλεφωνήσει κοτζάμ Τραμπ σε Αθήνα και Άγκυρα!

Παρακολούθησα τη συζήτηση στη Βουλή για την συμφωνία με την Αίγυπτο. Είχα έντονη διάθεση να βρω ένα γερό τοίχο να χτυπήσω το κεφάλι μου! Ακούγοντας βουλευτές, ακόμα και αρχηγούς κομμάτων, διερωτήθηκα για το μέλλον μιας Ελλάδας, όπου η άγνοια και η ημιμάθεια αποδεικνύονται διαβατήριο για κρατικά αξιώματα. Είτε αντιμετωπίζει κανείς το αλαλούμ των ημερών αυτών, με τα τετραγωνικά και τη ΔΕΗ, είτε ασχολείται με κρίσιμα ζητήματα εθνικής ασφάλειας, μια πραγματικότητα συναντά: το μπάχαλο του ελληνικού κράτους και την ανικανότητα του πολιτικού συστήματος!

Ενώ επικρέμαται η Δαμόκλειος Σπάθη ενός ελληνοτουρκικού πολέμου, θα περίμενε κανείς το πολιτικό σύστημα από τη Βουλή να στείλει ένα σαφές, κρυστάλλινο μήνυμα στην Άγκυρα για το τι θέλουμε στις ελληνοτουρκικές σχέσεις, ποια μπορεί να είναι η λύση και τι θεωρούμε αιτία πολέμου. Το ίδιο σαφές μήνυμα περίμενε και ο ελληνικός λαός από την ηγεσία του. Δεν είναι νοητό, αν χρειαστεί, να πας τη χώρα σε σύγκρουση, χωρίς να εξηγήσεις στους πολίτες γιατί το κάνεις. Μόνο αυτό δεν ακούσαμε όμως! Ακούσαμε έναν ακόμα ανούσιο καυγά πολιτικών, που έχουν επικίνδυνη άγνοια για τα συζητούμενα θέματα, ακόμα και για τα πραγματολογικά στοιχεία, πολύ περισσότερο για τις επιπτώσεις τους.

Θα μπορούσαμε να αναφέρουμε αρκετά παραδείγματα ανακριβειών από τη συζήτηση στη Βουλή. Παράδειγμα, είναι η διαρκής επανάληψη στον δημόσιο διάλογο της ανακριβούς θέσης ότι η μέση γραμμή είναι αποκλειστικό κριτήριο οριοθέτησης θαλασσίων ζωνών κι ότι αναγνωρίζεται πλήρης επήρεια στα νησιά, ανεξαρτήτως μεγέθους. Το αποτέλεσμα είναι ότι, όχι μόνο απλοί πολίτες, αλλά ακόμα και διπλωμάτες και στρατιωτικοί, να τελούν εν συγχύσει! Το Oruc Reis επιχειρεί άνωθεν μη οριοθετημένης υφαλοκρηπίδας και όχι σε «ελληνική υφαλοκρηπίδα», όπως λέει κυβέρνηση, κόμματα και ΜΜΕ. Είναι μάλιστα πιθανό η συγκεκριμένη περιοχή να αποδοθεί στην Τουρκία σε περίπτωση οριοθέτησης, γεγονός βέβαια που δεν ακυρώνει το ότι οι τουρκικές έρευνες είναι σήμερα παράνομες.

Σχιζοφρενικά μηνύματα

Η Ελλάδα στέλνει τώρα, και μηνύματα επικίνδυνης υποχωρητικότητας και μηνύματα δυνάμενα να εκληφθούν σαν επιθετικότητα, εκεί που δεν χρειάζεται! Το πολιτικό σύστημα θέτει ως επιδίωξη την προσφυγή στη Χάγη μόνο για την υφαλοκρηπίδα-ΑΟΖ. Δεν υπάρχει πιθανότητα να το δεχτεί η Άγκυρα, της οποίας η συναίνεση είναι απαραίτητη. Θα θέσει αυτά που θέλει και θα φέρει σε δύσκολη θέση την Αθήνα. Οι δυτικοί σύμμαχοι όταν λένε διάλογο εννοούν εφ’ όλης της ύλης διαπραγμάτευση.

Αν πάλι το πολιτικό σύστημα νομίζει ότι μπορεί να πάει στη Χάγη είτε την τουρκική απαίτηση για αποστρατιωτικοποίηση των νησιών είτε τον τουρκικό ισχυρισμό ότι για παράδειγμα το Αγαθονήσι είναι τουρκικό υπό ελληνική κατοχή, πλανάται πλάνην οικτρά. Αν το επιχειρήσουν οι κυβερνώντες θα ανατραπούν. Αν υπάρχουν διεθνείς δυνάμεις που ενδεχομένως θέλουν πόλεμο, θα κοιτάξουν να εκμεταλλευθούν την κρίση για να τον προκαλέσουν.

