Ξεκάθαρος στόχος των πολιτικών διαχείρισης της πανδημίας παγκοσμίως είναι η ελαχιστοποίηση των ανθρώπινων απωλειών και παρότι ο στόχος είναι σχεδόν κοινός, οι διαφορές στις πολιτικές επιλογές προς επίτευξη του στόχου είναι μεγάλες.

Σε μελέτη των Μάνθου Δελή, Μαρίας Ιωσηφίδη και Mενέλαου Τάσιου με τίτλο «Efficiency of government policy during the COVID-19 pandemic», που δημοσιεύθηκε στο SSRN (Social Science Research Network), εξετάσθηκε η αποτελεσματικότητα των κυβερνητικών πολιτικών όσον αφορά κυρίως στην πρόληψη θανάτων και όχι η αποτελεσματικότητα σε άλλες κοινωνικές ή οικονομικές διαστάσεις. Στη μελέτη υπολογίσθηκε για πρώτη φορά ο δείκτης αποτελεσματικότητας των κυβερνητικών πολιτικών κατά τη διάρκεια της πανδημίας σε 81 χώρες παγκοσμίως, συγκρίνοντας τον «Δείκτη περιορισμών και υγείας» για τον Covid-19 του πανεπιστημίου της Οξφόρδης (13 παράμετροι που αντικατοπτρίζουν τις πολιτικές περιορισμού, κλεισίματος και του συστήματος υγείας) με τους θανάτους λόγω Covid-19, σε κάθε χώρα και για κάθε μήνα για τους 19 μήνες από τον Μάιο του 2020 έως και τον Νοέμβριο του 2021.

Η μελέτη απάντησε στο ερώτημα αν τα αυστηρότερα μέτρα έχουν την επιθυμητή επίδραση στην ελαχιστοποίηση των ανθρώπινων απωλειών ή αν αυτή η επίδραση δεν είναι τόσο ισχυρή ώστε να είναι επιθυμητή η αυστηρότητα των περιορισμών για μεγάλο χρονικό διάστημα.

Στη μελέτη συγκρίθηκε η αυστηρότητα της πολιτικής σε κάθε χώρα για κάθε μήνα, με τους θανάτους σε κάθε χώρα τον επόμενο μήνα. Για την αυστηρότητα της πολιτικής ελήφθη υπόψη ο «Δείκτης περιορισμών και υγείας» για τον Covid-19 του πανεπιστημίου της Οξφόρδης, ο οποίος βασίζεται σε 13 δείκτες απόκρισης πολιτικής, όπως το κλείσιμο των σχολείων, των χώρων εργασίας και των μέσων μαζικής μεταφοράς, την ακύρωση δημόσιων εκδηλώσεων και τους περιορισμούς στις συγκεντρώσεις, την εσωτερική μετακίνηση και τις διεθνείς μεταφορές, τις ταξιδιωτικές απαγορεύσεις, τις πολιτικές για τα τεστ, τους εμβολιασμούς, την κάλυψη προσώπου, της ιχνηλάτησης των επαφών, της προστασίας των ηλικιωμένων και τις επενδύσεις έκτακτης ανάγκης στην υγειονομική περίθαλψη. Τα δεδομένα για τους θανάτους λόγω Covid-19 προέρχονται από την παγκόσμια πλατφόρμα «Our World in Data».

Στο παρακάτω διάγραμμα απεικονίζονται οι βαθμολογίες της αποτελεσματικότητας των κυβερνητικών πολιτικών σε 31 ευρωπαϊκές χώρες, αφού από το αρχικό διάγραμμα της μελέτης αφαιρέθηκαν οι υπόλοιπες 50 χώρες, οι χώρες ταξινομούνται με βάση τη μέση βαθμολογία αποτελεσματικότητάς τους και είναι σχεδιασμένα τα σημεία διασποράς που αντικατοπτρίζουν τις βαθμολογίες ανά χώρα-μήνα.


Τα συμπεράσματα της μελέτης για τις ευρωπαϊκές χώρες είναι:

• Ο δείκτης αποτελεσματικότητας γενικά καταδεικνύει ότι το αυστηρότερο πλαίσιο πολιτικής προστασίας δεν σημαίνει απαραιτήτως δραστική μείωση ανθρώπινων απωλειών.
• Οι πιο αποτελεσματικές χώρες είναι οι βόρειες ευρωπαϊκές χώρες και η Ελλάδα που είχε από την αρχή της πανδημίας ένα από τα αυστηρότερα υγειονομικά πλαίσια, ενώ ήταν μεταξύ των αποτελεσματικότερων ευρωπαϊκών χωρών κατά την πρώτη περίοδο της πανδημίας έως τον Οκτώβριο του 2020, στη συνέχεια πρακτικά ήταν από τις χειρότερες και σύμφωνα με τη μέση βαθμολογία αποτελεσματικότητας βρίσκεται στην προτελευταία θέση μεταξύ των 31 ευρωπαϊκών χωρών.
• Η Εσθονία, η Φινλανδία και η Ισλανδία είναι οι τρεις πιο αποτελεσματικές χώρες κατά μέσο όρο, ενώ η Πορτογαλία, η Ελλάδα και η Ιταλία είναι οι τρεις χώρες με τις χειρότερες επιδόσεις.

Οι παράγοντες που επηρεάζουν την αποτελεσματικότητα των μέτρων είναι σύμφωνα με τη μελέτη:

• Οι χώρες με ισχυρούς δημοκρατικούς θεσμούς, κράτος δικαίου, προστασία των δικαιωμάτων ιδιοκτησίας και πολιτική σταθερότητα είναι, κατά μέσο όρο, πιο αποτελεσματικές.
• Η μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα παρατηρείται στις χώρες με υψηλότερη κατά κεφαλήν δαπάνη για τη δημόσια υγεία και μικρότερη αποτελεσματικότητα στις χώρες με υψηλότερο μερίδιο ιδιωτικής δαπάνης για την υγεία, ως ποσοστό των συνολικών δαπανών για την υγεία.
• Η αποτελεσματικότητα είναι χαμηλότερη στις χώρες με χαμηλή συμμετοχή των γυναικών στην αγορά εργασίας και σε χώρες με υψηλούς δείκτες εισοδηματικής ανισότητας.
• Οι πιο αποτελεσματικές χώρες είναι αυτές που χαρακτηρίζονται από τα πολιτιστικά χαρακτηριστικά της υψηλής υπομονής και από τα πολιτιστικά χαρακτηριστικά της εμπιστοσύνης, αφού οι πιο υπάκουες κοινωνίες αντιμετώπισαν καλύτερα τους περιορισμούς και κατάφεραν να περιορίσουν τις συνέπειες της πανδημίας.

Δείτε ολόκληρη η μελέτη εδώ: https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=3821814

* Ο Νίκος Καρδούλας είναι Αγρονόμος Τοπογράφος Μηχανικός του Ε.Μ.Π., MSc στην Αγγλία, πρώην καθηγητής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας και Συνταγματάρχης ε.α.