Η ασάφεια περί της προσφυγής στη Χάγη προκαλεί περαιτέρω αποσταθεροποίηση, γιατί καλλιεργεί στην Άγκυρα την εσφαλμένη προσδοκία ότι είναι δυνατό να πιέσει την Αθήνα για να πάει στη Χάγη όλο το πακέτο των διαφορών. Επομένως, της παρέχει κίνητρο να πιέζει την Ελλάδα, συμβάλλοντας τελικά στην όξυνση της ελληνοτουρκικής κρίσης.

Έχουμε ξανά υπογραμμίσει ότι σε καμιά περίπτωση δεν μπορούμε να αποκλείσουμε την πιθανότητα ύπαρξης δυνάμεων στον άξονα ΗΠΑ-Ισραήλ που ενδεχομένως θα ήθελαν σύγκρουση Ελλάδας-Τουρκίας, για να λύσουν τα προβλήματά τους με το καθεστώς Ερντογάν (προωθώντας και άλλες επιδιώξεις τους με ελληνικό κόστος). Ο Τσώρτσιλ έλεγε: «Θα πολεμήσουμε κατά των Γερμανών μέχρι τελευταίας ρανίδος του αίματος των Ινδών».

Αναστολή επ’ αόριστον

Επειδή στο σημείο αυτό ίσως κάποιος με κατηγορήσει σαν συνωμοσιολόγο, θυμίζω ξανά ότι όλες οι ελληνοτουρκικές κρίσεις, συμφωνίες και πόλεμοι κατά τον τελευταίο αιώνα, σχεδιάστηκαν εκτός περιοχής και εντός του άξονα ΗΠΑ-Βρετανία. Δεν μπορούμε να ξέρουμε αν και τώρα συμβαίνει το ίδιο, έστω κι αν διαθέτουμε ενδείξεις. Ένα σοβαρό κράτος όμως οφείλει να εξετάζει όλα τα ενδεχόμενα και να είναι έτοιμο για όλα. Αλλιώς κινδυνεύει ο ελληνικός λαός να πάει σαν το σκυλί στ’ αμπέλι.

Έχουμε εξηγήσει γιατί τα ελληνοτουρκικά δεν είναι επιλύσιμα στον ορατό ορίζοντα, αλλά και γιατί ένας πόλεμος μπορεί να είναι καταστροφή για το ελληνικό, κυπριακό και τουρκικό κράτος, όπως τα γνωρίζουμε. Αθήνα και Άγκυρα έχουν συμφέρον να αναστείλουν επ’ αόριστον όλες τις δραστηριότητές τους στην μη οριοθετημένη υφαλοκρηπίδα-ΑΟΖ, έως ότου μπορέσουν να συμφωνήσουν, χωρίς καμία πλευρά να παραιτηθεί κυριαρχικών δικαιωμάτων, ή να έχει απώλεια γοήτρου.

Για να φτάσουμε σε μια τέτοια συμφωνία πρέπει να καταβληθεί πολύ μεγάλη και σοβαρή προσπάθεια από την ελληνική κυβέρνηση και διπλωματία, που θα χρειαστεί να επιδείξουν ικανότητες πολύ ανώτερες από αυτές που μας έχουν συνηθίσει. ‘Ένα μοντέλο αντιμετώπισης των διαφορών που παρ’ ολίγον να εξελιχθούν και σε σύγκρουση, είναι αυτό που αφορά την Κασπία, μοιάζει σε πολλά σημεία με την αν. Μεσόγειο και αξίζει ασφαλώς να μελετηθεί στην προσπάθεια εξεύρεσης λύσης. Βλέπουμε τώρα ότι σημαντικοί Τούρκοι διπλωμάτες υιοθετούν αντίστοιχες απόψεις στην αρθρογραφία τους. Εννοείται ότι αυτά όλα δεν είναι καθόλου εύκολο, εννοείται ότι θέλουν μεγάλη προσοχή και για να μην μας γελάσει η Άγκυρα και πολύ πονηριά για να αποφύγει κανείς ιτις πεπονόφλουδες του “διεθνούς παράγοντα”, που συχνά παριστάνει τον πυροσβέστη, αν και είναι ο ίδιος που βάζει τη φωτιά. Ναι είναι πολύ δύσκολο αυτό που προτείνουμε, δεν ξέρουμε αν θα πετύχει, αλλά όλες οι εναλλακτικές είναι πολύ χειρότερες.

Επέκταση χωρικών υδάτων

Την ίδια ώρα που ο πρωθυπουργός και όλα τα βασικά κόμματα υποστηρίζουν μια ανεδαφική θέση για προσφυγή στη Χάγη, ο Μητσοτάκης, επιχειρώντας ίσως να προσφέρει κάτι “εθνοπρεπές” στο πόπολο, προανήγγειλε ότι θα «μεγαλώσει την Ελλάδα», με επέκταση χωρικών υδάτων στα 12 μίλια στο Ιόνιο, ακολουθώντας τις ιδέες Κοτζιά εν προκειμένω. Ο Δένδιας μάλιστα δεν ικανοποιήθηκε από το Ιόνιο και έσπευσε, λίγο αργότερα, μιλώντας στη Βουλή να συμπληρώσει τον πρωθυπουργό, προσθέτοντας και το Λιβυκό Πέλαγος!

Όμως, τα 12 μίλια στο Ιόνιο έχουν ελάχιστα πλεονεκτήματα και σοβαρότατα μειονεκτήματα. Η επέκταση των χωρικών υδάτων έχει πολύ μεγάλη σημασία στο Αιγαίο, όχι τόσο στο Ιόνιο. Αν η Ελλάδα επεκτείνει στο Αιγαίο, κλείνει σχεδόν όλες τις διαφορές με την Τουρκία υπέρ της. Για να το αποφύγει η τουρκική Εθνοσυνέλευση ψήφισε απόφαση που χαρακτηρίζει αιτία πολέμου επέκταση των ελληνικών χωρικών υδάτων. Σε πολύ καλύτερες συνθήκες για την Ελλάδα, με πολύ καλύτερο συσχετισμό ισχύος προς την Τουρκία, η κυβέρνηση Ανδρέα Παπανδρέου δεν το αποφάσισε.

Η επιλογή επέκτασης μόνο στο Ιόνιο “γκριζάρει” εξ αντιδιαστολής το Αιγαίο, είναι σαν να το χαρακτηρίζει θάλασσα ειδικού καθεστώτος, όπως ήδη επεσήμανε ο Βαγγέλης Βενιζέλος. Ταυτόχρονα, όμως, μπορεί να χρησιμοποιηθεί (καταχρηστικά ασφαλώς) για περαιτέρω κλιμάκωση της επικίνδυνης ελληνοτουρκικής έντασης, ίσως και ζημίας για την Ελλάδα, όπως ακριβώς συνέβη με την ελληνοαιγυπτιακή συμφωνία! Και αυτό ακριβώς έγινε μερικές ώρες αργότερα, πιθανότατα με αποτέλεσμα να χρειαστεί η παρέμβαση Τραμπ.

Χωρίς πυξίδα η κυβέρνηση

Καλά θα ήταν να εξηγήσει καλύτερα η κυβέρνηση τι ακριβώς κάνει. Ας πάμε και σε πόλεμο με την Τουρκία αν χρειάζεται, αλλά να ξέρουμε γιατί θα πάμε! Σήμερα επικρατεί τέτοια κατάσταση σε Αθήνα και Άγκυρα που είναι ευκολότατο σε διεθνή κέντρα ισχύος, αν το θελήσουν, να μας πάνε σε πόλεμο προτού το καταλάβουμε καν! Στην Αθήνα έχουμε ένα ασυνάρτητο, βαθύτατα εξαρτημένο πολιτικό προσωπικό.

Στην Άγκυρα έχουμε εθνικιστική παράκρουση και ανταγωνισμό τάσεων. Είδαμε πόσο εύκολο είναι να προκαλέσει κανείς σύγκρουση, με την κατάρριψη του ρωσικού αεροσκάφους από την Τουρκία το 2015, προηγουμένως με την εξωφρενική επίθεση της Γεωργίας κατά των Ρώσων το 2008, για να μην αναφερθούμε στις all-time classics περιπτώσεις, τύπου Ιωαννίδη, Μιλόσεβιτς και Σαντάμ.

Γνωρίζουμε ότι αυτά που γράφουμε κινδυνεύουν να προκαλέσουν απελπισία στους νοήμονες αναγνώστες. Αλλά φοβούμεθα ότι δεν έχουμε άλλη επιλογή από το να τα πούμε φόρα-παρτίδα. Όταν φεύγετε το πρωί για τη δουλειά σας φοράτε ζώνη ασφαλείας, όπως και όταν ταξιδεύετε με το αεροπλάνο, παρόλο που η πιθανότητα να συμβεί κάτι είναι μικρότερη από μία στο εκατομμύριο και, σε περίπτωση αεροπορικού ατυχήματος, ελάχιστα θα σας προσφέρει η ζώνη. Η πιθανότητα να θέλει κάποιος να προκαλέσει πόλεμο Ελλάδας-Τουρκίας είναι απείρως μεγαλύτερη και σοβαρότερη. Ας την πάρουμε υπόψιν μας και ας αποδειχθεί αβάσιμη. Γιατί πολύ απλά, όποιος φυλάει τα ρούχα του, έχει τα μισά…

Πηγή: ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΑΚΟΠΟΥΛΟΣ